Tο Bloomberg μέσα σε ένα μόλις τίτλο άρθρου του, κατάφερε να περιγράψει τη σημασία της αναβάθμισης του αξιόχρεου της Ελλάδας από τον πιο συντηρητικό και αυστηρό οίκο αξιολόγησης, τη Moody’s Ratings. Ο τίτλος ήταν: Κλείνει το κεφάλαιο «κρίση χρέους» για Ελλάδα με την αναβάθμιση από τη Moody's μετά από 15 έτη.
Και αυτή είναι με δυο λόγια η πραγματικότητα. Η χώρα μας μετά την κατρακύλα από το Α1 του Φεβρουαρίου του 2009 στο Caa3 του Σεπτεμβρίου του 2015, κατέκτησε τον Μάρτιο του 2025 το Baa3. Αποκτώντας εκ νέου την επενδυτική βαθμίδα. Βρισκόμαστε όμως ακόμα κάτω από το Α1 του 2009; Ναι, βρισκόμαστε. Κι αυτό δείχνει αφ’ ενός το μέγεθος των επιπτώσεων από την πτώχευση της χώρας και αφ’ ετέρου την προσπάθεια που πρέπει να συνεχίσει να γίνεται για να σταθούμε με συγκριτικό πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά ομολόγων και χρεογράφων.
Τι ακριβώς καθρεφτίζεται πάνω στο Baa3 της Μοοdy’s;
Κατά πρώτον, η δημοσιονομική πολιτική της κυβέρνησης και οι θεσμικές βελτιώσεις και μεταρρυθμίσεις οι οποίες αρχίζουν να αποδίδουν καρπούς. Και το σταθερό πολιτικό περιβάλλον, εν μέσω του οποίου η Ελλάδα υπόσχεται ότι θα συνεχίσει να επιτυγχάνει σημαντικά πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία θα μειώνουν σταδιακά το υψηλό σε απόλυτους αριθμούς χρέος της. Παράλληλα η κατάσταση του τραπεζικού συστήματος βελτιώνεται συνεχώς, περιορίζοντας το ενδεχόμενο μιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Μιας κρίσης που θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά το πιστοληπτικό προφίλ της χώρας και να πλήξει την καρδιά της πραγματικής οικονομίας.
Κατά δεύτερον, η αναβάθμιση αντικατοπτρίζει την άποψη της Moody’s ότι το πιστοληπτικό προφίλ της Ελλάδας διαθέτει πλέον μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε ενδεχόμενους μελλοντικούς κλυδωνισμούς. Ότι τα δημόσια οικονομικά έχουν βελτιωθεί ταχύτερα από τις αρχικές εκτιμήσεις τόσο της Moody’s όσο και των υπολοίπων οργανισμών και θεσμών. Και μάλιστα σε ένα ευρύτερο δυσμενές διεθνές περιβάλλον.
Η Moody’s πιστοποιεί αυτό που λίγο – πολύ όλοι γνωρίζουμε. Ότι η χώρα μας έχει κατακτήσει τη δημοσιονομική υπευθυνότητα μιας οικονομίας νοικοκυρεμένης που δεν παράγει πια ελλείμματα και χρέη. Ότι η χώρα μας διαθέτει μια οικονομία ανθεκτική που μπορεί να αντέξει σε πιθανά εξωγενή οικονομικά σοκ, καταγράφοντας υψηλότερη ανάπτυξη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και αυτό είναι πιθανό να συνεχιστεί και τα επόμενα δύο χρόνια. Και φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι το υψηλό χρέος, ο υψηλός δείκτης χρέους ως προς το ΑΕΠ -παρ’ όλο που μειώνεται- μαζί με το επίμονο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, αποτελούν ακόμα μελανά σημεία του οικονομικού χάρτη της χώρας.
Τι σημαίνει το Baa3 της Moody’s για το χρηματιστήριο;
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών, όλον τον τελευταίο καιρό καταγράφει διαδοχικές κορυφές, οι οποίες παραπέμπουν τον Γενικό Δείκτη στα προ δεκατετραετίας επίπεδα. Ακόμα σημαντικότερη είναι η αποτίμηση του συνόλου των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών. Έτσι η «χρηματιστηριακή αξία» όλων των μετοχών βρίσκεται κοντά στο 120 δισ. ευρώ. Όπως μας θύμισε ο Μάνος Χατζηδάκης σε σχετική ανάλυση του, η τελευταία φορά που το Χρηματιστήριο Αθηνών είχε δει τέτοια αποτίμηση ήταν στις 12 Σεπτεμβρίου του 2008, όταν ο Γενικός Δείκτης εκινείτο πέριξ των 3.100 μονάδων. Και η συγκεκριμένη ημερομηνία δεν ήταν τυχαία. Ήταν η παραμονή της χρεοκοπίας της Lehman Brothers. Ένα γεγονός το οποίο είχε πυροδοτήσει μια πρωτοφανή χρηματοπιστωτική κρίση που είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Οι επενδυτές εκτιμούν ότι το Baa3 σημαίνει ότι λύνονται πλέον τα χέρια των διεθνών διαχειριστών κεφαλαίων. Οι οποίοι απέφευγαν να επενδύσουν σε ελληνικά κρατικά ομόλογα και ελληνικές μετοχές αναμένοντας την Moody’s να πιστοποιήσει την επιστροφή της Ελλάδας στο κλαμπ των αξιόχρεων κρατών. Οπότε η επενδυτική κοινότητα αναμένει ότι το Baa3 θα αυξήσει τη ζήτηση για ελληνικά ομόλογα και ελληνικές μετοχές, βελτιώνοντας ακόμα περισσότερο την κατάσταση στην ελληνική κεφαλαιαγορά και μειώνοντας το κόστος δανεισμού της Ελλάδας σε σχέση με το κόστος δανεισμού ισχυρότερων ευρωπαϊκών χωρών.
Τι σημαίνει για τους πολίτες το Baa3 της Moody’s;
Και τι έγινε που η Ελλάδα κατέκτησε την επενδυτική βαθμίδα και το Baa3 της Moody’s; Πόσο θα βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση των Ελλήνων; Τι μας νοιάζουν τα ομόλογα και οι μετοχές; Η ανάπτυξη δεν φτάνει στις τσέπες τω νοικοκυριών. Δεν μας ενδιαφέρουν τα κέρδη τους, αλλά οι ζωές μας. Αυτά είναι λίγα από όσα ακούμε και διαβάζουμε τις τελευταίες ημέρες, εν μέσω της έξαρσης του αντισυστημισμού. Μάλιστα σε πρόσφατη δημοσκόπηση, το 80% των ερωτηθέντων απάντησε με τις λέξεις «καθόλου» ή «λίγο», στην ερώτηση: "Αισθάνεστε ότι υπάρχει σταθερότητα, οικονομική ανάπτυξη και ευημερία των πολιτών στην Ελλάδα;"
Δεν είναι οξύμωρο, την ίδια στιγμή που οι αυστηροί αξιολογητές αναφέρονται στον τερματισμό της κρίσης χρέους της Ελλάδας και στην επιστροφή της στην κανονικότητα, οι πολίτες να εκφράζουν τη δυσαρέσκεια τους; Δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι η συστηματική προσπάθεια στην οικονομία που έγινε τα τελευταία πέντε έτη και η οποία δεν ήταν εύκολη υπόθεση, εν μέσω διαδοχικών διεθνών κρίσεων και γενικευμένης γεωπολιτικής αστάθειας, αποτιμάται θετικά μόλις από το 20% των ερωτηθέντων;
Η θεαματική μείωση της ανεργίας, η αύξηση των κατώτατων μισθών και η δυνατότητα παροχής επιδομάτων δε στηρίζονται πάνω στη βελτίωση της οικονομίας; Η αύξηση των φορολογικών εσόδων χωρίς την αύξηση των φορολογικών συντελεστών δεν είναι αποτέλεσμα βαθιών τομών; Η αύξηση των επενδύσεων και η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης με υψηλή προστιθέμενη αξία, δεν αποτελούν επιβράβευση της εικόνας της χώρας προς το εξωτερικό;
Το γεγονός ότι απαιτήθηκαν δεκαπέντε ολόκληρα έτη για να κλείσουμε τις πληγές της πτώχευσης, θα έπρεπε να αποτελέσει μάθημα για όλους μας. Η ενδιάμεση περίοδος των εύκολων και ανέξοδων λύσεων 2015 – 2019, τραυμάτισαν όσο τίποτα άλλο τη χώρα, κλονίζοντας όλα τα προηγούμενα θετικά βήματα. Οι πειραματισμοί πάνω σε ανεδαφικά και ψεύτικα σενάρια, η μόχλευση του θυμικού και των εύκολων συναισθημάτων με τον ανορθολογισμό και τις μαγικές συνταγές, μας είχαν οδηγήσει στο χείλος της καταστροφής. Και όμως, βγήκαμε όρθιοι.
Παρ’ όλα αυτά ο αγώνας για το νοικοκύρεμα του κράτους και της οικονομίας, φαίνεται ότι δεν συγκινεί τους πολίτες. Το αυξημένο κόστος ζωής, λόγω της ακρίβειας των τροφίμων και της ενεργειακής επιβάρυνσης, μαζί με το χαμηλό επίπεδο αμοιβών, διαγράφουν με ευκολία όλα όσα έχουν συντελεστεί. Η πλειοψηφία των πολιτών δεν αντιλαμβάνεται, ότι όπως χρειάστηκαν δεκαπέντε έτη για να αφήσουμε πίσω μας τη σφραγίδα της χρεοκοπίας, θα απαιτηθεί χρόνος για να επανέλθουν οι μισθοί στα προηγούμενα επίπεδα. Και αυτό θα είναι αποτέλεσμα της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας και της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων που παράγονται και των υπηρεσιών που προσφέρονται. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος.
Όσον αφορά το θέμα του ενεργειακού κόστους και της ακρίβειας, σίγουρα υπάρχουν θέματα αναποτελεσματικότητας και σημαντικά περιθώρια παρεμβάσεων. Ωστόσο, μπορούμε να ονειρευτούμε σαν εφιάλτη, το πως θα ήταν να βαδίζουμε στην συγκεκριμένη «κινούμενη άμμο» με όπλο τη δραχμή και τα «γκόου μπακ». Με ανθρώπους που ούτε είχαν, ούτε έχουν την παραμικρή επαφή με την πραγματική οικονομία.
Το Baa3 της Moody’s σημαίνει ότι η Ελλάδα άφησε πίσω της τη ρετσινιά της χρεοκοπίας. Του κράτους μπαταχτσή. Σημαίνει ότι η Ελλάδα ξαναμπήκε στο club των χωρών που δε θέτουν σε κίνδυνο τους δανειστές τους. Στο club των χωρών, τις οποίες μπορεί κανείς να δανείσει χωρίς φόβο και στις οποίες μπορεί να επενδύσει χωρίς να κινδυνεύει να χάσει τα λεφτά του. Αυτό είναι από μόνο του ένα τεράστιο επίτευγμα, το οποίο όμως δεν αρκεί.
Πάνω από το Baa3 της Ελλάδας, βρίσκεται Baa2 της Ουγγαρίας, το Baa1 της Ισπανίας και της Βουλγαρίας το A3 της Κύπρου, της Κροατίας, της Σλοβακίας και της Πορτογαλίας, το Α2 της Πολωνίας και της Λιθουανίας, το Α1 της Ισλανδίας και της Εσθονίας και τα Αa3 έως Αaa με τα οποία αξιολογούνται οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Ο δρόμος είναι δύσκολος. Όσοι αναζητούν μαγικές λύσεις πιθανόν να πέσουν θύματα, όσων τις υπόσχονται για ψηφοθηρικούς λόγους. Το έργο το έχουμε ξαναδεί. Το 80% το έχει ξεχάσει; Είναι το 80% έτοιμο να εξαπατηθεί, εκ νέου;
