Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Με την τουρκική οικονομία να είναι εγκλωβισμένη σε ένα θανάσιμο σπιράλ, ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας - και γαμπρός του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν- Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ετοιμάζεται να ανακοινώσει σήμερα ένα «νέο οικονομικό μοντέλο» πάνω στο οποίο θα στηριχθεί η τουρκική οικονομία τα επόμενα χρόνια. Το θέμα είναι αν θα έχει την ευκαιρία να το εφαρμόσει, καθώς ενδέχεται η κατάρρευση της τουρκικής λίρας να τον προλάβει.
Την ώρα που το τουρκικό νόμισμα κυριολεκτικά καταρρέει σε κάθε αρνητική είδηση, ο Ερντογάν φωνάζει ότι δέχεται οικονομικό πόλεμο, όμως η αλήθεια είναι ότι τον πόλεμο τον έχει ξεκινήσει ο ίδιος απέναντι στην ίδια την πραγματικότητα.
Οι… τύπου Μαδούρο δικαιολογίες του σουλτάνου δεν έχουν αποτέλεσμα και στην παρούσα φάση οι μοναδικές λύσεις που υπάρχουν προϋποθέτουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα κάνει πίσω. Είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρει λύση που θα ικανοποιεί τις ΗΠΑ, θα διατηρεί στενές τις σχέσεις του με Ρωσία και Ιράν και ταυτόχρονα δεν θα δείχνει ότι σκύβει το κεφάλι.
Καθημερινά, οι οικονομικές πιέσεις γίνονται αφόρητες. Και μόνο στο άκουσμα της είδησης ότι η χθεσινή προσπάθεια «συνεννόησης» με τον Λευκό Οίκο απέβη άκαρπη, η λίρα έφτασε σε νέο ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, στις 5,4487 λίρες ανά δολάριο (+2,5%), υποδεικνύοντας ότι πλέον ο δρόμος προς τον οικονομικό γκρεμό μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά σύντομος.
Το κλιμάκιο των Τούρκων αξιωματούχων που έσπευσε στην Ουάσινγκτον δεν έφερε αποτέλεσμα. Κανείς δεν κατάλαβε γιατί μπήκαν στον κόπο να κάνουν ένα τόσο μεγάλο ταξίδι αφού δεν είχαν εντολή από τον Ερντογάν να δώσουν στον Τραμπ αυτό που ζητάει, την απελευθέρωση, δηλαδή, του πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Όσο βαθαίνει η κρίση, τόσο ακούγονται διάφορα για εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, επιβολή capital controls και άλλα ακραία μέτρα. Όμως ΔΝΤ δύσκολα θα δούμε στην Τουρκία, αφού το Ταμείο όταν βλέπει δίδυμα ελλείμματα επιβάλλει πολιτικές για τον μηδενισμό τους. Ίσως γι' αυτό ο Αλμπαϊράκ ετοιμάζεται σήμερα να ανακοινώσει μέτρα για τον περιορισμό του ελλείμματος γύρω στο 4% φέτος και στο 1,5% στο μέλλον. Όσο για τα capital controls που ξένα πρακτορεία επαναφέρουν ως πιθανότητα μάλλον θα αποφευχθούν, αφού στην παρούσα φάση δεν μπορούν παρά να επιδεινώσουν το κλίμα.
Το ερώτημα είναι, «θα αποφασίσει ο Ερντογάν να προχωρήσει στις ενέργειες που θα αποκλιμακώσουν την ένταση και θα καθησυχάσουν τις αγορές»; Ο χρόνος τελειώνει, καθώς αν ο Τούρκος πρόεδρος αργήσει να λάβει τις σωστές αποφάσεις –τις οποίες γνωρίζει πολύ καλά – τότε δεν θα μιλάμε για το αν θα θέλει αλλά για το κατά πόσο προλαβαίνει να σώσει την Τουρκία από γενικευμένη κρίση.
Κάποιοι μιλούν για την «τέλεια καταιγίδα». Από τη στιγμή που η λίρα ξεπέρασε το «φράγμα της κρίσης» των 5 λιρών ανά δολάριο, αποδεικνύεται καθημερινά ότι η κατρακύλα είναι πιο… εύκολη. Ο Ερντογάν πρέπει πλέον να προχωρήσει σε συντονισμένες ενέργειες. Να επιτρέψει στην κεντρική τράπεζα να δεσμευτεί ότι θα αυξήσει τα επιτόκια όσο χρειαστεί, να τοποθετήσει ανθρώπους σε θέσεις-κλειδιά, όπως το υπουργείο Οικονομικών, που να μπορούν να κάνουν τη διαφορά και να αρχίσει να αποφυλακίζει ξένους υπηκόους, δίνοντας τέλος στη διπλωματία των ομήρων.
Τίποτα από αυτά δεν μοιάζει σήμερα πιθανό. Σε επίπεδο νομισματικής πολιτικής, για παράδειγμα, αναλυτές εκτιμούν ότι μόνο μία τεράστια αύξηση των επιτοκίων από το 17,75% σήμερα στο 30% θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη για την μείωση του πληθωρισμού – ο οποίος βρίσκεται σε υψηλό 15ετίας - και να καθησυχάσει τις αγορές.
Όσο περνούν οι μέρες και δεν αλλάζει κάτι, μειώνονται οι αναλυτές που εκτιμούν ότι η κοινή λογική θα πρυτανεύσει και ότι ο Ερντογάν όχι μόνο θα επιτρέψει την αύξηση των επιτοκίων αλλά θα προσφέρει και κλάδο ελαίας στις ΗΠΑ, αποφυλακίζοντας τον Μπράνσον. Το γεωπολιτικό φόντο είναι και αυτό ιδιαίτερα περίπλοκο καθώς η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από εξωτερικές πηγές τη φέρνει πολύ πιο κοντά σε Ρωσία και Ιράν. Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ συνεχίζουν τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας και του Ιράν και ο Ερντογάν καλείται να αποφασίσει αν θα πάει μέχρι τέλους την κόντρα με τη Δύση ή θα σκεφτεί τις συνέπειες και θα κάνει πίσω, προσβλέποντας σε οφέλη από τη συμμαχία με τις ΗΠΑ.
Το… σχέδιο εξόδου από την κρίση είναι συγκεκριμένο, όμως ο Ερντογάν μοιάζει σήμερα περισσότερο με τον ηγέτη της Βενεζεούλας παρά με τον πολλά υποσχόμενο δήμαρχο Κωνσταντινούπολης που κέρδισε τις εκλογές το 2002.
