Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ένα από τα «κουσούρια» που θα μας αφήσει η καταστροφική κρίση της τελευταίας δεκαετίας είναι να ακούμε για «τραπεζικά προβλήματα» και... να τρέχουμε. Όμως ο πανικός που χτύπησε χθες την αγορά έχει τις ρίζες του αλλού. Στην κρίση αναξιοπιστίας που περνάει η Ελλάδα κυρίως σε ότι αφορά την αδυναμία της κυβέρνησης να πείσει τους επενδυτές αλλά και λόγω των υποθέσεων Folli Follie και ΔΕΗ.
Αναμφίβολα ο χρονικός ορίζοντας των τριών ετών για να διώξουν οι τράπεζες από πάνω τους 50 δισ. κόκκινων δανείων είναι ασφυκτικός. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι τράπεζες είναι καταδικασμένες. Αντιθέτως, HSBC, Morgan Stanley και Goldman Sachs εκτιμούν ότι οι στόχοι είναι εφικτοί αρκεί να βοηθήσει η ανάπτυξη και η Ελλάδα να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τις αγορές. Γι'' αυτό, άλλωστε, η Morgan Stanley χαρακτήρισε αδικαιολόγητο τον χθεσινό πανικό. Η βιαιότητα, ωστόσο, με την οποία χτυπήθηκαν οι τραπεζικές μετοχές θύμισε άλλες εποχές. Πλέον, η κυβέρνηση θα πρέπει να μας πει ποιο είναι το σχέδιό της για τις τράπεζες.
Μπορεί το ΥΠΟΙΚ να έσπευσε να υποβαθμίσει το θέμα, αλλά την ώρα που οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων εμφάνιζαν χθες σημαντική υποχώρηση, το ελληνικό 10ετές σκαρφάλωνε στο 4,41%. Που σημαίνει ότι οι ανησυχίες αφορούν το σύνολο της ελληνικής οικονομίας και δεν είναι μόνο τραπεζικής προέλευσης.
Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία περίοδο που με τα μνημόνια πίσω της η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να «διαλέγει» επενδυτές και όχι να τους κυνηγάει... με το τουφέκι. Οι χειρισμοί του Αλέξη Τσίπρα έχουν αποκλείσει την Ελλάδα και κατ'' επέκταση τις τράπεζες από τις αγορές, δυσκολεύοντας την άντληση κεφαλαίων μέσω της έκδοσης ομολόγων για την αντιμετώπιση του φαινομένου των «κόκκινων» δανείων.
Το ερώτημα που κυριαρχεί για όσους ασχολούνται ενεργά με την αγορά αλλά και για τους απλούς πολίτες είναι αν υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα στις τράπεζες. Τα δεδομένα έχουν ως εξής:
Οι ελληνικές τράπεζες καλούνται να φέρουν εις πέρας ένα γιγαντιαίο project. Να μειώσουν τα «κόκκινα» δάνεια κατά περίπου 50 δισ. ευρώ μέσα σε μία τριετία. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ένας κεντρικός μηχανισμός διαχείρισης, όπως μία bad bank, οι ελληνικοί όμιλοι είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και κυρίως τους πλειστηριασμούς και τις πωλήσεις μεγάλων πακέτων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το θέμα της bad bank δεν αποκλείεται να επιστρέψει υπό προϋποθέσεις και κυρίως στην περίπτωση που τα πράγματα δυσκολέψουν σε απειλητικό βαθμό.
Σήμερα, ωστόσο, δεν υπάρχει κεντρική bad bank. Άρα, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες όχι μόνο να τα καταφέρουν με τις δικές τους δυνάμεις αλλά να ξεπεράσουν και τα εμπόδια που βάζει το ελληνικό δημόσιο επιμένοντας να «αναπαύεται» στο κεφαλαιακό «μαξιλάρι» και να μην επιδιώκει την εξομάλυνση των σχέσεων με τις αγορές.
Στην πορεία τους προς την «κάθαρση» οι τράπεζες θα κληθούν να θωρακίσουν την κεφαλαιακή τους βάση εκδίδοντας ομόλογα για να μπορούν να απορροφήσουν τις όποιες... παράπλευρες απώλειες. Μπορεί να πέρασαν επιτυχώς τα stress tests και να διαθέτουν υψηλούς δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, όμως αφενός υπάρχει το θέμα του αναβαλλόμενου φόρου και αφετέρου ενδέχεται να χρειαστούν να γράψουν επιπρόσθετες προβλέψεις. Δεν γίνεται να πουλάς δάνεια σε συνθήκες χρονικής ασφυξίας και υποβαθμισμένων αναπτυξιακών προοπτικών και να περιμένεις ότι οι τιμές που θα σου προσφέρουν θα είναι αυτές που... ονειρευόσουν.
Για να αγοράσουν τα ξένα funds σε τιμές ικανοποιητικές για τις τράπεζες θα πρέπει να μην υπάρχει γενικώς αποστροφή κινδύνου στις διεθνείς αγορές και η χώρα να βρίσκεται σε αποδεδειγμένη πορεία αναπτυξιακής έκρηξης. Αυτό δεν συμβαίνει από τη στιγμή που με τα σημερινά δεδομένα όλες οι προβλέψεις αναφέρουν ότι το 2018 και το 2019 η ανάπτυξη θα... κορυφωθεί.
Για να έχουν τη δυνατότητα οι τράπεζες να ενισχύσουν τα κεφάλαιά τους χωρίς να υποστούν dilution οι μέτοχοι θα πρέπει να βγουν στις αγορές με τίτλους μη απομειωτικούς, όπως ομόλογα Tier 2. Πως, όμως μπορεί μία ιδιωτική επιχείρηση - και μάλιστα τράπεζα που είναι φορτωμένη με «κόκκινα» δάνεια – να εκδώσει ομόλογα με ικανοποιητικά επιτόκια, όταν ολόκληρο δημόσιο δεν μπορεί;
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τους πλειστηριασμούς, αφού μόνο με ανάπτυξη της οικονομίας και ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων θα λειτουργήσει το μέτρο. Γι'' αυτό το λόγο, τα μηνύματα που είχε δεχθεί τον τελευταίο μήνα ο Αλέξης Τσίπρας από ανώτερα στελέχη μεγάλων επενδυτικών τραπεζών πήραν χθες τη μορφή επίσημων τοποθετήσεων. Goldman Sachs και Morgan Stanley προειδοποίησαν ότι μόνο με ένα ισχυρό αναπτυξιακό momentum οι τράπεζες θα καταφέρουν να μειώσουν με ομαλό τρόπο τα «κόκκινα» δάνεια.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση στήνει το προεκλογικό σκηνικό με... μαεστρικό τρόπο και οι πολιτικές της επιδιώξεις δείχνουν να υπερτερούν των επιλογών που θα οδηγήσουν τη χώρα εκτός κρίσης. Οι αγορές δεν ζητούν ανάπτυξη και σταθερότητα γιατί θέλουν να «τιμωρήσουν» τον Έλληνα πρωθυπουργό. Ίσα ίσα που θέλουν να τον επιβραβεύσουν επειδή εφάρμοσε κατά γράμμα το μνημόνιο που μισούσε. Αλλά δεν θέλουν να δανείσουν τη χώρα – και προφανώς ούτε τις τράπεζες – με χαμηλά επιτόκια και μετά τα χρήματα αυτά να πάνε σε παροχές ενόψει εκλογών.
