Μία παγκόσμια πρωτιά κατέχει από χθες η Τουρκία. Εμφανίζει τα υψηλότερα αρνητικά επιτόκια στον πλανήτη. Με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται επισήμως στο 61% (και ανεπισήμως στο 142%) και τα επιτόκια της κεντρικής τράπεζας να βρίσκονται στο 14%, το πραγματικό επιτόκιο διαμορφώνεται στο -47%, που συνεπάγεται ότι οι οικονομίες των Τούρκων πολιτών χάνουν σχεδόν το μισό της αξίας τους σε ένα χρόνο.
Την ώρα που σε ΗΠΑ και Ευρώπη οι πολίτες διαμαρτύρονται ότι το κόστος απόκτησης βασικών αγαθών είναι δυσβάσταχτο με τον γενικό πληθωρισμό στο 8,5% και 7,5% αντιστοίχως, αυτό που συμβαίνει στην Τουρκία μπορεί να παρομοιαστεί μόνο με μια μεγάλη και βαθιά οικονομική κρίση που εκτοξεύει τα ποσοστά φτώχειας στη χώρα. Ίσως, το μόνο που μπορεί να σώσει την Τουρκία από τον αυξανόμενο πληθωρισμό είναι, σύμφωνα με την ING, η κατάρρευση της αγοραστικής δύναμης και η επιδείνωση του κλίματος λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων. Η ίδια η οικονομική κρίση δηλαδή, σε έναν φαύλο κύκλο που διαρκεί ήδη πολλούς μήνες.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να αρνείται να αυξήσει τα επιτόκια και το μόνο που κρατάει την τουρκική λίρα στις 14,7 λίρες/δολάριο είναι το σχήμα προστασίας των καταθέσεων, μέσω του οποίου το δημόσιο αποζημιώνει τους καταθέτες όταν υποχωρεί η λίρα.
Ποιος όμως θα ελαφρύνει τον πόνο της ακρίβειας για τους καταναλωτές; Στην Τουρκία συμβαίνει το οξύμωρο, να μειώνεται ο φόρος στα τρόφιμα και να αυξάνονται οι τιμές. Τον Μάρτιο, πριν τη μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας από τον Ερντογάν, η τιμή 30 αυγών διαμορφωνόταν μεταξύ 29-40 τουρκικών λιρών, ενώ μετά τη μείωση του ΦΠΑ, τα 30 αυγά κοστίζουν 45-52 λίρες.
Στο μεταξύ, ο δείκτης τιμών παραγωγού διαμορφώνεται σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στο 115% όμως ο δείκτης τιμών καταναλωτή είναι στο 61%, με τη διαφορά τους στις 54 ποσοστιαίες μονάδες να αποτελεί ιστορικό υψηλό. Γι’ αυτό πολλοί παρατηρητές αμφιβάλλουν για την εγκυρότητα των στοιχείων της Turkstat. Η ομάδα ανεξάρτητων ερευνητών ENAGrup, υπολογίζει τον πραγματικό 12μηνο πληθωρισμό στο 142,63%, εκτιμώντας ότι οι τιμές αυξήθηκαν μέσα σε 30 ημέρες κατά 12%.
Ένας καταθέτης που διατηρεί τις οικονομίες του σε μια τουρκική τράπεζα παίρνει ετήσιο επιτόκιο 14%. Όμως το πληθωρισμός στην Τουρκία ανήλθε στο 61,14% τον Μάρτιο και αναμένεται να ξεπεράσει ακόμη και το 70% τους επόμενους μήνες, ενώ κατά μέσο όρο μέσα στο 2022 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί άνω του 45%.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι Τούρκοι έχουν τα χρήματά τους σε τράπεζα θα δουν την αγοραστική τους δύναμη να μειωθεί κατά 30% φέτος, όσο είναι δηλαδή ο μέσος πληθωρισμός για το έτος (45%) μείον το τραπεζικό επιτόκιο (14%). Οι απώλειες θα είναι ακόμη μεγαλύτερες για περίπου 6 στους δέκα Τούρκους που δεν έχουν τα χρήματά τους στο σχήμα προστασίας από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις που ανακοίνωσε τον περασμένο Δεκέμβριο ο Ερντογάν και θα φτάσουν το 45% για όσους διατηρούν τις οικονομίες τους εκτός τραπεζικού συστήματος.
Ο ετήσιος πληθωρισμός καταναλωτή είναι στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2002 που είχε διαμορφωθεί στο 65,1%. Στο πρώτο τρίμηνο του έτους, σημειώθηκε αύξηση των τιμών κατά 60,79% στα φρέσκα λαχανικά και φρούτα με πιο χαρακτηριστική την άνοδο των τιμών στις ντομάτες κατά 192% τον Μάρτιο. Αν στην Ελλάδα έχει γίνει δυσβάσταχτη η άνοδος των τιμών με τον γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή στο 8% σε ετήσια βάση, σκεφτείτε τι συμβαίνει στην τουρκική αγορά…
Σύμφωνα με τη JPMorgan, ο ετήσιος πληθωρισμός στην Τουρκία θα παραμείνει στην περιοχή του 65%-70% καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, ενώ η ING τοποθετεί τον μέσο πληθωρισμό του έτους άνω του 45%. Η Goldman Sachs προβλέπει ότι το φαινόμενο θα κορυφωθεί στο 67% τον Ιούνιο αλλά θα παραμείνει άνω του 65% για αρκετούς μήνες. Για την ιστορία, να πούμε ότι η Αργεντινή εμφανίζει πληθωρισμό 52,3%, η Νιγηρία και η Γκάνα 15,7%, το Πακιστάν 12,7% και στην Ευρώπη η Τσεχία 11,1%, η Ισπανία 9,8%. Δεν γίνεται αναφορά στη Βενεζουέλα όπου ο πληθωρισμός είναι σχεδόν αδύνατο να υπολογιστεί (εκτιμάται άνω του 2.000%).
