Τη χαλαρή νομισματική πολιτική, κόντρα στις πληθωριστικές πιέσεις και με φόντο τις εκλογές του 2023 συνεχίζει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οδηγώντας στο γκρεμό το τουρκικό νόμισμα. Το δόγμα «ανάπτυξη με κάθε κόστος» έχει υποχρεώσει την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) να μειώσει κατά 500 μονάδες βάσης (ή 5%) τα επιτόκια από τον Αύγουστο, από το 14% στο 9%, όταν ο πληθωρισμός καλπάζει με τον τρομακτικό ρυθμό του 85,5% ετησίως.
Το φθηνό χρήμα είναι ο δρόμος που έχει επιλέξει ο Τούρκος πρόεδρος για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων, όμως τι να το κάνεις το φθηνό χρήμα όταν το νόμισμα χάνει συνεχώς σε αξία; Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο διάσημος καθηγητής εφαρμοσμένων Οικονομικών του πανεπιστημίου Johns Hopkins, Στιβ Χάνκε, χάρη στις αλλόκοτες οικονομικές αποφάσεις του Ερντογάν, η τουρκική λίρα ουσιαστικά δεν έχει καμία αξία σήμερα.
Το τουρκικό νόμισμα έχει υποτιμηθεί σε ποσοστό 28,5% έναντι του δολαρίου μόνο μέσα στο 2022 και βρίσκεται στη θέση 12 της «λίστας θανάτου» που καταρτίζει ο Χάνκε, με τα 20 χειρότερα νομίσματα του κόσμου. Στην ίδια λίστα βρίσκουμε νομίσματα χωρών όπως της Ζιμπάμπουε, της Κούβας, της Γκάνας, της Βενεζουέλας, της Σρι Λάνκα, της Σιέρα Λεόνε, της Νιγηρίας, της Ουκρανίας και της Αργεντινής.
Χώρες που είτε οι οικονομίες τους έχουν εντελώς καταρρεύσει είτε αντιμετωπίζουν πολύ σοβαρά οικονομικά προβλήματα και αδιανόητα επίπεδα πληθωρισμού. Σύμφωνα με τον Χάνκε, ο πραγματικός πληθωρισμός στη Ζιμπάμπουε είναι 397%, στην Κούβα 166%, στη Γκάνα 155%, στη Βενεζουέλα 151% και στην Τουρκία 89%.
Σε μία χρονιά που βρίσκεται σε εξέλιξη η πιο επιθετική και συγχρονισμένη σύσφιξη νομισματικής πολιτικής των τελευταίων 40 ετών, ως αντίδραση στην πληθωριστική λαίλαπα, η Τουρκία κάνει ακριβώς το αντίθετο. Κάνει πιο φθηνό το δανεισμό, σε μία μη συμβατική και ακραία οικονομική στρατηγική, καθώς ο Ερντογάν πιστεύει ότι το φάρμακο για τον υψηλό πληθωρισμό είναι τα χαμηλά επιτόκια. Είναι σαν να ελπίζει ότι ρίχνοντας λάδι στη φωτιά αυτή θα σβήσει.
Με τη χθεσινή νέα μείωση των επιτοκίων κατά 150 μονάδες βάσης, ολοκληρώνεται, σύμφωνα με την CBRT, ο κύκλος των μειώσεων, ωστόσο μέχρι τις εκλογές του Ιουνίου δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να δώσει νέα εντολή για ακόμη πιο φθηνό χρήμα. Να θυμίσουμε εδώ ότι τον Μάρτιο του 2021 η CBRT είχε αυξήσει τα επιτόκια στο 19% και από τότε ο Ερντογάν έχει δώσει σαφή εντολή να μειωθούν δραματικά.
Ακόμα και αν όντως η CBRT πατήσει φρένο και διατηρήσει τα επιτόκια στο 9%, έχουμε να κάνουμε με μία οικονομία που εμφανίζει έναν από τους υψηλότερους πληθωρισμός στον κόσμο, γεγονός που ευτελίζει συνεχώς την αξία του νομίσματος. Η τουρκική λίρα έχει καταφέρει να σταθεροποιηθεί κοντά στις 18,6 λίρες ανά δολάριο τελευταία, ενώ έχει υποτιμηθεί… μόλις κατά 4% από τον Αύγουστο, παρά τις μειώσεις των επιτοκίων, γιατί πολύ απλά οι τουρκικές αρχές παρεμβαίνουν στην αγορά.
Οι συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος που έχει συνάψει η Τουρκία με χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, η Κίνα και η Νότια Κορέα, προσφέρουν στήριξη και ουσιαστικά προστατεύουν την τουρκική λίρα από μία ανεξέλεγκτη πτώση. Εκτιμάται ότι συνολικά οι διακρατικές συμφωνίες ανταλλαγής συναλλάγματος της Τουρκίας ξεπερνούν τα 28 δισ. δολάρια, με τα 15 δισ. δολάρια να αφορούν το currency swap με το Κατάρ και τα 6 δισ. δολάρια με την Κίνα.
Όπως ανακοίνωσε χθες η CBRT τα ακαθάριστα συναλλαγματικά της αποθέματα αυξήθηκαν την περασμένη εβδομάδα κατά 5,3 δισ. δολάρια στα 122,9 δισ. δολάρια. Μόνο που οι υποχρεώσεις είναι μεγαλύτερες και καθιστούν τα καθαρά της συναλλαγματικά αποθέματα αρνητικά.
Παράλληλα, η τουρκική κυβέρνηση εφαρμόζει πολιτικές στήριξης της λίρας, προσφέροντας κίνητρα για τη μετατροπή συναλλάγματος σε λίρες, κινήσεις που αποτελούν παρέμβαση στην αγορά από την πίσω πόρτα. Αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι όσο ο πληθωρισμός δεν κατεβαίνει, η τουρκική λίρα θα συνεχίσει να δέχεται πιέσεις και κάποια στιγμή θα υποχρεωθεί σε νέα μεγάλη διολίσθηση, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο την καθημερινότητα των Τούρκων πολιτών που βλέπουν την αγοραστική τους δύναμη πραγματικά να εξανεμίζεται.
