Το Κουβέιτ είναι ένα από τα πιο πλούσια κράτη στον κόσμο. Μέσα στον Περσικό Κόλπο, διαθέτει εκτεταμένα κοιτάσματα πετρελαίου, κοντά στο 6% των παγκόσμιων αποθεμάτων σύμφωνα με την αμερικανική κυβερνητική υπηρεσία EIA (U.S. Energy Information Administration).
Σύμφωνα με την ίδια υπηρεσία, η χώρα είναι η τρίτη από πλευράς παραγωγής αργού πετρελαίου ανάμεσα στα μέλη του ΟΠΕΚ και η 10η μεγαλύτερη στον κόσμο από πλευράς συνολικής παραγωγής αργού πετρελαίου και προϊόντων διύλισης. Ο πετρελαϊκός του πλούτος την έχει ωφελήσει πολύ και καθώς το μεγαλύτερο μέρος του αργού πετρελαίου και των προϊόντων διύλισης εξάγεται, η χώρα έχει κάνει και πολύ σημαντικές επενδύσεις στο εξωτερικό.
Όπως αναφέρουν οι New York Times, το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κουβέιτ έχει ενεργητικό περίπου 980 δισ. δολαρίων. Αν λάβουμε υπόψη μας και τις άλλες επενδύσεις εκτός Κουβέιτ, είναι βέβαιο πως το σύνολο των διεθνών κρατικών επενδύσεων ξεπερνά το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, κάτι που τοποθετεί τη χώρα ανάμεσα στις πρώτες στον κόσμο.
Θα περίμενε κανείς πως η οικονομική άνεση που χαρακτηρίζει τη χώρα θα είχε χρησιμοποιηθεί από την ηγεσία της για την κατασκευή ενός ισχυρού και αξιόπιστου ενεργειακού συστήματος, και στο επίπεδο της παραγωγής και στο επίπεδο της διανομής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει, όσο απίστευτο μπορεί να ακούγεται. Όπως διαβάσαμε σε ρεπορτάζ των New York Times από την 8η Σεπτεμβρίου, το φετινό καλοκαίρι χαρακτηρίστηκε από αρκετές διακοπές ρεύματος, όχι τυχαίες αλλά προγραμματισμένες. Οι κάτοικοι της χώρας χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μία αρκετά δύσκολη κατάσταση, πάνω απ’ όλα γιατί χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα δεν μπορούν να λειτουργήσουν τα κλιματιστικά μηχανήματα, κάτι που σε μία χώρα που η θερμοκρασία έφθασε τον Αύγουστο τους 50 βαθμούς Κελσίου είναι εξαιρετικά σοβαρό και επικίνδυνο.
Όπως ανέφερε η αμερικανική εφημερίδα, οι διακοπές ρεύματος δεν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά το 2024 αλλά αποτελούν φαινόμενο που συμβαίνει σχετικά συχνά από το 2006. Φέτος, όμως, το υπουργείο Ενέργειας της χώρας έχει αυξήσει τον αριθμό των προγραμματισμένων διακοπών ρεύματος, ενώ οι Κουβεϊτιανοί νοιώθουν πως η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος διακόπτεται πιο συχνά από παλαιότερα.
Μία ένδειξη της σοβαρότητας της κατάστασης έδωσαν οι συστάσεις του αρμόδιου υπουργείου στις 18 Αυγούστου. Εκείνη την ημέρα, οι υπηρεσίες του υπουργείου προειδοποίησαν τους πολίτες για το ενδεχόμενο διακοπών της παροχής ρεύματος σε αρκετές περιοχές της χώρας και ζήτησε από αυτούς να προσπαθήσουν να εξοικονομήσουν ενέργεια κατά τις ώρες αιχμής της ζήτησης (11:00 με 17:00).
Οι αρμόδιοι απέδωσαν τη δύσκολη κατάσταση εκείνης της ημέρας σε «διαταραχή» στην παροχή φυσικού αερίου, με το οποίο λειτουργούν τα περισσότερα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Σε άλλη ανακοίνωση μέσα στο καλοκαίρι, το υπουργείο απέδωσε τις διακοπές ρεύματος που είχαν ταλαιπωρήσει τον κόσμο τον Ιούνιο στην «ανεπάρκεια των σταθμών παραγωγής ενέργειας να ικανοποιήσουν την αυξημένη – λόγω των υψηλότερων σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια θερμοκρασιών - ζήτηση τις ώρες αιχμής».
Είναι αλήθεια πως οι θερμοκρασίες ήταν φέτος πάρα πολύ υψηλές, όπως και η υγρασία, κάτι που έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στους κατοίκους της χώρας κατά τη διάρκεια των διακοπών ρεύματος. Προβλήματα που πέρα από τη δυσφορία που προκαλούν, μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές στην περίπτωση ανθρώπων μεγάλης ηλικίας ή/και επιβαρυμένης υγείας.
Διαβάζοντας όμως το άρθρο των New York Times, αντιλαμβανόμαστε πως οι διακοπές ρεύματος δεν είναι τόσο πολύ αποτέλεσμα των καιρικών συνθηκών όσο της κακής οργάνωσης και των μεγάλων καθυστερήσεων στην πραγματοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων. Χαρακτηριστικό της κατάστασης είναι πως τα τελευταία δέκα χρόνια, δεκατέσσερα διαφορετικά πρόσωπα έχουν διατελέσει υπουργοί Ενέργειας, και μάλιστα οι δύο εξ αυτών έχουν περάσει δύο φορές από αυτήν τη θέση.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι πολλοί ειδικοί προειδοποιούσαν εδώ και πολλά χρόνια για μία επερχόμενη ενεργειακή κρίση στη χώρα, επικαλούμενοι την καθυστέρηση στην κατασκευή νέων εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έχει κάνει τους κατοίκους να πιστεύουν πως όλα είναι αποτέλεσμα της κρατικής αναποτελεσματικότητας. Η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη λόγω της πολιτικής αστάθειας στη χώρα.
Όπως επισημαίνει η EIA, η εκτελεστική εξουσία έχει διαλύσει αρκετές φορές το κοινοβούλιο από το 2020 μέχρι τώρα, κάτι που δυσκολεύει πάρα πολύ τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την αναμόρφωση της αγοράς ενέργειας της χώρας. Αλλά και οι κυβερνήσεις αλλάζουν συνεχώς, οπότε η κατάσταση είναι ακόμα πιο δύσκολη.
Το βασικό πρόβλημα αυτή τη στιγμή, όπως προκύπτει από το ρεπορτάζ των New York Times και τα στοιχεία της EIA, είναι πως δεν υπάρχουν αρκετά εργοστάσια παραγωγής ρεύματος. Όμως, και αυτά που υπάρχουν δεν είναι βέβαιο πως έχουν τη δυνατότητα να δουλεύουν συνεχώς.
Παρά το γεγονός πως η χώρα παράγει τόσο πετρέλαιο που φτάνει και περισσεύει, μόνο το 35% της παραγόμενης ενέργειας έχει ως καύσιμο το πετρέλαιο. Καθώς η παραγωγή ρεύματος από άνθρακα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πρακτικά μηδενική, το 65% του ηλεκτρικού ρεύματος παράγεται από την καύση φυσικού αερίου. Μόνο που η χώρα δεν παράγει αρκετό φυσικό αέριο παρά το γεγονός πως έχει αρκετά κοιτάσματα.
Εδώ φαίνεται και η έλλειψη αποτελεσματικού σχεδιασμού. Ενώ η χώρα αποφάσισε να στραφεί προς το φυσικό αέριο και ανεβάζει συνεχώς τη συμμετοχή του στην παραγωγή ενέργειας, δεν έχει φροντίσει να αξιοποιήσει τα κοιτάσματά της, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να προχωρά σε εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), κάτι που μερικές φορές έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει όσο καύσιμο χρειάζεται για τη λειτουργία των εργοστασίων σε πλήρη δυναμικότητα. Σύμφωνα με την EIA, το μερίδιο του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανέβηκε από 32% το 2009 σε 65% το 2021, ενώ από το 2009 και μετά έχουν αρχίσει οι εισαγωγές LNG.
Ενδιάμεσα, όμως, δεν έγιναν οι απαραίτητες κινήσεις για να αυξηθεί η παραγωγή φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα που διαθέτει η χώρα, ενώ οι ανάγκες για εισαγωγή αυξάνονται κάθε χρόνο. Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα γιατί οι επιδοτήσεις στην τιμή του ρεύματος ενθαρρύνουν την υψηλή κατανάλωση. Σύμφωνα με την EIA, η χώρα έχει την πέμπτη μεγαλύτερη κατά κεφαλή κατανάλωση ενέργειας στον κόσμο και την τρίτη μεγαλύτερη ανάμεσα στις χώρες της Μέσης Ανατολής.
Η υψηλή και ανερχόμενη κατανάλωση, ο κακός σχεδιασμός και οι μεγάλες καθυστερήσεις στην κατασκευή νέων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, η μηδενική (προς το παρόν) συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και η έντονη πολιτική αστάθεια είναι ένας πολύ κακός συνδυασμός που εξηγεί σε μεγάλο βαθμό το φαινομενικά παράδοξο: πώς μία χώρα που είναι εξαιρετικά πλούσια σε ενεργειακούς πόρους κινδυνεύει να μείνει χωρίς ρεύμα σε μία εποχή που η ζέστη γίνεται όλο και πιο δυσάρεστη, για να μην πούμε ανυπόφορη.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι αρχές προσπαθούν να βρουν λύσεις στο μεγάλο αυτό πρόβλημα, αλλά όπως επισήμανε στους New York Times ο Sami al – Ajmi, στέλεχος της κρατικής εταιρείας διυλιστηρίων: «Ο πληθυσμός αυξάνεται, άρα και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, είναι σίγουρο, λοιπόν, πως θα δούμε και άλλες διακοπές ρεύματος. Η κυβέρνηση προσπαθεί για το καλύτερο, αλλά δεν έχουμε δει ακόμα λύσεις».
Δύσκολο να διαφωνήσουμε με την άποψή του. Όσο γρήγορα και να κινηθούν οι αρχές, γνωρίζουμε ότι ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορεί να στηθεί από τη μία στιγμή στην άλλη. Κατά πάσα πιθανότητα, οι κάτοικοι αυτής της πολύ πλούσιας χώρας δεν θα απαλλαγούν σύντομα από τον εφιάλτη της έλλειψης ηλεκτρικού ρεύματος και τα κλιματιστικά θα συνεχίσουν να μένουν εκτός λειτουργίας τη χειρότερη δυνατή στιγμή.
