Τον γεωστρατηγικό ρόλο που μπορεί να παίξει η Αλεξανδρούπολη αναδεικνύουν οι εξελίξεις στην ευρύτερη σκακιέρα του Ουκρανικού αλλά και στο ενεργειακό, εξηγώντας το τεράστιο αμερικανικό ενδιαφέρον.
Μεγάλοι παίκτες LNG από ΗΠΑ, Κατάρ και αλλού, θέλουν να κλείσουν ποσότητες στον υπό ανάπτυξη τερματικό σταθμό φυσικού αερίου, για τον οποίο η κοινοπραξία του έργου ανακοινώνει εντός των ημερών την επενδυτική της απόφαση, δηλαδή έναρξη του project. Στόχος τους, το δικό τους αέριο να φτάσει μέσω του ελληνικού τέρμιναλ και εν συνεχεία των αγωγών με τους οποίους θα συνδεθεί στις ρωσοκρατούμενες αγορές των Βαλκανίων και ακόμη πιο βαθιά στην Αν.Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, δύο αμερικανικές ή συνδεδεμένες με τις ΗΠΑ κοινοπραξίες συμμετέχουν στον διαγωνισμό πώλησης του 67% του βορειοελλαδίτικου λιμανιού, ο οποίος ολοκληρώνεται στα τέλη Απριλίου.
Και το σημαντικότερο: Η Αλεξανδρούπολη κατέχει κυρίαρχη θέση στην νέα ελληνοαμερικανική αμυντική συμφωνία. Η αξιοποίηση της «Σούδας του Βορρά» για τη μεταφορά δυνάμεων και υλικού στην Αν.Ευρώπη, σε περίπτωση που η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, φαίνεται ότι αποτελεί ένα από τα σενάρια. Το άφησε ανοιχτό ως ενδεχόμενο και ο Μάικλ Κάρπεντερ, μόνιμος αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σε συνέντευξη του στην «Καθημερινή της Κυριακής».
Τόσο η κρίση στην Ουκρανία, όσο και η ενεργειακή καταιγίδα με την ομηρία της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο αναδεικνύουν το ρόλο κλειδί της Αλεξανδρούπολης και απαντούν στο γιατί οι αμερικανοί ενδιαφέρονται τόσο πολύ για αυτήν. Δείχνουν τη σημασία που αποκτά στη συνολική αντιπαράθεση Δύσης -Ρωσίας και τις νέες γραμμές που αυτή χαράζει σε πολιτικό, στρατιωτικό και ενεργειακό επίπεδο.
Στο στρατιωτικό σκέλος, επειδή μέσω της πρόσφατης ελληνο-αμερικανικής αμυντικής συμφωνίας, οι δυνάμεις των ΗΠΑ μπορούν να παρακάμπτουν τον Βόσπορο και να μεταφέρουν πρώτα μέσω του λιμανιού, εν συνεχεία μέσω σιδηροδρομικής σύνδεσης, στρατεύματα, οπλισμό και εφόδια στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Η πρόβα τζενεράλε έγινε με τη μεγάλη αμερικανική άσκηση τον περασμένο Οκτώβριο, όταν το θηριώδες μεταγωγικό «USNS Yuma» αποβίβασε αμερικανικές δυνάμεις στην ελληνική πόλη οι οποίες απλώθηκαν ταχύτατα στα Βαλκάνια (Ρουμανία – Βουλγαρία) και εν συνεχεία στην κεντρική Ευρώπη (Ουγγαρία), παρακάμπτοντας τα Στενά.
Στο εμπορικό σκέλος, εφόσον το ιδιοκτησιακό καθεστώς του λιμανιού περάσει σε αμερικανικά χέρια, αυτό θα αποτελέσει μια νέα πύλη για οικονομική απόβαση στην Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα το λιμάνι εκτιμάται ότι δουλεύει στο 25% της εμπορικής του δυναμικότητας του και δεδομένου ότι με τις κατάλληλες επενδύσεις αυτή μπορεί να τετραπλασιαστεί, γίνεται κατανοητό πως δεν αξιοποιείται ούτε καν το 5%, όπως είχε δηλώσει πρόσφατα στέλεχος αμερικανικής εταιρείας που συγκαταλέγεται στους ενδιαφερόμενους.
Το ενεργειακό «στόρυ»
Το αμιγώς ενεργειακό «στόρυ» του λιμανιού, συνδέεται με την τρέχουσα κρίση που ανέδειξε το έλλειμμα της Ελλάδας σε αποθήκες φυσικού αερίου. Εφόσον υπήρχαν -η υπάρχουσα του ΔΕΣΦΑ στην Ρεβυθούσα δεν αρκεί- θα μείωναν την εξάρτηση της χώρας από τη Ρωσία, αφού θα μπορούσε να εισάγει περισσότερο LNG χωρίς γεωπολιτικά ρίσκα, από οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, από ΗΠΑ, Αίγυπτο, Αλγερία, Κατάρ, ακόμη και φορτία από ευρωπαϊκά τερματικά, όπως Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία, Ισπανία.
Τον ρόλο αυτό θα διαδραματίζει η κατασκευή του πλωτού σταθμού αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και επαναεριοποίησης στα ανοικτά της Αλεξανδρούπολης. Τέτοιες αποθήκες LNG, όπου υπάρχουν, συμβάλλουν στο να μειωθεί η εξάρτηση της χώρας από ένα βασικό προμηθευτή (45% των αναγκών μας καλύπτει η Ρωσία, 46% φορτία LNG και 9% έρχεται μέσω Τουρκίας), ενισχύοντας απέναντί του την διαπραγματευτική της δυνατότητα.
Η μια πτυχή συνδέεται με την μείωση της ενεργειακής μας εξάρτησης, η δεύτερη είναι αμιγώς γεωπολιτική. Το project του FSRU Αλεξανδρούπολης εξυπηρετεί το σχέδιο εισαγωγής φυσικού αερίου από ΗΠΑ, Κατάρ, Αίγυπτο και αλλού, στα ρωσοκρατούμενα Βαλκάνια. Σε αυτό, μαζί με τον αγωγό TAP και τον κάθετο άξονα «Βουλγαρίας-Ρουμανίας-Ουγγαρίας», οι Αμερικανοί βλέπουν τα μέσα για μια ενεργειακή απόβαση εντός της δεκαετίας, ακόμη και στην ρωσική αυλή της Ουκρανίας, αποδυναμώνοντας έτι περαιτέρω την επικυριαρχία της Μόσχας. Η Ελλάδα μπαίνει μέσω του FSRU στο παιχνίδι της διαμετακόμισης, αξιοποιώντας τη στρατηγική του θέση και τους νέους διαδρόμους για τη τροφοδοσία της Ευρώπης και των Βαλκανίων (μέσω των αγωγών TAP και IGB, του σχεδίου διασύνδεσης Ελλάδας-Β.Μακεδονίας, κλπ).
Μέσα στο επόμενο 15νθήμερο θα έχουμε εξελίξεις για το FSRU. Τότε θα ληφθεί από το πολυμετοχικό σχήμα, υπό την Gastrade, η τελική επενδυτική απόφαση για τον τερματικό σταθμό υγροποιημένου αερίου, που θα ανάψει το πράσινο φως για την έναρξη κατασκευής. Η πρεμιέρα των εργασιών των 363,7 εκατ. ευρώ έργου, τοποθετείται στις αρχές φθινοπώρου, αφού πρέπει να τρέξουν οι μελέτες, να παραγγελθούν υλικά και εξοπλισμός, με στόχο το project, να τεθεί σε λειτουργία το 2023. Το έργο αποτελείται από μια πλωτή μονάδα παραλαβής, προσωρινής αποθήκευσης και αεριοποίησης του LNG, καθώς και από ένα σύστημα υποθαλάσσιου και χερσαίου αγωγού μέσω του οποίου το αέριο θα μεταφέρεται στο εθνικό σύστημα μεταφοράς.
Στόχος είναι από εκεί να μεταφέρεται μέσω του αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) που ολοκληρώνεται στα μέσα του 2022 στην Βουλγαρία, μελλοντικά να φτάνει στην Σερβία (μέσω της διασύνδεσης Βουλγαρίας-Σερβίας) και στο απώτερο μέλλον στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Τα έργα για το FSRU που θα πάρουν μπροστά αποό το φθινόπωρο, αφορούν τόσο στο χερσαίο, όσο και στο υποθαλάσσιο κομμάτι, καθώς επίσης τη ναυπήγηση της πλωτής μονάδας επαναεριοποίησης που θα γίνει σε ασιατικό ναυπηγείο. Στην μετοχική βάση της Gastrade συμμετέχουν πέντε σχήματα και πρόσωπα με ποσοστό 20% έκαστο, και συγκεκριμένα η Ελμίνα Κοπελούζου, η Gaslog Cyprus Investments συμφερόντων εφοπλιστή Π. Λιβανού, η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η βουλγαρική Bulgartransgaz EAD και ο ΔΕΣΦΑ.
Τα ενεργειακά «κουμπώνουν» με την πώληση του βορειοελλαδίτικου λιμανιού, όπου η λειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης του νέου προβλήτα εμπορευματοκιβωτίων με το εθνικό δίκτυο, και μέσω αυτού με τα Βαλκάνια και τις παρευξείνιες χώρες, επιτρέπουν πλέον τη διεκπεραίωση συνδυασμένων μεταφορών τρένου και πλοίου, που ενδιαφέρει τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις για την ταχύτατη προώθησή τους όχι μόνο προς τα Βαλκάνια, αλλά και προς τη Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αμερικανοί ενδιαφέρονται τόσο πολύ για το λιμάνι, όπως και για άλλα, εν προκειμένω της Καβάλας ή και του Βόλου.
Τα δύο αμερικανικά σχήματα
Δύο τα αμερικανικά σχήματα ανάμεσα στα συνολικά τέσσερα που το διεκδικούν στον διαγωνισμό, όπου οι μνηστήρες καλούνται να καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές στις 21 Απριλίου 2022. Η αμερικανική Quintana Infrastructure & Development, και η κοινοπραξία International Port Investments Alexandroupolis, η οποία απαρτίζεται από τον αμερικανικό όμιλο Black Summit Financial Group, την Euroports, την Efa Group και τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Στη δεύτερη και τελική φάση συμμετέχουν επίσης η κοινοπραξία Cameron SA - Goldair Cargo - Bollore Africa Logistics, και ο ΟΛΘ.
Τα δύο αμερικανικά σχήματα διεκδικούν και τη Καβάλα, όπου παραχωρείται το δικαίωμα χρήσης σε ένα από τα τέσσερα λιμάνια της ευρύτερης περιοχής, εν προκειμένω το εμπορικο «Φίλιππος Β’». Εδώ, οι εξελίξεις θα είναι πιο άμεσες, οι δεσμευτικές προσφορές πρέπει να έχουν κατατεθεί έως τις 9 Φεβρουαρίου.
Στη δεύτερη φάση συναντάμε την αμερικανική Quintana Infrastructure & Development, την ένωση εταιρειών Imerys Greece, Goldair Cargo AE & Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάδος, την κοινοπραξία International Port Investments Kavala, η οποία απαρτίζεται από τη Black Summit Financial Group, την Euroports, την Efa Group και τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, καθώς και τον ΟΛΘ.
