Την Τρίτη που μας πέρασε, η Γερουσία των Η.Π.Α. ενέκρινε, με μεγάλη πλειοψηφία, τον ορισμό της Lina Khan, ως μέλους της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου (FTC). Αργότερα μέσα στην ημέρα, ο πρόεδρος Μπάϊντεν ανακοίνωσε πως η Khan θα είναι η πρόεδρος της Επιτροπής.
Σε ηλικία 32 ετών, η επίκουρη καθηγήτρια Νομικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια είναι η νεότερη πρόεδρος στην ιστορία της επιτροπής και δεν είναι καθόλου απίθανο να αποδειχθεί η σημαντικότερη.
Η FTC είναι συναρμόδια, μαζί με το ομοσπονδιακό υπουργείο δικαιοσύνης, για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση μονοπωλιακών πρακτικών από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις Η.Π.Α. Η Khan έχει ασχοληθεί με το ζήτημα των μονοπωλίων από τα φοιτητικά της χρόνια, και συνέχισε να το κάνει και κατά τη διάρκεια των μεταπτυχιακών και διδακτορικών της σπουδών, ενώ έχει εργασθεί ως βοηθός παλαιότερων μελών της επιτροπής και ως στέλεχος δεξαμενών σκέψης (think tanks).
Η Khan έγινε γνωστή το 2017, όταν δημοσιεύθηκε μία έρευνα την οποία είχε κάνει ως φοιτήτρια στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Γέϊλ. Το αντικείμενο της έρευνας ήταν η γνωστή σε όλους μας Amazon, και το συμπέρασμά της ήταν πως ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει η εταιρεία καθιστά επιτακτική την αλλαγή της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας της χώρας.
Λόγω των απόψεών της σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των μεγάλων, ιδίως των τεχνολογικών, επιχειρήσεων της χώρας, η απόφαση του προέδρου Μπάϊντεν θεωρείται πως είναι ένα μήνυμα προς τις εταιρείες που κυριαρχούν στον τομέα της τεχνολογίας.
Η νέα πρόεδρος του FTC πιστεύει πως οι αμερικανικές αρχές είναι πολύ επιεικείς τα τελευταία χρόνια απέναντι στις μεγάλες τεχνολογικές επιχειρήσεις και αυτό πρέπει να αλλάξει, όπως και η σχετική νομοθεσία.
Κατά τη διάρκεια των ακροάσεων που προηγήθηκαν της έγκρισης του ορισμού της, η Khan αναφέρθηκε αρκετά και στις τέσσερις μεγάλες εταιρείες που συχνά κατηγορούνται για κατάχρηση της πολύ ισχυρής θέσης τους στις αγορές, δηλαδή στην Amazon, στην Google, στη Facebook και στην Apple.
Η επιλογή του προέδρου έχει ενθουσιάσει όσους μοιράζονται τους προβληματισμούς της Khan, όπως οι γερουσιαστές Γουόρεν και Κλόμπουτσαρ, καθηγητές νομικής και διακεκριμένοι δημοσιογράφοι.
Όλοι αυτοί συμφωνούν πως η έγκριση της εξαγοράς του WhatsApp και του Instagram από τη Facebook, της Whole Foods από την Amazon και του YouTube από την Google ήταν λανθασμένες κινήσεις, στην ουσία χαμένες ευκαιρίες για τον περιορισμό της ισχύος αυτών των γιγάντων.
Οι ίδιοι ελπίζουν πως η επιτροπή, υπό την ηγεσία της Khan, θα μπορέσει να «στριμώξει» αυτές τις επιχειρήσεις, σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης, στα πλαίσια των ερευνών που έχουν ήδη ξεκινήσει εις βάρος κάποιων από αυτές τις εταιρείες αλλά και άλλων, που θα ξεκινήσουν από εδώ και στο εξής.
Όπως βέβαια ήταν αναμενόμενο, πολλοί άλλοι δεν έχουν ενθουσιαστεί καθόλου. Για προφανείς λόγους, οι μεγάλες εταιρείες δεν πρόκειται να σχολιάσουν δημόσια τον ορισμό της Khan. Όμως, εκπρόσωποι οργανώσεων που εκπροσωπούν τεχνολογικές επιχειρήσεις, όπως η NetChoice και η Chamber of Progress, ανέφεραν σε δηλώσεις τους πως φοβούνται την πολιτικοποίηση της επιτροπής, κάτω από την νέα της ηγεσία, και πως ελπίζουν η επιτροπή θα προσπαθήσει να βοηθήσει τους καταναλωτές και όχι να αλλάξει πράγματα με τα οποία αυτοί (οι καταναλωτές) είναι απόλυτα ικανοποιημένοι.
Αντιρρήσεις έχουν ακουστεί και από αρκετούς πολιτικούς, κυρίως του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, και από νομικούς, οι οποίοι υποστηρίζουν πως η τωρινή αντιμονοπωλιακή νομοθεσία είναι υπερεπαρκής.
Το έργο της νέας προέδρου της FTC δεν είναι και τόσο εύκολο. Για να μπορέσει να πετύχει αυτά που θέλει, θα πρέπει να γίνουν αρκετά πράγματα.
Σε λίγες μέρες θα «χηρέψει» η μία από τις πέντε θέσεις των μελών της επιτροπής, και μέχρι τον ορισμό του πέμπτου μέλους από τον Μπάϊντεν και την επικύρωση του ορισμού του από τη Γερουσία θα περάσουν αρκετοί μήνες, άρα η επιτροπή δε θα μπορεί να πάρει αποφάσεις αν δε συμφωνούν με αυτές τα δύο μέλη που προέρχονται από το ρεπουμπλικανικό κόμμα.
Επίσης, δεν έχει οριστεί ακόμα ο επικεφαλής του αντίστοιχου τμήματος του υπουργείου Δικαιοσύνης, χωρίς τη συνεργασία του οποίου δε θα είναι εύκολο να ξεκινήσουν σημαντικές έρευνες. Και σε αυτή την περίπτωση, η ανάληψη των καθηκόντων του νέου επικεφαλής θα πάρει κάποιους μήνες, και δεν είναι βέβαιο πως θα μοιράζεται τις ίδιες ακριβώς απόψεις με την Lina Khan.
Ακόμα όμως και αν αυτά τα δύο γίνουν γρήγορα, και οι επιλογές του Μπάϊντεν είναι φιλικές προς την Khan, ένα σημαντικό θέμα είναι πως τα περισσότερα ομοσπονδιακά δικαστήρια είναι «γεμάτα» με επιλογές του απελθόντος προέδρου Τραμπ, οπότε οι πιθανότητες να αποφανθούν υπέρ των απόψεων της FTC δεν είναι και πολύ μεγάλες.
Αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι οι διώξεις εις βάρος μεγάλων επιχειρήσεων για μονοπωλιακές πρακτικές, συνήθως κρίνονται στα ομοσπονδιακά δικαστήρια, όπως θα θυμούνται οι παλαιότεροι από τις περιπέτειες της Microsoft.
Το κλειδί λοιπόν το κρατούν η Βουλή των Αντιπροσώπων και η Γερουσία. Αν αποφασίσουν να τροποποιήσουν την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία, για να μην αφήνει περιθώρια διαφορετικών ερμηνειών στα δικαστήρια, τότε θα αυξηθούν κατά πολύ οι πιθανότητες επιτυχίας των κινήσεων της FTC και του υπουργείου δικαιοσύνης.
Αν κρίνουμε από την ευρεία πλειοψηφία στην αποδοχή του ορισμού της Khan από την Γερουσία (69 υπέρ, 28 κατά) και αν λάβουμε υπόψη μας και το γεγονός πως τα παράπονα εναντίον των μεγάλων τεχνολογικών επιχειρήσεων δεν προέρχονται μόνο από το δημοκρατικό κόμμα, οι πιθανότητες αλλαγής της νομοθεσίας προς το αυστηρότερο δεν είναι αμελητέες.
Σε αυτή την περίπτωση, και αν πληρούνται και οι προϋποθέσεις που αναφέραμε παραπάνω, είναι σίγουρο πως οι διοικήσεις και τα νομικά τμήματα των γιγάντων όπως η Google, η Amazon, η Apple, η Facebook θα βρεθούν σύντομα, και για αρκετό καιρό, σε καθεστώς «κόκκινου συναγερμού». Η μάχη θα είναι πολύ ενδιαφέρουσα, και ακόμα πιο ενδιαφέρον θα είναι να μάθουμε αν, και πως, θα ωφεληθούν τελικά οι καταναλωτές.
