Διαδοχικά είναι τα χτυπήματα που δέχεται η τουρκική οικονομία καθώς μία αλληλουχία αρνητικών και σχεδόν συγχρονισμένων εξελίξεων οδηγεί τους επενδυτές σε έξοδο από τη χώρα, προκαλώντας τεράστια προβλήματα σε μία συγκυρία που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν -ως ο απόλυτος άρχων της κεντρικής τράπεζας και συνολικά της οικονομίας- έχει ξεμείνει από «πολεμοφόδια».
Αναμφίβολα η πιο σοβαρή εξέλιξη είναι η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Τζο Μπάιντεν, κίνηση που προκαλεί σύμφωνα με διεθνολόγους τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας.
Η αντίδραση των αγορών στην κίνηση Μπάιντεν αναμένεται άμεση και… καταιγιστική, ενώ αναλυτές, όπως της Commerzbank προβλέπουν ότι η ισοτιμία της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου μπορεί να διολισθήσει περαιτέρω έως και 20% και να φτάσει στο επίπεδο των 10 λιρών ανά δολάριο, από τις 8,37 λίρες που έκλεισε την Παρασκευή.
Οι επενδυτές της αγοράς συναλλάγματος έχουν δείξει πολλές φορές στο παρελθόν την… ευαισθησία τους κάθε φορά που οι σχέσεις με τις ΗΠΑ περνούν κρίση με «εκκωφαντικά» sell-off.
Επιπλέον, ο πληθωρισμός συνεχίζει να καλπάζει στο 16,9% επισήμως και στο 32% σύμφωνα με ανεξάρτητους αναλυτές, το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης υποχωρεί κατά 15% σε λίγες ημέρες, ενώ ακόμα και στα κρυπτονομίσματα, δύο ανταλλακτήρια έκλεισαν μέσα σε μία εβδομάδα και εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια… αγνοούνται, μαζί με τον ιδιοκτήτη της μίας πλατφόρμας.
Όλα αυτά μαζί έχουν αποτέλεσμα να καταγράφει η τουρκική λίρα ιστορικό χαμηλό την Παρασκευή έναντι του ευρώ και μεγάλη πτώση έναντι του δολαρίου, πριν την επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Μπάιντεν.
Σήμερα και τις επόμενες ημέρες θα φανεί αν υπάρχουν αντοχές ή αν η λίρα θα υποστεί… το μοιραίο, αυξάνοντας σε επικίνδυνο βαθμό τις ανησυχίες για την τύχη των τουρκικών τραπεζών οι οποίες βρίσκονται μόνο φέτος αντιμέτωπες με αποπληρωμή χρέους ύψους 89 δισ. δολαρίων.
Η «θηλιά» του εξωτερικού χρέους πνίγει ολόκληρη την τουρκική οικονομία. Μόνο το χρέος σε ξένο νόμισμα που θα πληρώσουν οι τράπεζες αντιστοιχεί στο 12,5% του ΑΕΠ της Τουρκίας. Και όσο η τουρκική λίρα υποχωρεί, τόσο η θηλιά σφίγγει καθώς το χρέος αυξάνεται και είναι πολύ δύσκολο να πληρωθεί.
Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις που κάνουν λόγο για απότομο sell-off της λίρας, οι τράπεζες θα πρέπει να πληρώσουν πολύ υψηλότερο χρέος και οι επενδυτές θα ζητούν τόσο υψηλό επιτόκιο για να τις δανείσουν που στην ουσία θα είναι αποκλεισμένες από τις αγορές. Στο μεταξύ ο πληθωρισμός θα καλπάζει και οι Τούρκοι θα γίνονται καθημερινά φτωχότεροι.
Δεν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που την τελευταία τριετία γίνεται συζήτηση για τα μεγάλα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας κυρίως λόγω της εκτίναξης του πληθωρισμού και των μεγάλων ποσοστών χρέους σε ξένο νόμισμα, την επιδείνωση των συνθηκών για τους Τούρκους πολίτες και την αύξηση της φτώχειας.
Και είναι αλήθεια ότι κάθε φορά που η τουρκική λίρα δεχόταν ασφυκτικές πιέσεις, ο Ερντογάν έβρισκε λύση είτε μέσω της διπλωματικής οδού, είτε με στροφή 180 μοιρών στην οικονομία, για να ξεπεραστεί, έστω και προσωρινά, η κρίση. Κάπως έτσι κατηγορείται ότι ξόδεψε συναλλαγματικά αποθέματα ύψους 128 δισ. δολαρίων, αφήνοντας σήμερα «γυμνή» την οικονομία.
Αυτή τη φορά, ωστόσο, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά από προηγούμενες κρίσεις, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι πλησιάζουν και οι εκλογές του 2023. Μετά από διαδοχικές αναταράξεις τα τελευταία χρόνια, η εικόνα που έχουν σήμερα οι ξένοι επενδυτές για τον Ερντογάν και τις προθέσεις του είναι συγκεκριμένη.
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του Αντρέα Στένο Λάρσεν, παγκόσμιου επικεφαλής αναλυτή της Nordea, ο οποίος στον απόηχο της απόλυσης του «ορθόδοξου» κεντρικού τραπεζίτη Νάτσι Άμπαλ, είχε δηλώσει: «Δεν θα γίνουμε ποτέ bullish στην τουρκική λίρα όσο ο Ερντογάν θα διοικεί στην ουσία την κεντρική τράπεζα».
Όμως ο Ερντογάν επιμένει. Την περασμένη Πέμπτη δήλωσε ότι η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας μπορεί να πουλήσει συνάλλαγμα για να αποκρούσει τις «επιθέσεις» που δέχεται η λίρα. Μόνο που τα συναλλαγματικά αποθέματα πρόλαβε και τα «εξαΰλωσε» πέρσι.
Αυτή τη φορά, λοιπόν, δεν υπάρχουν «αντιστάσεις» και ο Ερντογάν θα πρέπει το συντομότερο δυνατό να φτιάξει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Αλλιώς εκφράζονται φόβοι για γενίκευση της νομισματικής κρίσης και τεράστιες εκροές κεφαλαίων καθώς η αξιοπιστία του προέδρου είναι στο χαμηλότερο επίπεδο της σχεδόν 20ετούς κυριαρχίας του.
