Της Μαίρης Βενέτη
Παρά το γεγονός ότι η ΕΚΤ έδωσε γη και ύδωρ τον Σεπτέμβριο και την προσμονή ότι η FED θα ανακοινώσει εντός του Οκτωβρίου το δικό της νέο QE, οι αγορές στη συντριπτική τους πλειοψηφία κινούνται νωχελικά και σε χαμηλότερα επίπεδα από τον προηγούμενο μήνα.
Το ίδιο ισχύει και για τα βασικά εμπορεύματα, πλην φυσικά των πολύτιμων μετάλλων τα οποία εδώ και καιρό σαν επενδυτικά καταφύγια έχουν διαχωρίσει το πρόσημο τους από τα υπόλοιπα στοιχεία ενεργητικού.
Ούτε αυτή η εβδομάδα μπόρεσε να προσδώσει ένα δυναμικό θετικό τέμπο προεξόφλησης στις αγορές, παρόλο που προηγήθηκε η εβδομάδα επανεκκίνησης του εμπορικού διαλόγου από αρχικό επίπεδο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ και η συμφωνία για το Brexit.
Ειδικά όσον αφορά το τελευταίο, μπορεί η συμφωνία να μην περιλαμβάνει ακόμα βασικές λεπτομέρειες και να εκκρεμεί η καθοριστική ψήφιση της από το Βρετανικό Κοινοβούλιο, αλλά σίγουρα επρόκειτο για μια μεγάλη πρόοδο στο παρά 1΄.
Οι νέοι παράγοντες ασυνέχειας
Πέρα από την αγωνία για το αν οι νέες εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας καταλήξουν σε μια εξίσου επιτυχή Φάση 2 και Φάση 3, το παιχνίδι της γάτας με το ποντίκι πάνω στον χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου, απέκτησε και άλλα μέλη.
Ο Λευκός Οίκος έναντι να πιέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να διαπραγματευτεί ένα συμβιβασμό για τις επιδοτήσεις των εταιριών αεροσκαφών, δημοσιοποίησε πριν δύο εβδομάδες ένα νέο κατάλογο ευρωπαϊκών εισαγόμενων προϊόντων, στα οποία θα επιβληθούν επιπρόσθετοι δασμοί ύψους από 10% ως 25%.
Ελιές, κρασιά, ουίσκι, τυριά, καφές, μπισκότα, άνορακ και φυσικά αεροσκάφη είναι κάποια από τα ευρωπαϊκά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ και θα υποστούν το κόστος της νέας σύγκρουσης ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες.
Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης βρίσκονταν ήδη σε τεντωμένο σχοινί μετά την επιβολή δασμών εκ μέρους των ΗΠΑ στο χάλυβα και το αλουμίνιο που εισάγεται από την Ευρώπη. Η κίνηση αυτή έκανε την Ευρωπαϊκή Ένωση να «απαντήσει» με την επιβολή δασμών 25% σε προϊόντα που εισάγονται από τις ΗΠΑ, αξίας 2,8 δισ. δολαρίων.
Ποιά θα είναι η ευρωπαϊκή απάντηση στους νέους δασμούς;
Προφανώς είμαστε μπροστά σε νέες περιπέτειες, καθώς η ρήξη ΗΠΑ- ΕΕ κυοφορεί πολύ περισσότερους κινδύνους από την αντίστοιχη μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας.
Βλέπετε, η σχέση Ευρώπης - ΗΠΑ είναι με διαφορά η μεγαλύτερη διμερής εμπορική σχέση στον κόσμο.
Αν μετρήσει κανείς τις εξαγωγές και τις εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών το 2018 μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, θα συνειδητοποιήσει ότι τα νούμερα είναι κατά πολύ μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας.
Για του λόγου το αληθές, τα στοιχεία του υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ δείχνουν πως το 2018, οι ΗΠΑ εισήγαγαν προϊόντα αξίας 683,9 δισ. δολαρίων από την Ευρώπη και προϊόντα αξίας 557,9 δισ. δολαρίων από την Κίνα.
Από την άλλη, οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την Ευρώπη είχαν αξία πέριξ των 574,5 δισ. δολάριων, ενώ οι εξαγωγές προς την Κίνα, είχαν αξία μόλις 179,2 δισ. δολάρια.
Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φαντασία λοιπόν για να αντιληφθεί κανείς ότι αν ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ- Κίνας προκάλεσε άσθμα στην παγκόσμια ανάπτυξη, προφανώς η κλιμάκωση των εμπορικών διαφορών μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ θα την οδηγήσει σε πνευμονική εμβολή.
Ο πρώτος από τον ανεπτυγμένο κόσμο που θα βρεθεί στην εντατική είναι η ευρωπαϊκή οικονομία, καθώς το 20,8% των εμπορευμάτων που εξήχθησαν από την ΕΕ το 2018 κατευθύνθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ήδη οι πρόδρομοι οικονομικοί δείκτες της μεταποίησης βρίσκονται σε πτωτική τροχιά διεθνώς, με εκείνους της Ευρωζώνης να έχουν επισήμως περάσει στη ζώνη της συρρίκνωσης.
Η ατμομηχανή μάλιστα της Ευρώπης, η γερμανική οικονομία, είδε τον Σεπτέμβριο τον PMI στις 41,7 μονάδες, το χαμηλότερο επίπεδο από την χρηματοπιστωτική κρίση τον Ιούνιο του 2009.
Αν προσθέσουμε στο όλο σκηνικό και τις συνέπειες ενός έστω –κατά πάσα πιθανότητα- συντονισμένου Brexit, έχουμε ένα χαρακτηριστικό μάτι κυκλώνα πάνω από την Γηραιά Ήπειρο, με την καταιγίδα εξ'Ανατολών να κλιμακώνεται και το βαρομετρικό να χαμηλώνει ολοένα και περισσότερο από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Tι πραγματικά συμβαίνει στην αμερικάνικη χρηματαγορά
Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, εκτινάχτηκε το επιτόκιο -repo rate- για βραχυπρόθεσμο δανεισμό –overnight- στη διατραπεζική αγορά των ΗΠΑ.
Αρχικά η εξέλιξη αυτή αποδόθηκε στο γεγονός ότι πολλές αμερικανικές επιχειρήσεις -που αποτελούν και τους μεγάλους παρόχους μετρητών στις συναλλαγές repos- αποσύρουν τις τελευταίες εβδομάδες δισεκατομμύρια δολάρια από ταμεία βραχυπρόθεσμου δανεισμού, καθώς πλησιάζει η προθεσμία για την εξόφληση φορολογικών υποχρεώσεων.
Η Fed μετά από 5 συνεχείς παρεμβάσεις και έναντι να δώσει ρευστότητα στο σύστημα, ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα βραχυπρόθεσμης παροχής ρευστότητας διάρκειας 14 ημερών και "ανοικτή" καθημερινή παρέμβαση για όσο χρειασθεί μέχρι τις 10 Οκτώβρη.
Την προηγούμενη όμως εβδομάδα έδωσε παράταση στο συγκεκριμένο πρόγραμμα των δημοπρασιών repos μέχρι τις 4 Νοεμβρίου.
Μήπως η συγκυριακή ανάγκη ρευστότητας δεν είναι τελικά και τόσο... «συγκυριακή»;
Αν λάβει κανείς υπόψιν το γεγονός ότι στη συγκεκριμένη αγορά υπάρχει βεβαιωμένη πλεονάζουσα ρευστότητα της τάξης του 1,3 τρισ. δολαρίων, τότε αναδύονται σοβαρότατες ανησυχίες όπως: Μήπως η εκτίναξη του επιτοκίου για βραχυπρόθεσμο δανεισμό υποδηλώνει ότι στη διατραπεζική δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ όλων των συμμετεχόντων;
Το ερώτημα αυτό αποκτά εφιαλτικές διαστάσεις μετά την έντονη φημολογία ότι δύο "μεγάλοι" του αμερικάνικου τραπεζικού συστήματος, η JP Morgan και η Bank of America αποσύρουν από την Fed μεγάλο μέρος των αποθεματικών τους. Για την πρώτη μάλιστα ακούγεται ότι έχει αποσύρει ήδη πάνω από 150 δισ. δολάρια.
Για πόσο καιρό η κεφαλαιακή πλημμυρίδα από το έκτακτο πρόγραμμα της Fed θα κρατάει την διατραπεζική σε ηρεμία, αν οι φήμες στα πηγαδάκια των αγορών αποκτήσουν την υφή πρώτου τίτλου ειδήσεων;
Το αφήγημα των αγορών και η κερκόπορτα
Η οικονομία των ΗΠΑ φαίνεται να διατηρεί το ισχυρό momentum.
Η αγορά εργασίας λειτουργεί σε συνθήκες πλήρης απασχόλησης - η ανεργία βρίσκεται στο 3,5%, ήτοι το χαμηλότερο επίπεδο από το 1969 – και ως εκ τούτου η έλλειψη εργατικού δυναμικού αρχίζει να δημιουργεί υψηλότερους μισθούς για τους εργαζόμενους.
Τι κάνουν οι άνθρωποι όταν έχουν περισσότερα χρήματα; Ξοδεύουν.
Το γεγονός ότι ο Αμερικανός καταναλωτής είναι περίπου το 70% της οικονομίας των ΗΠΑ, ενώ η βιομηχανία αντιπροσωπεύει περίπου το 11% της αμερικανικής οικονομίας, είναι αυτό ακριβώς που της δίνει τη δεδομένη χρονική στιγμή το προβάδισμα.
Μπορεί αν επιμείνουν οι ΗΠΑ στο μοτίβο των δασμών, στο τέλος να χτυπηθεί η αγορά εργασίας και να διαταραχθεί η ισορροπία αυτή, αλλά προς το παρόν υπάρχει και δίνει σαφές προβάδισμα.
Αυτός είναι ο λόγος που ο S&P διαπραγματεύεται μόλις 3,5% κάτω από τα ιστορικά του υψηλά, ενώ οι ευρωπαϊκές μετοχές διαπραγματεύονται κατά 19% χαμηλότερα από τις αμερικανικές.
Μήπως όμως στην ουσία διαπραγματεύονται επί ίσοις όροις;
Έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ότι βάση αναλογίας PEG - η αναλογία τιμής/ κέρδους προς την αύξηση των κερδών ανά μετοχή – οι δύο περιοχές ζουν βίους παράλληλους.
Τα θεμελιώδη μεγέθη εξασθενούν σε περίπου ίδια επίπεδα τόσο για τις ευρωπαϊκές όσο και για τις αμερικανικές μετοχές, αν λάβουμε υπόψιν τις εκτιμήσεις για τα κέρδη ανά μετοχή του 2019.
Σύμφωνα με αυτές, αναμένεται σε διεθνές επίπεδο μείωση στα εταιρικά κέρδη κατά 5% από τις αρχές του έτους. Αν αυτό επαληθευθεί, τότε θα ανοίξει η κερκόπορτα των αρκούδων των αγορών.
Αν θέλουμε να έχουμε πιθανότητες για έγκαιρη αντιστροφή της πτώσης της μεταποιητικής δραστηριότητας, πριν αυτή πλήξει και το υπόλοιπο μακροοικονομικό και κατ'επέκταση μικροοικονομικό στερέωμα, θα πρέπει όχι μόνο οι ΗΠΑ και η Κίνα να καταλήξουν σε μια πλήρη εμπορική συμφωνία, αλλά να προχωρήσουν άμεσα και στην άρση των περισσότερων δασμών που έχουν επιβάλλει η μια στην άλλη τους τελευταίους 19 μήνες.
Το ίδιο ισχύει και για τους δασμούς μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης.
Στηρίξεις και αντιστάσεις
Το κυρίαρχο στοιχείο που θα καθορίσει την επενδυτική ψυχολογία και θα διαμορφώσει τις αποδόσεις στους επόμενους μήνες είναι ο δείκτης προμηθειών -PMI- δεδομένης της υψηλής συσχέτισης του με την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων που ευνοούνται από την υψηλότερη ανάπτυξη.
Αν συνεχιστεί η πτωτική του τάση, τότε η υποχώρηση των χρηματιστηριακών δεικτών σε χαμηλότερα επίπεδα θα είναι αναπόφευκτη.
Τουλάχιστον έχουμε καλές πιθανότητες, η πλημμυρίδα ρευστότητας από τις Κεντρικές Τράπεζες να βοηθήσει την πτώση αυτή να έχει τα χαρακτηριστικά μιας σταδιακής άμπωτης.(σ.σ: ceteris paribus πάντα, δηλαδή με όλους τους άλλους παράγοντες ασυνέχειας σταθερούς).
Δεδομένου ότι η τεχνική εικόνα των αγορών έχει εδώ και τρεις μήνες εναρμονιστεί με τα fundamentals, ας δούμε πού βρισκόμαστε και ποιά είναι τα επόμενα σημεία στήριξης.
Οι αμερικανικοί δείκτες απέχουν ένα μικρό ποσοστό από τα ιστορικά τους υψηλά και έχουν αποδώσει πολύ περισσότερο από τις ευρωπαϊκές αγορές, με τον S&P500 να έχει αποδώσει 16 % από την αρχή του έτους, ενώ ο Stoxx600 σε όρους δολαρίου έχει απόδοση 6 %.
Αμφότεροι πλησιάζουν το ίδιο καίριο σημείο στήριξης αν και με διαφορετικό ρυθμό ο καθένας.
Ο S&P στις 8 Οκτωβρίου απείχε 1,7% από τον μέσο κινητό όρο των 200 ημερών που βρίσκεται στις 2869 μονάδες, αυξάνοντας αυτήν την απόσταση λόγω των θετικών νέων της εβδομάδας περίπου στο 3,9%.
Ο Stoxx600 έχει απομακρυνθεί την τρέχουσα εβδομάδα κατά 3,4% από το επίμαχο επίπεδο.
Το αντίστοιχο επίπεδο για τους υπόλοιπους δείκτες είναι στις 11800 μονάδες για τον γερμανικό δείκτη Dax, στις 5332 μονάδες για τον γαλλικό δείκτη CAC,στις 9544 μονάδες για τον ελβετικό δείκτη SMI, στις 20903 μονάδες για τον ιταλικό δείκτη, στις 21207 μονάδες για τον Νikkei, ενώ πολύ κοντά στις τρέχουσες μονάδες είναι ο αντίστοιχος δείκτης της Σανγκάης.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Χρηματιστήριο Αθηνών διατηρεί μέχρι στιγμής μια ικανοποιητική απόσταση από το τεχνικό αυτό σημείο-ορόσημο, το οποίο βρίσκεται στις 758-762 μονάδες.
Αντίθετα μόλις πριν 9 και 5 ημέρες αντίστοιχα επανέκτησαν το μέσο κινητό όρο των 200ημερών η Ινδία και η Ισπανία, ενώ η Πορτογαλία και ο Hang Seng εξακολουθούν να βρίσκονται από κάτω.
Αν χαθεί το τεχνικό ορόσημο του 200άρη τότε οι επόμενες στηρίξεις για τη μητέρα των αγορών ,S&P, είναι η ζώνη των 2785-2796 μονάδων με τελευταίο προπύργιο πριν ανοίξει το χάος του εβδομαδιαίου διαγράμματος, τις 2726 μονάδες.
Τα αντίστοιχα νούμερα είναι, οι 11500 με τελευταίο προπύργιο τις 11266 για τον Dax, οι 5040 μονάδες για τον CAC, οι 9376 και 9200 για τον SMI, οι 20230 για τον ιταλικό δείκτη, οι 20075 μονάδες για τον Nikkei και οι 2733 μονάδες για τη Σανγκάη.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
