Με τις τιμές του ελαιολάδου να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ο γνωστός 17λιτρος τενεκές από τον συγγενή στο χωριό φαίνεται να αποτελεί μια εναλλακτική για πολλούς καταναλωτές. Ωστόσο, τα τελευταία δημοσιεύματα περί «παρανομίας» της μεταφοράς λαδιού σε τενεκέδες και πιθανών προστίμων έχουν προκαλέσει αναστάτωση.
Μπορεί ένας τενεκές λάδι να βρεθεί στο στόχαστρο της νομοθεσίας, και αν ναι, τι σημαίνει αυτό για τους παραγωγούς, τους καταναλωτές αλλά και την παράδοση; Ο υφυπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, Χρίστος Δήμας, έδωσε απαντήσεις που αποσαφηνίζουν το τοπίο.
Η διακίνηση λαδιού σε τενεκέδες: Τι ισχύει και τι όχι
Παρά τις πληροφορίες που κυκλοφόρησαν, το νομοθετικό πλαίσιο για τη μεταφορά λαδιού σε τενεκέδες παραμένει αμετάβλητο. Σύμφωνα με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, η τυποποίηση και εμπορική διακίνηση ελαιολάδου επιτρέπεται μόνο σε συσκευασίες έως 5 λίτρων. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ο παραδοσιακός τενεκές των 17 λίτρων καταργείται.
Η χρήση τενεκέδων επιτρέπεται για προσωπική κατανάλωση ή για απευθείας πώληση από παραγωγούς, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται τα προβλεπόμενα παραστατικά. Ο κ. Δήμας τονίζει ότι η άτυπη μεταφορά μικρών ποσοτήτων λαδιού μεταξύ φίλων και συγγενών, που αποτελεί συνηθισμένη πρακτική στην Ελλάδα, δεν πρόκειται να αλλάξει, ούτε να διωχθεί.
Συγκεκριμένα, ο υφυπουργός ανέφερε: «Η μεταφορά μικρών ποσοτήτων συμβαίνει άτυπα στην ελληνική πραγματικότητα. Για όσους θέλουν να είναι απολύτως νομότυποι, μπορούν να χρησιμοποιούν μικρότερες συσκευασίες των 5 λίτρων. Δεν έχουμε σχεδιάσει κάποια αλλαγή στη μεταφορά ελαιολάδου με τενεκέδες. Όσα ακούγονται τις τελευταίες μέρες, δεν ισχύουν. Το θεσμικό πλαίσιο που ρυθμίζει τη μεταφορά του ελαιολάδου ισχύει από το 2017.
Η μεταφορά μικρών ποσοτήτων ελαιολάδου μεταξύ φίλων και συγγενών συνεχίζεται άτυπα, χωρίς να τίθεται ζήτημα παραβάσεων. Αυτό το θέμα πήρε μεγαλύτερη διάσταση απ’ ό,τι έπρεπε. Θέλω να καθησυχάσω τους πολίτες: δεν προχωράμε σε αλλαγές».
Στόχος η μείωση της φοροδιαφυγής
Ο υφυπουργός επισήμανε επίσης ότι από την Πρωτομαγιά του 2025 θα ισχύσουν αυστηρότεροι έλεγχοι για τις επιχειρήσεις εμπορίας ελαιολάδου, με στόχο τη μείωση της φοροδιαφυγής.
Από αυτή την ημερομηνία, εξηγεί, «οι επιχειρήσεις οφείλουν να έχουν μηδενική απόκλιση στα ηλεκτρονικά τους βιβλία. Είναι ένα σημαντικό εργαλείο που βοηθά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Για το θέμα του ελαιολάδου και ειδικότερα για τον κλάδο αυτόν ήδη από το περασμένο έτος, από το 2024 έχει υπογραφεί μια παράταση. Άρα δεν αλλάζει κάτι σε σχέση με το σημερινό status quo και αυτό είναι το ζητούμενο. Δεν θέλουμε να έχουμε τη μεγάλη διακίνηση χύμα ελαιολάδου ή ακόμα και την πώληση του ελληνικού ελαιολάδου σε ξένες χώρες όπου το τυποποιούν και έχουν πολύ μεγαλύτερο πλούτο».
Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει καμία πρόθεση για επιβολή προστίμων στους ιδιώτες που χρησιμοποιούν τενεκέδες για προσωπική χρήση ή δίνουν λάδι σε φίλους και συγγενείς.
Η καταπολέμηση της νοθείας
Εκτός από τη φοροδιαφυγή, το υπουργείο Οικονομίας εστιάζει στη διασφάλιση της ποιότητας του ελληνικού ελαιολάδου μέσω της τυποποίησης. Η τυποποίηση συμβάλλει στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για το προϊόν, προστατεύοντας την ελληνική παραγωγή από τη νοθεία και εξασφαλίζοντας καλύτερες τιμές στις διεθνείς αγορές.
Η νοθεία του ελαιολάδου παραμένει σοβαρό ζήτημα, ιδιαίτερα καθώς οι υψηλές τιμές ενθαρρύνουν παράνομες πρακτικές. Σύμφωνα με στοιχεία της Europol, οι περιπτώσεις νοθείας ελαιολάδου στην Ευρώπη αυξάνονται δραματικά. Από λάδια χαμηλής ποιότητας που πωλούνται ως «εξαιρετικά παρθένα» μέχρι περιπτώσεις ακατάλληλων προϊόντων, η νοθεία αποτελεί πρόκληση για τις ελεγκτικές αρχές.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία (α' εξάμηνο 2024) αποκαλύπτουν μια ανησυχητική αύξηση στις περιπτώσεις νοθευμένου ή μολυσμένου ελαιολάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν πάνω από 50 περιπτώσεις, στις οποίες επιχειρήθηκε να πωληθεί νοθευμένο λάδι ως «εξαιρετικά παρθένο», αριθμός που υπερβαίνει κατά πολύ τα 15 περιστατικά του 2018. Το 2023, οι Αρχές κατέγραψαν 182 υποθέσεις απάτης, με πρωταγωνίστριες χώρες την Ιταλία (41 περιπτώσεις), την Ισπανία (41) και την Ελλάδα (39).
Οι ελαιοπαραγωγοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλες προκλήσεις, καθώς η νοθεία ενισχύεται από τις υψηλές τιμές του ελαιολάδου. Οι παραγωγοί καταγγέλλουν ότι, ενώ το κόστος παραγωγής ανά λίτρο ανέρχεται περίπου στα 4,5 ευρώ, υποχρεώνονται να πουλήσουν τη σοδειά τους σε τιμές από 4,8 έως 5 ευρώ το λίτρο. Την ίδια στιγμή, στα ράφια των καταστημάτων, οι τιμές φτάνουν από 9,50 έως 15 ευρώ, με τους μεσάζοντες να αποκομίζουν τα μεγαλύτερα κέρδη.
Όσον αφορά τον παραδοσιακό τενεκέ, οι τιμές του παρθένου και έξτρα παρθένου ελαιολάδου της φετινής σοδειάς κυμαίνονται μεταξύ 120 και 175 ευρώ. Αυτές οι τιμές είναι χαμηλότερες από την αρχή της περιόδου συγκομιδής τον Οκτώβριο, όταν ο τενεκές ξεκινούσε από τα 140 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην τελική τιμή προστίθεται και το κόστος του άδειου τενεκέ, το οποίο κυμαίνεται από 4 έως 5 ευρώ.
Ρωμανός: Το πρόβλημα είναι η τενεκεδένια αντιπολίτευση
Με βίντεο στο TikTok απάντησε ο εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας Νίκος Ρωμανός στα «fake news» περί δήθεν αλλαγής του πλαισίου που διέπει τη μεταφορά ελαιολάδου για ιδιοκατανάλωση.
Όπως αναφέρει στο βίντεο που ανάρτησε ο κ. Ρωμανός δεν μπαίνει κανένας νέος φόρος και κανένα πρόστιμο, επισημαίνοντας ότι όσοι αυτοκαταναλώνουν ή χαρίζουν λάδι σε φίλους δεν πρόκειται ούτε να φορολογηθούν ούτε να κυνηγηθούν.
«Το πρόβλημα δεν είναι οι τενεκέδες, το πρόβλημα είναι η τενεκεδένια αντιπολίτευση, γεμάτη θόρυβο, αλλά κενή από ουσία», καταλήγει στην ανάρτησή του ο κ. Ρωμανός.
