Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μπορεί οι ελληνικές τράπεζες να εστιάζουν στους στόχους μείωσης των «κόκκινων» δανείων όμως υπάρχει και ένας άλλος στόχος που είναι εξίσου σημαντικός τόσο για τις ίδιες όσο και για την πραγματική οικονομία και αφορά στη χρηματοδότηση πρωτίστως των επιχειρήσεων και δευτερευόντως των νοικοκυριών. Η ρευστότητα των τραπεζών βελτιώνεται και απόδειξη είναι ο μηδενισμός του ELA, ενώ οι καταθέσεις αυξάνονται αν και με μη ικανοποιητικό ρυθμό με αποτέλεσμα το 2019 να εκτιμάται πως θα είναι το πρώτο έτος μετά από πολλά χρόνια που θα δούμε θετική πιστωτική επέκταση.
Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το liberal.gr, Τρ. Πειραιώς, Εθνική, Eurobank και Alpha Bank θέλουν να κλείσουν το 2019 έχοντας εκταμιεύσει πάνω από 10 δισ. ευρώ για δάνεια στεγαστικά, κεφάλαιο κίνησης και επενδυτικούς σκοπούς, ενώ οι στόχοι θα αναθεωρηθούν προς τα πάνω τα επόμενα χρόνια, υπό την προϋπόθεση ότι θα προχωράει η μείωση των προβληματικών δανείων και θα ενισχυθεί η ανάπτυξη.
Όμως θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως όσο οι τράπεζες έχουν το βραχνά των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) και δέχονται πιέσεις από την ΕΚΤ και τις αγορές, η βασική τους προτεραιότητα θα είναι να «ξεφορτωθούν» τα προβληματικά δάνεια. Δεν θα πρέπει, επίσης, να αναμένουμε να δούμε στο κοντινό μέλλον την πιστωτική επέκταση της περασμένης δεκαετίας.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, ένας από τους βασικότερους παράγοντες από τους οποίους θα εξαρτηθεί η πιστωτική επέκταση είναι το υπερβολικά υψηλό ποσοστό NPEs στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, το οποίο επηρεάζει αρνητικά την κεφαλαιακή επάρκεια και την κερδοφορία των τραπεζών και περιορίζει την ικανότητά τους να δανειοδοτήσουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Αναμφίβολα, το σχέδιο της Eurobank για την επιτάχυνση της μείωσης των «κόκκινων» δανείων ενδέχεται να αποτελέσει προπομπό εξελίξεων και για τις υπόλοιπες τράπεζες. Σύμφωνα με το πλάνο, η Eurobank θα μειώσει το ποσοστό των NPEs από 37% σήμερα (16,7 δισ. ευρώ) στο 16% το 2019 (6,6 δισ. ευρώ), στο 12,6% το 2020 (5,2 δισ. ευρώ) και στο 8,8% το 2021 (3,5 δισ. ευρώ). Αν ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος καταφέρει την επόμενη τριετία να μειώσει σε μονοψήφιο ποσοστό τα NPEs τότε θα είναι πιο εύκολη η πιστωτική επέκταση.
Υπάρχουν όμως και άλλα προβλήματα όπως το γεγονός ότι μετά από μία τόσο δραματική μείωση των εισοδημάτων και πλήρους κατάρρευσης της οικονομίας είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρουν «επιλέξιμους» δανειολήπτες. Και οι τέσσερις ελληνικές τράπεζες τονίζουν σε κάθε ευκαιρία ότι είναι έτοιμες να χρηματοδοτήσουν κάθε βιώσιμο επενδυτικό - επιχειρηματικό σχέδιο, ωστόσο μία απλή έρευνα στην αγορά δείχνει ότι μικροί, μεσαίοι αλλά και μεγαλύτεροι επιχειρηματίες βλέπουν τις στρόφιγγες του δανεισμού να είναι ακόμη κλειστές.
Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Οι συστημικές τράπεζες (η Attica Bank είναι μια πονεμένη ιστορία οπότε δεν υπάρχει λόγος να συζητάμε για νέες χορηγήσεις) πράγματι θέλουν και μπορούν να χρηματοδοτήσουν οποιαδήποτε βιώσιμη επιχειρηματική προσπάθεια και να ανοίξουν σιγά σιγά τις στρόφιγγες προς την πραγματική οικονομία. Το κλειδί στην όλη υπόθεση είναι η βιωσιμότητα και άρα η επιλεξιμότητα των πλάνων που καλούνται να χρηματοδοτήσουν.
Σίγουρα τα κριτήρια δανειοδότησης είναι πιο αυστηρά από ποτέ – εξαιρούμενης της περιόδου 2015-2018 των capital controls, του ELA και άλλων προβλημάτων – ωστόσο είναι η πρώτη φορά που οι τράπεζες πραγματικά έχουν επιδοθεί σε «σαφάρι» για την εύρεση επιχειρήσεων που θέλουν και πάνω απ' όλα μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Κλιμάκια των τραπεζών οργώνουν τη χώρα και πραγματοποιούν συναντήσεις με επιχειρηματικούς φορείς και μεμονωμένες επιχειρήσεις καθώς η δανειοδότηση βιώσιμων πλάνων είναι η μοναδική λύση στο αδιέξοδο.
Οι προσπάθειες αρχίζουν μάλιστα να αποδίδουν καρπούς αν και ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Η Τρ. Πειραιώς, για παράδειγμα, εμφάνισε στο α'' τρίμηνο του 2019 αύξηση των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια. Αυτό είναι το σημείο καμπής καθώς η οικονομία ανακάμπτει και μαζί της κάποια στιγμή πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται δραστικά τα κόκκινα δάνεια, να αυξάνονται τα εξυπηρετούμενα, αλλά πρώτα απ'' όλα πρέπει να δεχθούν ώθηση τα εισοδήματα. Η μείωση της ανεργίας συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση όμως θα πρέπει να αρχίσουν να δημιουργούνται καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για να βελτιωθεί σε ουσιαστικό βαθμό το κλίμα.
Οι τράπεζες καλούνται επίσης να περιορίσουν τους δείκτες δανείων/καταθέσεις (η Εθνική έχει παραδοσιακά χαμηλό δείκτη), που συνεπάγεται πως όσο δεν αυξάνονται σημαντικά οι καταθέσεις δεν θα μπορούν να δίνουν και περισσότερα δάνεια. Ενδεικτικά, ο δείκτης διαμορφώθηκε στο 92,6% για την Eurobank το 2018, έναντι 109,65 το 2017. Όλα τα παραπάνω, τέλος, θα εξαρτηθούν από τους ρυθμούς ανάπτυξης που θα επιτύχει η χώρα το 2019 και το 2020...
