Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να διατηρήσει τη «χαλαρότητα», βάζοντας στον «πάγο» τον κανόνα του χρέους και το επόμενο έτος, οπότε υποτίθεται θα ενεργοποιούνταν εκ νέου το δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ, σύμφωνα με προσχέδιο που περιήλθε στην κατοχή του Politico.
Αν επιβεβαιωθεί, το σχέδιο της Κομισιόν θα προσφέρει μεγάλη ανακούφιση σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα, που συγκαταλέγονται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες θα βγουν από την πανδημία με αυξημένο δημόσιο χρέος.
Υπενθυμίζεται ότι οι Βρυξέλλες έβαλαν στον «πάγο» τον κανόνα για το χρέος τον Μάρτιο του 2020, ώστε οι κυβερνήσεις της ΕΕ να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού αυξάνοντας τα χρέη τους χωρίς επιπτώσεις. Αρχικός στόχος ήταν η επανενεργοποίηση του δημοσιονομικού πλαισίου τον Ιανουάριο του 2023.
Το νέο μήνυμα της Κομισιόν
Ωστόσο, ο αρχικός προγραμματισμός αλλάζει, καθώς το νέο «μήνυμα» της ΕΕ είναι ότι η Κομισιόν θα είναι επιεικής υπό τον όρο ότι οι κυβερνήσεις θα θέσουν υπό έλεγχο τα οικονομικά τους και θα αρχίσουν να μειώνουν τα χρέη τους.
Η Κομισιόν σχεδιάζει να παρουσιάσει τις νέες κατευθυντήριες γραμμές της για τη δημοσιονομική πολιτική στις αρχές Μαρτίου, ώστε οι κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τα προσχέδια των προϋπολογισμών τους, όπως και πέρυσι.
Το έγγραφο αποτελεί σήμα όσον αφορά τις δυσκολίες επανεφαρμογής του λεγόμενου Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) στη μετά πανδημίας εποχή. Οι χώρες ξόδεψαν υπερβολικά ποσά προκειμένου να αποτρέψουν την εκτίναξη της ανεργίας και τις χρεοκοπίες εταιρειών εν μέσω των lockdown, εκτινάσσοντας τα επίπεδα χρέους σε όλη την Ευρώπη.
Η μεταρρύθμιση και οι προβλέψεις του ΔΝΤ
Το ΣΣΑ κανονικά θα περιόριζε τα δημοσιονομικά ελλείμματα στο 3% του ΑΠΕ και θα έθετε στόχους για περιορισμό του δημόσιου χρέους στο 60%. Οι χώρες με χρέη μεγαλύτερα αυτού του ορίου θα έπρεπε να μειώνουν την «ψαλίδα» κατά 5% ετησίως.
Ωστόσο, υπάρχουν από καιρό σχέδια για τη μεταρρύθμιση των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ και οι προτάσεις για την τροποποίηση τους έχουν ήδη γίνει από το καλοκαίρι του 2021.
Στο πλαίσιο αυτό, σύμφωνα με το έγγραφο που επικαλείται το Politico, η Κομισιόν δεν βλέπει κανένα λόγο να επιβάλει πλήρως τους κανόνες του ΣΣΑ για το χρέος, όταν ούτως ή άλλως θα μπορούσαν να αλλάξουν σύντομα.
«Καθώς εκκρεμεί το αποτέλεσμα της αναθεώρησης της οικονομικής διακυβέρνησης, η Επιτροπή δεν θα επιβάλει το όριο μείωσης για το χρέος όπως διατυπώνεται επί του παρόντος», αναφέρει το προσχέδιο της Κομισιόν. «Ωστόσο, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τις εξελίξεις στο χρέος σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Συμφώνου».
Πρόκειται για θέμα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς από την πλευρά της Κομισιόν, καθώς η όλη κατάσταση περιπλέκεται από την αύξηση των τιμών της ενέργειας και την ταχεία εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον του κορονοϊού.
Το «διπλό» χτύπημα λειτούργησε ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη του μπλοκ, σε σημείο που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποβάθμισε πρόσφατα τις προβλέψεις του για την ανάπτυξη της ευρωζώνης φέτος κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, στο 3,9%.
Η μεταπανδημική νέα πραγματικότητα
Μεταξύ των κρατών που θα επωφεληθούν περισσότερο είναι το Βέλγιο, η Κύπρος, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία, τα χρέη των οποίων ξεπερνούν το 100% του ΑΕΠ.
Και αυτό γιατί η επανενεργοποίηση του κανόνα για το χρέος ως έχει θα πυροδοτήσει νέα εποχή λιτότητας, παρόμοια με τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν μετά την οικονομική κατάρρευση του 2008, η οποία οδήγησε την ευρωζώνη στην κρίση χρέους και σε προγράμματα διάσωσης.
Μια επανάληψη θα αποδεικνυόταν καταστροφική για την ανάκαμψη της Ευρώπης και θα υπονόμευε την κοστοβόρα «μάχη» της ηπείρου κατά της κλιματικής αλλαγής.
Όπως σημειώνει το Politico, αυτή η μεταπανδημική νέα πραγματικότητα έχει εντείνει τις εκκλήσεις από χώρες, δεξαμενές σκέψης και ακαδημαϊκούς να χαλαρώσουν οι κανόνες, ώστε οι κυβερνήσεις να μπορέσουν να διαχειριστούν τα χρέη τους την ώρα που επενδύουν σε πράσινα έργα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Σταθερότητα και υπερβολικό έλλειμμα
«Η διασφάλιση σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής στα κράτη μέλη με υψηλό χρέος είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση και στη συνέχεια τη μείωση των δεικτών χρέους, ενώ η πολύ απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, τη βιωσιμότητα του χρέους», αναφέρει το έγγραφο των 11 σελίδων που επικαλείται το Politico.
Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με το έγγραφο, η Κομισιόν θα είναι πιο αυστηρή όσον αφορά την επιβολή του ανώτατου ορίου του 3% για τα ετήσια δημοσιονομικά ελλείμματα, εκτός αν οι χώρες μπορούν να αποδείξουν πώς σχεδιάζουν να περιορίσουν τις δαπάνες τους.
Οι χώρες που θα παραβούν τον κανόνα κινδυνεύουν να υποπέσουν στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Οι υπερχρεωμένες χώρες δεν θα πρέπει επίσης να συγχέουν την επιείκεια με την αδυναμία, προειδοποιεί το προσχέδιο της Κομισιόν, όπου επισημαίνεται ότι «η Επιτροπή θα διατηρήσει τη δυνατότητα να ξεκινήσει τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος με βάση το χρέος εάν το χρέος δεν μειώνεται επαρκώς».
