Του Βασίλη Γεώργα
Η αυλαία για τις περικοπές των συντάξεων που αποφάσισε η κυβέρνηση στο όνομα της δημοσιονομικής προσαρμογής και της αναμόρφωσης του ασφαλιστικού συστήματος, ανοίγει επίσημα από σήμερα με την πρώτη δόση της μείωσης των επικουρικών. Εγκαινιάζεται έτσι μια ακόμη μακρά περίοδος περικοπών που έπεται εκείνης των τουλάχιστον δέκα διαφορετικών μειώσεων που προηγήθηκαν την προηγούμενη εξαετία.
Δεκάδες χιλιάδες συνταξιούχοι που λαμβάνουν πάνω από 1.300 ευρώ μικτά, θα υποστούν από σήμερα μεσοσταθμικά μείωση 10% με τις πληρωμές του Αυγούστου στο πλαίσιο της πρώτης δόσης επανυπολογισμού περίπου 300.000 επικουρικών συντάξεων. Η πρώτη δόση των περικοπών στις επικουρικές σήμερα, εκτιμάται ότι αφορά σε περίπου 30.000 συνταξιούχους του Δημοσίου και άλλων 10 ταμείων του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης, μικρό μέρος των οποίων θα υποστούν μειώσεις έως και 20%, ενώ πολύ λιγότεροι θα δουν αυξήσεις μέσω του νέου συστήματος υπολογισμού.
Το μαχαίρι θα μπει βαθύτερα με τις καταβολές των επικουρικών του Σεπτεμβρίου όταν θα δρομολογηθεί το δεύτερο κύμα μειώσεων, ενώ οι περικοπές που θα γίνουν μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2016 θα αφορούν σε αναδρομική παρακράτηση των συντάξεων από την 1η Ιουλίου. Για τους συνταξιούχους του δημοσίου η κυβέρνηση πέρασε ρύθμιση ώστε οι αναδρομικές μειώσεις να γίνονται με πλαφόν 10% και ελάχιστη δόση τα 50 ευρώ, ενώ για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα οι περικοπές θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος του έτους.
Όμως αυτός είναι ο πρώτος κάβος για την κυβέρνηση η οποία περισσότερο ανησυχεί για πιθανό κοινωνικό σεισμό από τον Σεπτέμβριο, όταν παράλληλα με την επόμενη δόση μείωσης των επικουρικών που αναμένεται να επηρεάσει συνολικά 200.000 δικαιούχους επικουρικών σε σύνολο 1,6 εκατ., θα ανακοινωθεί και ο επανυπολογισμός των κύριων συντάξεων για το 10% των καταβαλλόμενων συντάξεων και θα ξεκινήσει σταδιακά μέχρι το 2017 η σαλαμοποίηση της σύνταξης σε «εθνική», «ανταποδοτική» και «προσωπική διαφορά».
Δεδομένου ότι σύμφωνα με τις έως τώρα εκτιμήσεις η λεγόμενη «προσωπική διαφορά» -που αποτελεί το τρικ του υπουργείου Εργασίας για να μην περικοπούν άμεσα συντάξεις- μπορεί να κυμαίνονται από 11 έως 722 ευρώ (σ.σ.: οι τελευταίες για μικτές συντάξιμες αποδοχές 2.373 ευρώ), επικρατεί η άποψη πως θα λειτουργήσει ως κερκόπορτα μειώσεων στο μέλλον ενδεχομένως και νωρίτερα από την 1.1.2019, παρά τις επαναλαμβανόμενες διαψεύσεις της κυβέρνησης και τις εξαγγελίες ότι οι κύριες συντάξεις είναι απολύτως διασφαλισμένες και ότι θα αρχίσουν να αυξάνονται μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος 4387/2016 προβλέπει ότι όλες οι καταβαλλόμενες συντάξεις (περίπου 4,5 εκατ. για 2,6 εκατ. συνταξιούχους) θα πρέπει να επανεκτιμηθούν με βάση τον νέο τρόπο υπολογισμού που θα ισχύει για όλους τους ασφαλισμένους και συνταξιούχους, με το υπόλοιπο ποσό να καταβάλλεται στους σημερινούς συνταξιούχους ως προσωπική διαφορά μέχρι το τέλος του 2018. Βάσει του νόμου, η αναπροσαρμογή όλων των κύριων συντάξεων, πλην ΟΓΑ, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2017. Μέχρι τα τέλη Δεκέμβρη 2016 πρέπει να έχει αναπροσαρμοστεί το 10%, μέχρι 31 Μαρτίου 2017 το 40%, μέχρι 30 Ιουνίου 2017 το 70% και μέχρι τέλη Σεπτέμβρη 2017 το 100%.
Οι μεγάλες αποκλίσεις που προκύπτει ότι θα υπάρχουν ανάμεσα στην εθνική και ανταποδοτική σύνταξη και στην προσωπική διαφορά, αποτελούν σε συνάρτηση με την πορεία της οικονομίας τα επόμενα χρόνια και την επίτευξη των στόχων του μνημονίου, μια διαρκή απειλή για νέες περικοπές στο μέλλον. Στην τελευταία έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή κρίνει ότι η τελευταία ασφαλιστική μεταρρύθμιση δεν διασφαλίζει τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και προειδοποιεί ότι όσο η συνταξιοδοτική δαπάνη παραμένει σε υψηλά επίπεδα και τα ελλείμματα των ταμείων που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό (9% του ΑΕΠ) δεν περιορίζονται, το σύστημα δεν μπορεί να είναι βιώσιμο και θα υπάρχει πάντα ο κίνδυνος για νέες περικοπές στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις.
Ενδεικτικό του προβληματισμού που επικρατεί είναι πως ενώ η κυβέρνηση έχει υπολογίσει ετήσιο όφελος 360 εκατ. ευρώ από τις περικοπές των επικουρικών, διατυπώνονται ωστόσο εκτιμήσεις ότι η μείωση που θα επιτευχθεί θα είναι τελικά πολύ μικρότερη. Ως εκ τούτου αναμένεται ότι απαιτηθεί σε πρώτη φάση η ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων από το ΕΤΕΑ ή στο χειρότερο σενάριο, ενεργοποίηση του «κόφτη» δημιουργίας νέων ελλειμμάτων στην περίπτωση που το ετήσιο έλλειμμα του ταμείου ξεπερνά το 0,5% των εισφορών.
