«Υπάρχουν επιστήμες γαλήνιες και ατάραχες, οι οποίες αποδεικνύονται επιεικείς προς εκείνους που τις καταφρονούν και τους αφήνουν εν ειρήνη. Η δημοσιονομική επιστήμη δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των επιστημών αυτών, έχει δε τρομερό τρόπο να εκδικείται τις κυβερνήσεις εκείνες που την αγνοούν ή την προκαλούν». Αυτά έγραφε ο μεγάλος Γάλλος οικονομολόγος Πολ Λιρόι Μπελιέ το μακρινό 1891.
Πλείστα τα ιστορικά παραδείγματα που καταδεικνύουν την αλήθεια της παραπάνω συμβουλής, τόσο στην πάτριο Ιστορία όσο και στην παγκόσμια. Η Αθηναϊκή πολιτεία, λ.χ., κατέρρευσε από τη σπατάλη των δημοσίων χρημάτων και την εξόντωση των ευπόρων κυρίως μέσω της «προεισφοράς» ενός βαρύτατου προοδευτικού φόρου, που μοιάζει πολύ με τη δική μας προκαταβολή φόρου και του περιβόητου «θεωρικού», ήτοι ενός επιδόματος που έπαιρναν κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου οι φτωχότεροι Αθηναίοι, το οποίο επέζησε και στην περίοδο της ειρήνης. Αυτός ο φόρος έστειλε όλους τους παραγωγικούς Αθηναίους στην αγκαλιά του Φιλίππου με τη συγκρότηση του φιλομακεδονικού κόμματος. Στο Βυζάντιο, εξαιτίας της βαριάς και άδικης φορολογίας, οι Αραβες και εν συνεχεία οι Τούρκοι γίνονταν δεκτοί μετά χαράς ως ελευθερωτές. Μια από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες της Ιστορίας, η Ισπανική, κατέρρευσε εξαιτίας των φόρων και της σπατάλης των δημοσίων χρημάτων.
Στις μέρες μας η πανδημία του κορονοϊού και η εξ αφορμής αυτής επέκταση της ενέργειας του κράτους είναι ένα άκρως ανησυχητικό φαινόμενο. Εάν θέλει κανείς να συνειδητοποιήσει τα δεινά που επιφέρει πάντοτε η κρατική επέκταση στην ελευθερία του ανθρώπου και στην ευημερία των πολιτειών δεν έχει παρά να διαβάσει το μνημειώδες έργο του Χέρμπερτ Σπένσερ «Το άτομο εναντίον της πολιτείας».
Η εξόγκωση των δημοσίων δαπανών σε ΗΠΑ και Ε.Ε. λαμβάνει πλέον τη μορφή παγκόσμιας πανδημίας, ασύγκριτα μεγαλύτερης βαρύτητας αυτής του κορονοϊού. Γιατί, τι άλλο μπορεί να σημαίνει η αύξηση των δημοσίων δαπανών, παρά απηνή διωγμό του ιδιωτικού πλούτου και αύξηση της φορολογίας; Σε συνθήκες παγκόσμιας ύφεσης αυξημένες δημόσιες δαπάνες σημαίνουν ή υπέρμετρη φορολογία ή θηριώδη δανεισμό των κρατών ή έκδοση χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες χωρίς αντίκρισμα ή συνδυασμό όλων αυτών. Οι συνέπειες αυτών είναι δραματικές, πλήττονται οι σημερινές παραγωγικές τάξεις, μειώνεται η αποταμίευση, ο πλούτος και οι παραγωγικές δυνατότητες της κάθε χώρας, υποθηκεύεται το μέλλον των σημερινών νέων και των αγέννητων γενιών, περιορίζεται η ανεξαρτησία των κρατών και το σημαντικότερο συρρικνώνεται δραματικά η ατομική ελευθερία.
Για την οικονομία της συζήτησης ας δεχθούμε ότι οι έκτακτες δαπάνες είναι αναγκαίες για την αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης. Χρέος των πιο υπεύθυνων από τους πολιτικούς ηγέτες είναι οι έκτακτες αυτές δαπάνες να μην καταστούν ποτέ τακτικές, όπως πολλοί από την πολιτική τάξη ορέγονται ήδη.
Προσέξτε, τρία φαινόμενα επιζούν μιας φονικής πανδημίας:
α) Η τάση προς σπατάλη. Αυτή διαρκούσης της πανδημίας δικαιολογείται, καθώς δεν υπάρχει τίποτε δαπανηρότερο από μια υγειονομική καταστροφή. Αλλά το πολιτικό σύστημα έχει την τάση, μολονότι εξέλιπαν οι αιτίες των δαπανών, να μην αποχωρίζεται την έξη αυτών.
β) Η παροχή επιδομάτων. Αυτά, την ώρα της πανδημίας υπαγορεύονται ενδεχομένως από πραγματικές ανάγκες. Αλλά δυστυχώς τις περισσότερες φορές και η κατάρα των επιδομάτων συνήθως επιζεί των αιτιών που τα προκάλεσαν.
γ) Η επέκταση του κράτους σε τομείς που δεν πρέπει. Με πρόσχημα την πανδημία αυξάνονται έτσι οι δημόσιοι υπάλληλοι και συνολικά η γραφειοκρατία. Δεν υπάρχει αφελής, ο οποίος να πιστεύει ότι μόλις τελειώσει η πανδημία θα μειωθεί ο αριθμός των εκτάκτως προσληφθέντων υπαλλήλων.
Κακή η πανδημία, λοιπόν, αλλά κάκιστη η ακατάσχετη τάση για σπατάλη του δημοσίου χρήματος.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 23 Μαΐου.
