Του Αποστόλη Σκουμπούρη
Από την εποχή Αλογοσκούφη, ήδη από το 2008 με τα πρώτα 28 δισ. ευρώ του πρώτου πακέτου στήριξης, έχει ξεκινήσει ένα γαϊτανάκι κεφαλαιακής ενίσχυσης των τραπεζών ώστε (σύμφωνα με την… επίσημη δικαιολογία) να μπορέσουν να «διαδραματίσουν το δημιουργικό τους ρόλο για την ενίσχυση της οικονομίας και τη στήριξη των επιχειρήσεων».
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε, όμως ο μεγάλος ασθενής, ο τραπεζικός κλάδος είναι σε ασύγκριτα χειρότερη κατάσταση απ' ότι ήταν το 2008!
Επιχειρηματικά και χρηματιστηριακά, ο τραπεζικός κλάδος έχει πληρώσει το «μάρμαρο» της κρίσης ίσως όσο ελάχιστοι άλλοι κλάδοι. Ασχέτως ευθυνών, ασχέτως άλλων εξαρτήσεων, ασχέτως ξεχωριστού ειδικού βάρους.
Ο τραπεζικός κλάδος, αριθμούσε χρηματιστηριακά το 2008 περί τις 14 εισηγμένες, ενώ τώρα υπάρχουν μόλις οι τέσσερις μεγάλες συστημικές (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank), καθώς επίσης και οι Attica Bank, Τράπεζα Κύπρου (που επανήλθε στο ταμπλό στις 14 Δεκεμβρίου 2014) και η Τράπεζα Ελλάδος. Αντιθέτως, το 2008 στο ταμπλό του Χ.Α. φιλοξενούνταν (και) οι Αγροτική Τράπεζα, Ταχ. Ταμιευτήριο, Εμπορική, Proton Bank, Aspis Bank, Γενική και Marfin Εγνατία Τράπεζα!
Η τρέχουσα ανακεφαλαιοποίηση που λαμβάνει χώρα είναι η τρίτη μέσα σε σχεδόν δυόμιση χρόνια!
Και όμως, φαίνεται πως για άλλη μια φορά, θα συνεχιστεί ο φαύλος κύκλος της ανατροφοδοτούμενης κρίσης, με τις τράπεζες - παρά τις στηρίξεις, το μπαράζ των αυξήσεων κεφαλαίου και τις εγγυήσεις από τους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς - να συνεχίζουν να νοσούν.
Και όταν νοσούν οι τράπεζες, δεν μπορούν να παίξουν στο ελάχιστο το δημιουργικό – ζωτικό τους ρόλο στην ανασύσταση και αναζωογόνηση της οικονομίας και των επιχειρήσεων.
Η νέα ανακεφαλαιοποίηση το μόνο που θα πετύχει είναι να καλύψει παλιές «τρύπες» των χαρτοφυλακίων των τραπεζών, να βάλει κάποια κεφαλαιακά αναχώματα.
Οι τράπεζες είναι ακόμη πολύ μακριά, από το να φτάσουν στην πολυτέλεια ώστε να αρχίσουν να χορηγούν δάνεια σε (μικρές ή μεγάλες) επιχειρήσεις. Με λίγα λόγια (και) αυτή η ανακεφαλαιοποίηση θα «καεί» για την αγορά, όπως κάηκαν και οι προηγούμενες.
Το πρόβλημα των τραπεζών είναι πολιτικό και όχι οικονομικό
Μπορεί οι τράπεζες να κρατούνται σε μια ιδιάζουσα λειτουργία – ζόμπι, όμως, η αλήθεια είναι το πρόβλημά τους – άρα και το πρόβλημα αποκατάστασης της ροής της ελάσσονος ρευστότητας της αγοράς – είναι πρωτίστως πολιτικό.
Οι τράπεζες έχουν δώσει συνολικά περί τα 200 δισ. ευρώ δάνεια, εξυπηρετούμενα και μη. Τα 107 δισ. εξ αυτών είναι μη εξυπηρετούμενα, κόκκινα δάνεια.
Το (λογιστικό) απόθεμα καταθέσεων έχει κατέλθει στα 125 δισ. ευρώ, από τα περίπου 245 δισ. ευρώ προ κρίσης, προ 5ετίας.
Τα 125 δισ. καταθέσεων, δεν είναι μετρητά. Σε… πραγματικά λεφτά, σε πραγματική ρευστότητα, οι τράπεζες δεν έχουν πάνω από 3 δισ. στα χρηματοκιβώτιά τους!
Αυτός είναι και ο λόγος που επιβλήθηκαν τα capital controls, αυτός είναι και ο λόγος που δεν πρόκειται να αρθούν τουλάχιστον έως τα μέσα του 2016!
Η ανακεφαλαιοποίηση είναι περί τα 14,4 δισ. ευρώ! Κυριολεκτικά σταγόνα στον… ωκεανό!
Ως γνωστόν το έλασσον της ορθόδοξης «σχέσης» για τη βιώσιμη και κανονική λειτουργία του τραπεζικού κλάδου ως μοχλό ανάπτυξης και πηγή ρευστότητας, είναι 1 προς 1. Όσα δάνεια δίνει, τόσα να έχει «αντίκρισμα» σε καταθέσεις.
Είναι κάτι παραπάνω από σαφές, ότι τίποτα για την αγορά δε θα αλλάξει (ούτε) με αυτή την ανακεφαλαιοποίηση, ούτε με τις επόμενες, αν γίνουν κάτω από τους ίδιους πολιτικοοικονομικούς και κοινωνικούς όρους.
Το ανατροφοδοτούμενο σκηνικό θανάτου
Όσο κρατάει το ανατροφοδοτούμενο σκηνικό θανάτου και χρεοκοπίας, με ασταθές πολιτικό σύστημα, μπαράζ εκλογικών αναμετρήσεων και ανεύθυνης στάσης όλου του πολιτικού προσωπικού, καμιά σταθερότητα δεν μπορεί να προέλθει.
Οι καταθέσεις δεν πρόκειται να επιστρέψουν αν δεν υπάρξει μια επιστροφή στο έλασσον της κανονικότητας, αν δεν υπάρξει μια μίνι σταθεροποίηση, ώστε να μην ελλοχεύει ανά πάσα στιγμή μια νέα προσφυγή στις κάλπες και ένα νέο μπαράζ (κούφιων) πολιτικών αντεγκλήσεων.
Χωρίς καμιά διάθεση να πολιτικολογήσουμε, θα θυμίσουμε ότι επί κυβέρνησης Σαμαρά, με τα όποια λάθη δικαιολογημένα ή μη, επέστρεψαν σταδιακά στις τράπεζες περί τα 30 έως 33 δισ. καθώς το απόθεμα από 145 δισ. πήγε στα 178 δισ. ευρώ.
Το καταστροφικό 7μηνο της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε μια νέα διαρροή καταθέσεων περίπου 50 δισ. ευρώ!
Αυτό δεν είναι ούτε πολιτική θέση, δεν έχει πολιτική απόχρωση, δεν έχει ιδεολογική ή άλλη αφετηρία. Απλώς είναι… αριθμοί. Αυτό λένε οι αριθμοί.
Το 2015 λοιπόν, με δύο εκλογικές αναμετρήσεις και ένα δημοψήφισμα, υπήρξε μια καταστροφική πολιτική για τις τράπεζες και την οικονομία.
Έγιναν τα πάντα για να υπάρξει αποσταθεροποίηση, κρίση εμπιστοσύνης, διατάραξη της ψυχολογίας της αγοράς, με κυρίαρχο στοιχείο την κάκιστη τακτική «διαπραγμάτευσης» και τις απειλές για φυγή από την Ευρωζώνη.
Μια ακραία αιμομικτική – αυτοκτονική πολιτική που δεν πρόσφερε απολύτως τίποτα ούτε στα κόμματα και τους πολιτικούς που την… υλοποίησαν (εξού και η μνημειώδης αναδίπλωση το τελευταίο 3μηνο) αλλά ούτε και στη χώρα. Τίποτα καλό δεν κέρδισε η χώρα από αυτή την πολιτική διαμάχης με την Ευρώπη. Το χρέος παραμένει ως έχει και μάλιστα πιο «βαρύ» σε σχέση με το ΑΕΠ, ενώ η καθημερινή διαρροή καταθέσεων (έφτασε έως το 1 δισ. ημερησίως τον περασμένο Μάιο) «σκότωσε» την εμπιστοσύνη της αγοράς και πυρπόλησε τις τράπεζες.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν πρόκειται να λυθεί με καμιά ανακεφαλαιοποίηση και καμιά στήριξη, λογιστική ή άλλη.
Το πρόβλημα θα λυθεί όταν αποφασίσουμε να σοβαρευτούμε ως χώρα, όταν σταματήσουμε το… χόμπι των πρόωρων εκλογικών αναμετρήσεων και όταν αποφασίσουμε να συνθέσουμε και να συνεννοηθούμε. Καλώς ή κακώς, θαύματα δεν γίνονται. Η πραγματικότητα είναι μία, λέει πάντα την αλήθεια και είναι δεδομένη. Στο χέρι μας είναι να την ακολουθήσουμε.
