Η μεγάλη επανάσταση που έφεραν στις συνήθειες των καπνιστών τα προϊόντα θέρμανσης καπνού, με ηγετικό brand το IQOS της Philip Morris, έχει επιφέρει μια διεθνή δικαστική μάχη. Η αναδιάταξη των μεριδίων που έφεραν για τις καπνοβιομηχανίες τα νέα αυτά προϊόντα με το προφίλ μειωμένου κινδύνου για τους καταναλωτές, γίνεται πλέον αιτία πολέμου για τους μεγάλους του κλάδου, με τις δύο μεγαλύτερες εταιρείες, την Philip Morris και την BAT (British American Tobacco) να βρίσκονται στα δικαστήρια σε πολλές χώρες του κόσμου.
Με τις δύο εταιρείες να έχουν λανσάρει τα τελευταία χρόνια στις διεθνείς αγορές προϊόντα τα οποία δεν περιλαμβάνουν τη διαδικασία της καύσης, ο πόλεμος ξέσπασε το 2020 όταν η BAT αποφάσισε να στραφεί δικαστικώς κατά της Philip Morris με την κατηγορία ότι αντέγραψε πατέντες που αφορούν τα προϊόντα θέρμανσης καπνού. Όμως, μέχρι στιγμής, σε όλες τις χώρες που έχουν κατατεθεί ασφαλιστικά μέτρα, έχουν απορριφθεί από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές.
Η αιτία πίσω από τη δικαστική μάχη βρίσκεται ακριβώς στον μετασχηματισμό της καπνοβιομηχανίας, με τις μεγαλύτερες εταιρείες να επενδύουν σε έρευνα και ανάπτυξη, ώστε να προσφέρουν καλύτερες εναλλακτικές στους καπνιστές και να τους απομακρύνουν από το ενδεχόμενο βλαβών στην υγεία, που αποδεδειγμένα προκαλεί το τσιγάρο. Στο μετασχηματισμό αυτό, η Philip Morris, θεωρείται ηγέτιδα, περιλαμβανόμενη μάλιστα στο Top-50 ανάμεσα σε όλες τις εταιρείες που κατέθεσαν πατέντες στο Ευρωπαϊκό Γραφείο Πατεντών, το 2019.
Η επένδυση της Philip Morris, ιδιαίτερα στην τεχνολογία θέρμανσης καπνού, άλλαξε ριζικά το χάρτη της αγοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι το IQOS είναι το μοναδικό ποιόν της κατηγορίας που έχει λάβει αδειοδότηση για πώληση στις ΗΠΑ μετά από πολυετή έλεγχο των επιστημονικών δεδομένων που είχε καταθέσει η καπνοβιομηχανία στον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).
Ενδεχομένως, η αλλαγή του χάρτη να ήταν και η αφορμή για τις νομικές ενέργειες από την πλευρά της ΒΑΤ η οποία κατέθεσε αγωγές ταυτόχρονα σε πολλές χώρες όπως οι το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρουμανία, η Τσεχία, η Πολωνία και η Βουλγαρία, διαμορφώνοντας, ωστόσο, ερωτήματα για τη στάση της.
Ήδη, πάντως, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η BAT έχασε τη δικαστική διαμάχη για τα δικαιώματα πατεντών ευρεσιτεχνίας, καθώς το δικαστήριο (UK High Court) απέρριψε την αγωγή της και αποφάσισε στις 9 Μαρτίου υπέρ της Philip Morris, ανακαλώντας τα σχετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας της British American Tobacco. Εκτιμάται ότι η απόφαση αυτή θα λειτουργήσει ως σημαντικό νομικό πλεονέκτημα υπέρ της PMI και στις άλλες χώρες όπου θα εκδικαστεί η αγωγή της ΒΑΤ.
Αντίστοιχα, και στη Ρουμανία το αίτημα ασφαλιστικών μέτρων της ΒΑΤ για διακοπή της πώλησης του IQOS και των θερμαινόμενων ράβδων καπνού, απορρίφθηκε καθώς οι καταγγελίες της εταιρείας για παραβίαση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας από την Philip Morris κρίθηκαν ανυπόστατες. Την ίδια τύχη είχαν τα αιτήματα της BAT για την έκδοση προσωρινών ασφαλιστικών μέτρων και σε Τσεχία, Βουλγαρία και Πολωνία.
Μετά τις πρώτες αυτές δικαστικές αποφάσεις, η Philip Morris τοποθετήθηκε και επίσημα στο θέμα της διαμάχης: «Η κίνηση της ΒΑΤ αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παγκόσμιας στρατηγικής της που αποσκοπεί στην υπονόμευση της κατηγορίας των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, στη οποία η BAT υστερεί σημαντικά εμπορικά ενώ, παράλληλα, προστατεύει την βασική της δραστηριότητα, αυτή των τσιγάρων», ανακοίνωσε η εταιρεία.
Σημειώνεται ότι τα προϊόντα θέρμανσης καπνού των δυο εταιρειών κυκλοφορούν και στην Ελλάδα. Πρώτο κυκλοφόρησε το 2016 από την «Παπαστράτος» το IQOS της Philip Morris International και δυο χρόνια αργότερα κυκλοφόρησε το GLO της British American Tobacco. Με βάση τα στοιχεία της Nielsen το τελευταίο τρίμηνο του 2020, το μερίδιο των θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS στην Αττική είναι στο 17,7%, μία ποσοστιαία μονάδα πάνω από το μερίδιο του Marlboro – της πρώτης μάρκας καπνικών προϊόντων στην Ελλάδα, την οποία επίσης εμπορεύεται η Philip Morris. Αντίστοιχα, το μερίδιο των θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το GLO στην Αττική υπολογίζεται στο 0,3%.
Υπενθυμίζεται ότι η Philip Morris, μέσω της θυγατρικής της στην Ελλάδα, ολοκλήρωσε το 2018 μια μεγάλη επένδυση ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ για τη μετατροπή του εργοστασίου της στον Ασπρόπυργο σε μονάδα αποκλειστικής παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού για το IQOS. Η επένδυση αυτή οδήγησε σε 400 νέες θέσεις εργασίας και σε μεγάλο εξαγωγικό έργο του πλέον του 80% της παραγωγής της. Αντίστοιχα, η BAT ανακοίνωσε πρόσφατα επενδυτικό πλάνο 30 εκατομμυρίων ευρώ για την Ελλάδα με όχημα το τελευταίο μοντέλο προϊόντος θέρμανσης καπνού και τη δημιουργία 200 νέων θέσεων εργασίας όσο προχωρά η ανταπόκριση στο προϊόν της.
