Η μητέρα των αγορών αφού ζορίστηκε για μια εβδομάδα να σπάσει την κομβική αντίσταση των 3156 μονάδων, εν τέλη δικαίωσε τους αισιόδοξους και πορεύτηκε προς τις 3226 μονάδες χωρίς όμως απόπειρες ανοδικής διάσπασης.
Ο δείκτης φόβου από την άλλη μας αποκαλύπτει την δική του αλήθεια.
Ο Cboe Volatility Index, ή VIX κατά τη σύντμηση του, χρησιμοποιείται ως μέτρο της μεταβλητότητας της Wall Street και λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα προαίρεσης –options- προκειμένου να ανιχνεύσει την κίνηση του S&P 500 τις επόμενες 30 ημέρες.
Σε αντίθεση με το 2019 όπου οι εκφάνσεις του πάνω από τις 25 μονάδες ήταν η εξαίρεση, από τον Φεβρουάριο του 2020 και μετά, οι τιμές πέριξ των 25-28 μονάδων οριοθετούν τις «καλές» και ήρεμες μέρες της αγοράς.
Θα πει κανείς ότι από τις 85 μονάδες του Μαρτίου οι τρέχουσες τιμές είναι μια μεγάλη και αναμφισβήτητη πρόοδος, όμως δεν αίρεται το γεγονός ότι η αβεβαιότητα της αγοράς παραμένει ενεργή.
Φανταστείτε την αγορά σαν έναν ανθρώπινο οργανισμό που έχει μια μόνιμη ελαφρά υπέρταση. Βραχυπρόθεσμα δεν δημιουργείται πρόβλημα. Μακροπρόθεσμα όμως;
Μια επιστροφή του VIX στα επίπεδα της χρηματιστηριακής ραστώνης θα εξαρτηθεί από την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου και θεραπείας για τον SARS-CoV-2, ενώ μια μικρή αποκλιμάκωση θα εξαρτηθεί από την ύπαρξη ή όχι ενός νέου πακέτου στήριξης στις ΗΠΑ.
Αλήθεια όμως, πόσο πιθανό είναι το νέο πακέτο στήριξης να έχει το εντυπωσιακό μέγεθος του πρώτου;
Κακά τα ψέματα, αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν είχε δώσει πρωτοφανή και ταχύτατη οικονομική στήριξη στα νοικοκυριά και ισχυρά οικονομικά κίνητρα στις επιχειρήσεις προκειμένου να διατηρηθούν οι θέσεις εργασίας, η κατανάλωση θα είχε καταρρεύσει, με ότ,ι αυτό θα σήμαινε για μια οικονομία που βασίζεται κατά 70% στην κατανάλωση.
Τα 600 δολάρια που έσωσαν την κατανάλωση
Η αμερικανική κυβέρνηση έδωσε την έγκριση για προγράμματα ύψους 2,8 τρισ. δολάριων δημοσιονομικής τόνωσης, που ισούνται με το 13% του ΑΕΠ, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι και η Fed επέκτεινε τον ισολογισμό της στα 7,1 τρισ. δολάρια.
Περίπου το 23% των κονδυλίων έχουν διατεθεί προς τα νοικοκυριά για να αντισταθμίσουν τη σημαντική πίεση στα εισοδήματα λόγω της μείωσης της απασχόλησης.
Αν συνυπολογίσουμε και τα προγράμματα προστασίας της μισθοδοσίας, τότε το μερίδιο των κινήτρων στα νοικοκυριά υπερβαίνει το 40% των συνολικών κεφαλαίων που έχουν διατεθεί.
Τα προγράμματα αυτά και ειδικά τα 600 δολάρια ανά εβδομάδα που παίρνουν πολλά αμερικανικά νοικοκυριά μέχρι τις 31 Ιουλίου, έδωσαν κάτι παραπάνω από μια μεγάλη ανάσα στην αγορά, αποτελώντας έναν πρώτης τάξεως αερόσακο για τα νοικοκυριά και κατ’ επέκτασιν για την οικονομία απέναντι στις συνέπειες της πανδημίας.
Αρκεί ν’ αναφέρουμε ένα πράγμα: Τα προσωπικά εισοδήματα αυξήθηκαν κατά 10,5% τον Απρίλιο του 2020, ενώ αν δεν υπήρχε το επίδομα ανεργίας, το προσωπικό εισόδημα των Αμερικανών θα είχε μειωθεί κατά 5,6%.
Μάλιστα σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της BofA, περίπου τα δύο τρίτα όσων λαμβάνουν επιδόματα ανεργίας κερδίζουν περισσότερα από τους μισθούς που είχαν(!).
Την ίδια στιγμή που 20 εκατομμύρια άτομα λαμβάνουν ασφάλιση επιδομάτων ανεργίας, από τα μέσα Απριλίου ανακοινώθηκε η πιθανότητα για μεγάλη δέσμη εκπτώσεων φόρου.
Αυτοί είναι οι κύριοι λόγοι που τα macro στοιχεία των τριών τελευταίων μηνών δεν κατέρρευσαν.
Όπως όμως πολύ σωστά παρατηρεί και η BofA, από τον Ιούνιο και μετά και δεδομένου ότι η η πλειοψηφία των ατόμων με επίδομα ανεργίας κέρδισε περισσότερα απ’ ότι όταν εργαζόταν, το εισόδημα για πολλά νοικοκυριά θα μειωθεί, καθώς θα επιστρέφουν στις θέσεις εργασίας τους.
Επομένως είναι λογικό να περιμένουμε ότι το ωστικό κύμα στην κατανάλωση είναι μπροστά μας και όχι πίσω μας.
Ενστάσεις για την κατανομή των πακέτων στήριξης
Παρά το γεγονός ότι η νέα νομοθεσία των ΗΠΑ υποστηρίζει τις μικρές επιχειρήσεις έως το τέλος του 2020, εντούτοις το μέγεθος της υποστήριξης μειώνεται δεδομένου ότι το ύψος του αρχικού προγράμματος δεν έχει αλλάξει.
Ο αρχικός σχεδιασμός είχε σαν στόχο να βοηθήσει τις μικρές επιχειρήσεις να ξεπεράσουν το αρχικό σοκ που αναμενόταν να διαρκέσει περίπου δύο μήνες. Τα πράγματα όμως εξελίχθηκαν κατά τον χειρότερο τρόπο χωρίς ορατότητα για άμεση επιστροφή στην παλιά οικονομική κανονικότητα.
Επιπλέον όσον αφορά την ομοσπονδιακή στήριξη των επιχειρήσεων υπάρχουν πολλά παρατράγουδα.
Μετά από τα επίμονα αιτήματα για διαφάνεια σχετικά με το ποιος έλαβε χρηματοδότηση, πριν δύο εβδομάδες, η κυβέρνηση των ΗΠΑ δημοσιοποίησε τα ονόματα των επιχειρήσεων που έλαβαν δάνειο τουλάχιστον 150.000 δολαρίων από το κρατικό πρόγραμμα στήριξης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, γνωστό με το κωδικό όνομα PPP.
Μέσα σε αυτές, συμπεριλαμβάνονταν ονόματα επιχειρήσεων που ανήκουν σε δισεκατομμυριούχους, όπως η εταιρεία ενδυμάτων Yeeze του Kanye West, η εταιρεία διάνοιξης τούνελ του Elon Musk, The Boring Company ή η αντιπροσωπεία αυτοκινήτων Braman Motorcars του Norman Braman.
Ένα μεγάλο μέρος των χρημάτων λοιπόν έχει ήδη αναλωθεί και ίσως όχι όπως έπρεπε.
Επιπλέον, ο νόμος CARES «μοίρασε» 150 δισ. δολάρια στις Πολιτείες για να χρησιμοποιηθούν για απρόσμενα έξοδα που σχετίζονται με την πανδημία.
Σύμφωνα με την Εθνική Διάσκεψη των Κρατικών Νομοθετών όμως, 29 πολιτείες αναμένουν ότι τα έσοδα του γενικού ταμείου για το 2021 θα είναι χαμηλότερα παρά το γεγονός ότι η πανδημία θα συνεχίζεται. Αν το πρόγραμμα δεν επεκταθεί, αυτές οι Πολιτείες θα αναγκαστούν να μειώσουν περαιτέρω τις δαπάνες για απασχόληση και υπηρεσίες.
Το πολιτικό παιχνίδι πίσω από τα μέτρα στήριξης
Με τα τρέχοντα δεδομένα ο Αύγουστος θα είναι ο πρώτος μήνας μετά την ολοκλήρωση του μεγαλύτερου μέρους των μέτρων στήριξης, συμπεριλαμβανομένου και του θεαματικού μέτρου της χορήγησης 600 δολάριων ανά εβδομάδα.
Με βάση όμως τις προβλέψεις της BofA, η απώλεια του επιδόματος των 600 δολάριων ανά εβδομάδα μεταφράζεται σε περίπου 36 δισ. δολάρια μείωση εισοδήματος τον Αύγουστο.
Όσον αφορά τώρα το Πρόγραμμα Προστασίας Μισθοδοσίας που υποστηρίζει επίσης το εισόδημα, από τα 516 δισ. δολάρια που εγκρίθηκαν για δάνεια για τα προγράμματα προστασίας της μισθοδοσίας, το 75% αυτών των κεφαλαίων έχει ήδη καταβληθεί σε μισθοδοσίες για περίοδο 8 εβδομάδων.
Ο νόμος έκτοτε τροποποιήθηκε έτσι ώστε οι επιχειρήσεις να χρειάζονται μόνο το 60% των κεφαλαίων για το κόστος μισθοδοσίας σε διάστημα 24 εβδομάδων.
Ωστόσο, οι αλλαγές δεν άγγιξαν το μέγιστο ύψος του δανείου, το οποίο είναι μικρότερο των 10 εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι αλλαγές λοιπόν βοηθούν μεν τις επιχειρήσεις να παραμείνουν ενεργές, αλλά τα εισοδήματα των εργαζομένων θα μειωθούν.
Όπως είναι κατανοητό, η πορεία των καταναλωτικών δαπανών εφεξής θα επηρεαστεί σ’έναν πολύ μεγάλο βαθμό από την ύπαρξη ή όχι νέων προγραμμάτων για την επιδότηση ανεργίας.
Όλα τα πράγματα όμως έχουν ένα κόστος.
Σύμφωνα με την ΒofA, εάν το πρόγραμμα επεκταθεί όπως είναι μέχρι το τέλος του έτους, τότε 5 στους 6 πολίτες που το δικαιούνται θα κερδίζουν περισσότερα από τα επιδόματα ανεργίας από ότι εάν επιστρέψουν στη δουλειά τους.
Aυτό μπορεί να συγκρατήσει το ΑΕΠ το 2020, θα ήταν όμως τροχοπέδη για την ανάπτυξη του 2021.
Εδώ ακριβώς έγκειται και η διαφωνία μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών για την επέκταση των προγραμμάτων στήριξης, με βασικό επιχείρημα ότι η «γενναιοδωρία» του προγράμματος αποθαρρύνει την επιστροφή στην εργασία.
Άλλωστε οι εκλογές είναι μπροστά και υπάρχουν πολλοί λόγοι να «μπλοκαριστεί» η ικανοποίηση των πολιτών.
Γνωρίζοντας ο Πρόεδρος Τραμπ τη δυσκολία να επεκτείνει το πρόγραμμα για τους επόμενους μήνες στο σημερινό εύρος, έχει αρχίσει ήδη να αφήνει αιχμές για την εναλλακτική ενός μικρότερου σε μέγεθος προγράμματος.
Επιπλέον έχει αρχίσει να ειδοποιεί για μικρό καλάθι όσον αφορά την έγκριση από το Κογκρέσο μέτρων όπως η μείωση φόρου μισθοδοσίας και ένα πακέτο για έργα υποδομών πριν τις Προεδρικές εκλογές.
Οι όποιες πτωτικές εκφάνσεις της αμερικανικής αγοράς την προηγούμενη εβδομάδα είχαν όλες σαν αφορμή δηλώσεις-αιχμές του Προέδρου για πιθανό περιορισμό του εύρους των μέτρων στήριξης.
Τα προγράμματα στήριξης χρηματοδοτούνται με αύξηση χρέους
Σε έκθεση της η Fitch Ratings αποκάλυψε ότι το συνολικό μη χρηματοπιστωτικό χρέος στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά το πρώτο τρίμηνο του 2020 εκτοξεύτηκε σε ιστορικό υψηλό, στα 55,9 τρισ. δολάρια, ήτοι πέριξ του 260% του ΑΕΠ.
Το δημόσιο χρέος ανήλθε σε 22,8 τρισ. δολάρια την ίδια περίοδο και αντιστοιχεί στο 106% του ΑΕΠ.
Υπόψιν ότι τα στοιχεία αυτά αφορούν την περίοδο πριν καν η επιδημία πάρει τις διαστάσεις που έχει σήμερα.
Η Fitch Ratings σημειώνει επίσης ότι οι τίτλοι του Υπουργείου Οικονομικών ανήλθαν σε 13,1 τρισ. δολάρια, αγγίζοντας για πρώτη φορά ποσοστό πέριξ του 61% του ΑΕΠ.
Προφανώς και η συγκράτηση της ύφεσης χρηματοδοτείται με αύξηση χρέους, καθώς οι Κεντρικές Τράπεζες ανά τον κόσμο προσπαθούν να βελτιώσουν τις γραμμές δανειοδότησης των επιχειρήσεων προκειμένου να γλυτώσουμε πάση θυσία πιστωτικά γεγονότα που μπορεί να δημιουργήσουν domino effect.
Παρά ταύτα, πολλοί Οίκοι εκτιμούν ότι ο αριθμός των εταιριών που θα χρεοκοπήσουν θα υπερβεί εκείνον της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Τα πράγματα έχουν ως εξής: Αν διανύαμε μια «κλασσική» εποχή από πλευράς νομισματικής πολιτικής, τότε το μεσοδιάστημα μεταξύ ύφεσης και ανάκαμψης θα αντιμετωπιζόταν με το γνωστό εργαλείο της μείωσης των επιτοκίων.
Τι πετυχαίναμε παλιά με αυτή τη μείωση; Μειώναμε το κόστος των δανείων και βελτιώναμε την ρευστότητα, στηρίζοντας την αναχρηματοδότηση.
Στο τέλος της ημέρας η συντριπτική πλειοψηφία των «νοικοκυρεμένων» επιχειρήσεων κατέληγε με χαμηλότερο χρέος, ενώ οι επιχειρήσεις ζόμπι κατέβαζαν ρολά υπακούοντας στο «ξεκαθάρισμα» της αγοράς.
Στη σύγχρονη όμως εποχή, με τα επιτόκια στο μηδέν, τα παλιά κλασσικά μέτρα έχουν καταστεί ανεπαρκή.
Οι εμπνευστές της οικονομικής μηχανικής αναγκάστηκαν να θωρακίσουν τη ροή πιστώσεων προς την οικονομία με άλλα μέσα, με τις γνωστές σε όλους πλέον αγορές τίτλων, ήτοι τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης.
Το τυπικό μοντέλο συρρίκνωσης του χρέους στάλθηκε στο πυρ το εξώτερον, με τα εμπορικά και βιομηχανικά δάνεια να έχουν αυξηθεί πάνω από 750 δισ. από τις αρχές του 2020,
φτάνοντας τα 3,1 τρισ.
Αν προσθέσουμε επίσης το γεγονός ότι μέχρι τις αρχές Μαίου, οι αμερικανικές εταιρείες έχουν εκδώσει νέο χρέος 300 δισ. δολαρίων, τότε φτάνουμε αισίως στο ποσό του ενός τρισ. δολαρίων νέων υποχρεώσεων μέσα σε λίγους μήνες!
Έχει αναρωτηθεί κανείς τι θα γίνει αν η τρέχουσα ύφεση αποδειχθεί πολύ πιο σκληρή και μακροχρόνια από ό,τι περιμένουμε;
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμια περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δε δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλάμβανονται ως τέτοιες.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 11ης-12ης Ιουλίου 2020.
