Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Με... πινγκ πονγκ μοιάζουν τα πρόστιμα που επιβάλλονται από αμερικανικές αρχές σε ευρωπαϊκές τράπεζες και από ευρωπαϊκές αρχές σε αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς. Δεκατέσσερα δισεκατομμύρια πρόστιμο εσείς στην Apple; Δεκατέσσερα κι εμείς στην Deutsche Bank.
Πόσο «ξαφνική» και «αθώα» είναι η ευαισθησία που δείχνουν οι αρχές των δύο πλευρών στην επιβολή προστίμων για αθέμιτες πρακτικές, φοροδιαφυγή και παράνομες δραστηριότητες; Ξαφνική σίγουρα δεν είναι, καθώς η έρευνα για την Apple ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2014, ενώ η Deutsche Bank έχει πληρώσει και στο παρελθόν τις προ κρίσης «αμαρτίες» της στις ΗΠΑ.
Το θέμα τείνει να αποκτήσει πολιτικές διαστάσεις, κάτι για το οποίο ρωτήθηκε την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Mario Draghi. Στο πλαίσιο της συνέντευξης τύπου που ακολουθεί τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ για τη νομισματική πολιτική, ο Draghi υποστήριξε ότι οι αρμόδιες Αρχές κάνουν τη δουλειά τους, εφαρμόζοντας το νόμο. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι τα πρόστιμα δεν είναι πολιτικά κατευθυνόμενα, είπε ο Ιταλός.
Τα πρόστιμα βροχή έρχονται σε μία περίοδο εξαιρετικά κρίσιμη για την ολοκλήρωση της συνθήκης ελεύθερου εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε., γνωστής ως TTIP. Οι τρέχουσες συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για τον... εμπορικό «γάμο» ΗΠΑ – Ευρώπης, καθώς Τραμπ και Κλίντον δεν την βλέπουν... με καλό μάτι, ενώ στην Ευρώπη εκτιμάται ότι ενδεχόμενη πρόοδος των συνομιλιών θα ενίσχυε το κλαμπ των ευρωσκεπτικιστών. Γι'' αυτόν ακριβώς το λόγο, ενώ στην αρχή οι συζητήσεις ήταν μυστικές, πλέον τα έγγραφα δημοσιοποιούνται μετά από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Χαρακτηριστική της συσχέτισης των προστίμων με τις ήδη «δύσκολες» διαπραγματεύσεις για την TTIP, είναι οι πρόσφατες δηλώσεις του Francois Hollande. Σε αντίθεση με τον Draghi, ο Γάλλος Πρόεδρος κατηγόρησε τις αμερικανικές Αρχές ότι επιβάλλουν πρόστιμα σε ευρωπαϊκές εταιρείες ως αντίποινα των δικαστικών ερευνών στην Ευρώπη για υποθέσεις αμερικανικών τεχνολογικών γιγάντων, όπως η Google και η Apple. «Όταν η Κομισιόν ερευνά υποθέσεις της Google ή άλλων τεχνολογικών κολοσσών που δεν πληρώνουν τους φόρους που θα έπρεπε στην Ευρώπη, η Αμερική βγαίνει στην αντεπίθεση», τόνισε ο Hollande, εκφράζοντας παράλληλα την αντίθεσή του στην υπογραφή της TTIP στην παρούσα συγκυρία.
Η κριτική διάθεση του Γάλλου προέδρου μόνο τυχαία δεν είναι. Η μεγαλύτερη γαλλική τράπεζα BNP Paribas βρίσκεται αντιμέτωπη με πρόστιμο 8,9 δισ. δολαρίων, καθώς κατηγορήθηκε από τις Αρχές των ΗΠΑ ότι παραβίασε τις κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στο Ιράν, την Κούβα και το Σουδάν.
Από το 2009, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν πληρώσει στις αμερικανικές Αρχές συνολικά πρόστιμα ύψους 16 δισ. δολαρίων, ενώ εκκρεμεί η υπόθεση της BNP. Κατά συνέπεια, είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένος ο θόρυβος που έχει ξεσπάσει τον τελευταίο μήνα σχετικά με το πρόστιμο των 14 δισ. δολαρίων που επιβλήθηκε στη Deutsche Bank από το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.
Επίσης, με... αφορμή τα αμερικανικά stress tests, οι αρχές των ΗΠΑ «σκαλίζουν» εκ νέου την κεφαλαιακή επάρκεια και τις πρακτικές των ευρωπαϊκών τραπεζών που έχουν παρουσία στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Μάλιστα, το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ φέρεται να επιδιώκει μία συμφωνία-πακέτο πριν από τις αμερικανικές εκλογές που θα ρυθμίζει τις «εκκρεμότητες» όχι μόνο της DB, αλλά και των Barclays και Credit Suisse.
Η Ευρώπη δεν έχει μείνει με... σταυρωμένα τα χέρια και ανοίγει τους φακέλους αμερικανικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη Γηραιά Ήπειρο και τους επιβάλει υψηλά πρόστιμα για φοροαποφυγή. Οι ρυθμιστικές αρχές της Ε.Ε. ζήτησαν από την Ιρλανδία να εισπράξει 14 δισ. δολάρια σε καθυστερούμενους φόρους από την Apple, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου. Άλλες εταιρείες που βρίσκονται αντιμέτωπες με τις ευρωπαϊκές αρχές είναι η Google, η Facebook, η Microsoft και η Amazon, όλη η «αφρόκρεμα» δηλαδή του αμερικανικού τεχνολογικού κλάδου.
Οι αμερικανικές αρχές σπεύδουν να... ζητήσουν τα ρέστα από την Ευρώπη υποστηρίζοντας ότι τα πρόστιμα είναι υπερβολικά και δημιουργούν πρόβλημα στους αμερικανικούς κολοσσούς. Αν λάβουμε υπόψη τις εκτιμήσεις που τοποθετούν τα εταιρικά κεφάλαια που έχουν «εγκαταλείψει» τις ΗΠΑ για να αποφύγουν τον φόρο του 35%, στα 2 τρισ. δολάρια, τότε οι αμερικανικές αρχές λειτουργούν ως... συνήγοροι φοροφυγάδων.
Τι ακριβώς συμβαίνει; Τα συμφέροντα που συνδέονται με την TTIP είναι τόσα πολλά και αλληλοσυγκρουόμενα που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε κατάρρευση των συνομιλιών, αφού είναι εξαρχής προφανές ότι η αμερικανική κουλτούρα δεν ταιριάζει πλήρως με το μείγμα των ευρωπαϊκών εμπορικών πρακτικών. Παρά το γεγονός ότι οι δεσμοί μεταξύ των δύο πλευρών του Ατλαντικού έχουν χαλαρώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό, οι σοβαρές διαφορές παραμένουν.
Μπορεί οι κλάδοι των τραπεζών και των τεχνολογικών εταιρειών να βρίσκονται στην επικαιρότητα εξαιτίας των προστίμων, όμως η TTIP αλλάζει άρδην το σκηνικό και στον κλάδο της αγροτικής παραγωγής ενώ ταυτόχρονα οι αμερικανικοί κανόνες είναι πολύ πιο χαλαροί σε θέματα ορμονών και αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία. Μάλιστα, ο Hollande έχει δηλώσει ότι η συνθήκη απειλεί το μέλλον της γαλλικής γεωργίας.
