Πριν μερικές ημέρες, με την ευκαιρία δημοσιοποίησης της εξαμηνιαίας Έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, η στήλη είχε επιχειρήσει να διερευνήσει τις προθέσεις της ΕΚΤ για την συνεδρίαση του Governing Council την Πέμπτη το μεσημέρι.
Τότε είχαμε περιγράψει τους λόγους για τους οποίους η Κεντρική Τράπεζα θα προχωρούσε σε αποφάσεις. Πράγμα που έκανε, αλλά όχι στον βαθμό που είχαν υποθέσει-προεξοφλήσει οι αγορές. Με αποτέλεσμα οι αποφάσεις για:
1. Μείωση του overnight επιτοκίου καταθέσεων της κατά δέκα μονάδες βάσης, οδηγώντας το βαθύτερα αρνητικά, στο -0,3%
2. Επέκταση των ομολόγων που είναι επιλέξιμα για αγορά στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης, με την προσθήκη δυνατότητας αγοράς ομολόγων τοπικών κυβερνήσεων
3. Επέκταση στον χρόνο εφαρμογής του Q.E., μέχρι τον Μάρτιο του 2017 να θεωρηθούν κατώτερες των προσδοκιών και να έχουμε αρνητική συμπεριφορά στις αγορές μετοχών και συναλλάγματος.
Ο Πρόεδρος Ντράγκι και άλλα μέλη του Governing Council, στις εβδομάδες που ακολούθησαν την συνάντηση του Οκτωβρίου, δεν έχαναν ευκαιρία να επισημάνουν ότι στις 3 Δεκέμβρη θα επανεξέταζαν τα μέτρα νομισματικής πολιτικής. Αυτή η επιμονή οπωσδήποτε δημιούργησε προσδοκίες και, σε κάποιο βαθμό, τις υπερτροφοδότησε. Τι ήταν αυτό που οδήγησε την ΕΚΤ, ενώ δήλωνε με κάθε τρόπο πως θα πάρει σημαντικά μέτρα, να προχωρήσει σε μετριοπαθείς κινήσεις; Είχε λόγους ο Μάριο Ντράγκι να απογοητεύσει και, κατά κάποιον τρόπο, να παγιδέψει τις αγορές;
Η απάντηση στην δεύτερη ερώτηση είναι εύκολη. Κατηγορηματικά όχι. Ακριβώς το αντίθετο. Ήθελε και θέλει να έχει την εμπιστοσύνη των αγορών. Το κύρος μιας Κεντρικής Τράπεζας είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό της στοιχείο, το δυνατότερο όπλο της. Ίσα, ίσα οι κινήσεις που έγιναν, είναι αρκετά πιθανό, κατά ένα μέρος, να αποφασίστηκαν ακριβώς λόγω της προηγούμενης υπερέκθεσης, ώστε η απογοήτευση να μην είναι πλήρης και ολοκληρωτική.
Η πρώτη ερώτηση έχει επίσης εύκολη απάντηση, μόνο που αυτή είναι αρκετά πιο περίπλοκη από αυτήν της δεύτερης. Ο κύριος λόγος που η Φρανκφούρτη επέλεξε να ακολουθήσει αυτή την στρατηγική, είναι η αλλαγή των γενικών συνθηκών. Σε δύο θέματα:
- Τα γεγονότα της τρομοκρατικής επίθεσης στο Παρίσι και τα όσα ακολουθήσαν και
- Την συνεχώς επιδεινούμενη προσφυγική κρίση που, χωρίς οίκτο, φανερώνει τα προβλήματα συνεννόησης και συνεργασίας στην ΕΕ.
Το πρώτο, κατά κάποιον τρόπο το δήλωσε και ο ίδιος ο κύριος Ντράγκι όταν, στην διάρκεια της press conference, ρωτήθηκε για τις πιθανές επιπτώσεις των γεγονότων στο Παρίσι και απάντησε – αντίθετα από ό,τι συνηθίζει – λακωνικά: «Δεν ξέρουμε».
Το δεύτερο γίνεται φανερό μόλις θυμηθούμε ότι λίγες μέρες πριν την συνάντηση του Οκτωβρίου, είχαν συμφωνηθεί συγκεκριμένα μέτρα από τους Ευρωπαίους ηγέτες που, θεωρητικά, έλυναν τα περισσότερα από τα προβλήματα που δημιουργούν οι τεράστιες προσφυγικές ροές. Σήμερα, περισσότερο από ένα μήνα μετά, σχεδόν κανένα μέτρο από τα από όσα είχαν συμφωνηθεί στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής, δεν έχει εφαρμοστεί. Και οι απειλές για δραστικές αλλαγές στην Συνθήκη Σένγκεν δίνουν και παίρνουν. Όποιος δεν θεωρεί αυτή την κατάσταση πιθανό παράγοντα αποσταθεροποίησης των Ευρωπαϊκών οικονομιών, μάλλον δεν έχει αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος.
Εύλογα κάποιος μπορεί να σκεφτεί την αυτονόητη ερώτηση: «Αφού είχαν αμφιβολίες, γιατί συνέχισαν να μιλούν για το θέμα και να διαφημίζουν την πιθανότητα δραστικών κινήσεων; Γιατί δεν περίμεναν μέχρι να είναι πιο καθαρά τα δεδομένα;». Η στήλη δεν έχει την ικανότητα να διαβάσει τις σκέψεις των κεντρικών τραπεζιτών. Η λογική όμως λέει ότι, κινήθηκαν όπως κινήθηκαν διότι, από την μία μεριά βρέθηκαν να έχουν δώσει δυναμικό forward guidance και αν δεν κινούνταν θα έχαναν το κύρος τους και από την άλλη εμφανίστηκαν εκ των υστέρων παράγοντες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα και ισχυρές αναταράξεις στην Ευρωπαϊκή οικονομία.
Προβλήματα που, αν προκύψουν ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη εκτεταμένη πολιτική Q.E., μπορούν να υποβοηθήσουν μια σοβαρή αναζωπύρωση του πληθωρισμού. Και, για όσους δεν το γνωρίζουν, αυτή η πιθανότητα προκαλεί στους Ευρωπαίους κεντρικούς τραπεζίτες από ζαλάδες και ρίγη έως βαριά κατάθλιψη και άκρατο εκνευρισμό….
Είναι φανερό ότι η ΕΚΤ ήθελε και θέλει να αυξήσει την δυναμικότητα και την έκταση της επεκτατικής της πολιτικής. Έχουν προκύψει όμως απροσδόκητοι παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν τα δεδομένα που αφορούν την σταθερότητα των τιμών, ριζικά. Γι' αυτό και αποφάσισε να κάνει παιχνίδι αναμονής. Πήρε περιορισμένα μέτρα προς την κατεύθυνση που δείχνουν τα ξεκάθαρα στοιχεία και περιμένει να δει τις συνέπειες που πιθανόν να έχουν αυτοί οι απροσδόκητοι παράγοντες. Επειδή ξέρει πως έτσι έχει και τον χρόνο και τους τρόπους να προσαρμόσει κατάλληλα τα σχέδια της. Όποιος θεωρήσει αυτή την τακτική μετριοπαθούς δράσης σε συνδυασμό με αναμονή εξελίξεων σαν αδυναμία, κινδυνεύει να πληρώσει βαρύ τίμημα. Σαν αυτό που κλήθηκαν να πληρώσουν όσοι είχαν short θέσεις στο ευρώ, μέχρι την Πέμπτη το μεσημέρι.
Ο τραπεζικός
