Πολύ συχνά λέμε, και πολύ σωστά, πως το νερό είναι το πολυτιμότερο αγαθό που υπάρχει στη Γη. Συνήθως όμως έχουμε στο μυαλό μας το νερό που χρειαζόμαστε εμείς για να ζήσουμε, όπως βέβαια και όλο το ζωικό βασίλειο, και το νερό που είναι απαραίτητο σε όλες τις γεωργικές δραστηριότητες. Το νερό όμως χρειάζεται και σε πάρα πολλούς άλλους τομείς, τομείς που οι περισσότεροι από εμάς πολύ συχνά αγνοούμε ή ξεχνάμε. Σε δύσκολες περιόδους όπως αυτή που διανύουμε τώρα, τους μαθαίνουμε ή τους θυμόμαστε, θέλουμε δεν θέλουμε.
Θα ασχοληθούμε περισσότερο με προβλήματα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη, που δεν είναι η μόνη ήπειρος που αντιμετωπίζει προβλήματα σχετικά με το νερό. Οι εικόνες από τη σχεδόν άδεια κοίτη του μεγαλύτερου ποταμού της Ιταλίας, του Πάδου, είναι γνωστές σχεδόν σε όλους μας, όπως και ο προβληματισμός των Ιταλών αγροτών για τον τρόπο με τον οποίον θα ποτίσουν τα χωράφια τους.
Πιο σοβαρά είναι όμως τα προβλήματα ενός άλλου ποταμού, του Ρήνου. Το πολύ ζεστό καλοκαίρι έχει προκαλέσει τη σημαντική πτώση της στάθμης των υδάτων του, με αποτέλεσμα την εμφάνιση μεγάλων δυσκολιών στην κίνηση των ποταμόπλοιων που τον διασχίζουν, όπως και άλλους που συνδέονται με αυτόν μέσω πολλών τεχνητών καναλιών. Αυτά τα ποταμόπλοια μεταφέρουν πλήθος εμπορευμάτων από και προς τα μεγάλα λιμάνια της Βόρειας Θάλασσας, όπως το Ρότερνταμ και το Αμβούργο. Όσο χαμηλώνει η στάθμη του ποταμού τόσο λιγότερα εμπορεύματα μπορούν να μεταφέρουν τα ποταμόπλοια.
Σχετικό άρθρο του Reuters αναφέρει πως στην περιοχή της πόλης Κάουμπ, στο κρατίδιο της Ρηνανίας Παλατινάτου, η στάθμη των υδάτων του ποταμού είχε πέσει χθες κοντά στα 61 εκατοστά του μέτρου. Για να μπορούν οι φορτηγίδες να πλέουν γεμάτες με το φορτίο τους, η στάθμη του Ρήνου πρέπει να είναι κοντά στο 1,5 μέτρο. Αναφερόμαστε στο Κάουμπ γιατί είναι ένας σημαντικός κόμβος των ποτάμιων μεταφορών της Ευρώπης. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg, μέχρι το Σαββατοκύριακο η στάθμη των υδάτων του Ρήνου στο Κάουμπ θα κατέβει κάτω από τα 50 εκατοστά. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών στην ποτάμια ναυσιπλοΐα, αν η στάθμη υποχωρήσει κάτω από τα 40 εκατοστά, θα είναι πρακτικά αδύνατον να πραγματοποιηθούν μεταφορές.
Ήδη, από το ρεπορτάζ του Reuters πληροφορούμαστε πως τα ποταμόπλοια ταξιδεύουν μισογεμάτα και σε μερικές περιπτώσεις γεμάτα κατά μόνον 25%, ενώ το κόστος των μεταφορών έχει ανέβει κατακόρυφα από τη στιγμή που ξεκίνησε να πέφτει η στάθμη του νερού στον Ρήνο. Ενδεικτικά αναφέρεται πως το κόστος μεταφοράς ενός τόνου προϊόντων σε ρευστή μορφή από το λιμάνι του Ρότερνταμ στην πόλη της Καλσρούης έχει ανέβει από τα 20 στα 80 ευρώ ανά τόνο μέσα σε δύο μήνες.
Πέρα από τη σημαντική ζημιά που προκαλείται από την παράλυση των ποτάμιων μεταφορών στην οικονομική δραστηριότητα, σοβαρότατο είναι το πρόβλημα που δημιουργείται στη μεταφορά άνθρακα από το Ρότερνταμ και τα άλλα λιμάνια προς τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στη Γερμανία. Η έλλειψη φυσικού αερίου οδήγησε τις γερμανικές επιχειρήσεις σε μαζικές παραγγελίες άνθρακα από όλο τον κόσμο. Οι μεγαλύτερες ποσότητες αυτού του άνθρακα αποθηκεύονται στα μεγάλα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης περιμένοντας τα ποταμόπλοια που θα τα μεταφέρουν στους τελικούς προορισμούς τους.
Πέρα από τη μεγάλη αύξηση του κόστους μεταφοράς του - υπερπολύτιμου αυτή την εποχή - άνθρακα, η δυσκολία στη μεταφορά του αρχίζει να δημιουργεί ανησυχίες για το κατά πόσον θα μπορέσει να φτάσει στην ώρα του στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια που έχουν βγει από τη ναφθαλίνη. Τη στιγμή που το φυσικό αέριο έρχεται πλέον με το σταγονόμετρο από τη Ρωσία, και σε όλο και πιο ψηλές τιμές, το τελευταίο που χρειάζεται η Γερμανία, και μαζί της - θέλοντας και μη - η υπόλοιπη Ευρώπη είναι να αντιμετωπίσουμε και έλλειψη άνθρακα. Εννοείται πως ο Ρήνος δεν είναι ο μόνος ποταμός του οποίου τα νερά έχουν λιγοστέψει επικίνδυνα, αλλά είναι τόσο σημαντικός που δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στους υπόλοιπους.
Στη γειτονική Γαλλία, το πρόβλημα είναι άλλου τύπου, έχει όμως και αυτό σαν βασική αιτία του το πολύ ζεστό καλοκαίρι. Για να λειτουργήσουν τα πυρηνικά εργοστάσια της χώρας, από τα οποία παράγεται πολύ μεγάλο ποσοστό της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει η χώρα, χρειάζονται μεγάλες ποσότητες νερού που χρησιμοποιείται για την ψύξη των εγκαταστάσεων, οι οποίες αντλούνται από τις φυσικές δεξαμενές νερού που βρίσκονται κοντά στα εργοστάσια.
Οι κανόνες λειτουργίας των πυρηνικών εργοστασίων προβλέπουν πως όταν η θερμοκρασία του νερού ανεβαίνει, τα εργοστάσια πρέπει να χρησιμοποιούν λιγότερο νερό, άρα να μην λειτουργούν στην πλήρη δυναμικότητά τους και να παράγουν λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό γίνεται για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς το νερό που ψύχει τους πυρηνικούς αντιδραστήρες επιστρέφει στη φύση απ' όπου αντλήθηκε. Όσο πιο ζεστό βγαίνει από το εργοστάσιο τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να προκαλέσει μεγάλες ζημιές στην τοπική πανίδα και χλωρίδα.
Αυτές τις μέρες λοιπόν, αρκετά πυρηνικά εργοστάσια υπολειτουργούν ακριβώς για αυτόν τον λόγο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε συνδυασμό με τα γνωστά εδώ και μήνες προβλήματα στη συντήρηση κάποιων εργοστασίων, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα μισά - ή και λιγότερα - πυρηνικά εργοστάσια της χώρας. Το Bloomberg αναφέρει σε ρεπορτάζ του πως τη Δευτέρα ήταν σε λειτουργία μόνο το 44% της δυναμικότητας των γαλλικών πυρηνικών εργοστασίων, ενώ χθες Τετάρτη το ποσοστό ανέβηκε στο 49% καθώς ορισμένα εργοστάσια πήραν άδεια να λειτουργήσουν εκ νέου.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γαλλική πυρηνική βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας, όχι μόνο εξ αιτίας των προβλημάτων με το πολύ ζεστό νερό, έχουν αναγκάσει τη Γαλλία να προχωρά σε εισαγωγές ηλεκτρικού ρεύματος από άλλες χώρες, ενώ παραδοσιακά την εποχή του καλοκαιριού έχει περίσσευμα ηλεκτρικού ρεύματος και εξάγει σημαντικές ποσότητες.
Είναι λογικό να υποθέσουμε πως όσο πιο πολύ κρατήσει το ζεστό καλοκαίρι τόσο περισσότερο μπορεί να ενταθούν τα προβλήματα στη βιομηχανία ενέργειας λόγω του νερού που είτε λιγοστεύει είτε παραζεσταίνεται. Ο φόβος είναι πως τα προβλήματα στα πυρηνικά εργοστάσια και η πιθανές ελλείψεις στα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια που χρησιμοποιούν άνθρακα θα οδηγήσουν σε αυξημένη κατανάλωση φυσικού αερίου τη χειρότερη δυνατή στιγμή, όταν δηλαδή γίνονται αγωνιώδεις προσπάθειες εξοικονόμησης με σκοπό την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πλήρωση των δεξαμενών αερίου σε όλη την Ευρώπη. Το γνωστό σύνθημα «μια βροχή μας σώζει» ίσως περιγράφει με τον πιο απλό τρόπο την κατάσταση στην οποία κινδυνεύουμε να βρεθούμε.
