Από τις 6/5/2010 (που λειτουργεί η υπηρεσία αναζητήσεων του ελληνικού κοινοβουλίου) έως και σήμερα για θέματα ΕΚΑΒ έχουν κατατεθεί 684 αιτήματα κοινοβουλευτικού ελέγχου (δηλ. ερωτήσεις, επίκαιρες ερωτήσεις, επερωτήσεις, επίκαιρες επερωτήσεις, κι' αιτήσεις κατάθεσης εγγράφων).
Στα περισσότερα χρόνια το ΕΚΑΒ παρέμενε για τους διασώστες ένα «κλειστό» λειτούργημα και οι υπηρεσίες επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας που προσφέρει αποτελούν κρατικό μονοπώλιο. Σε κάθε «μεταρρύθμιση» του ΕΣΥ, το ΕΚΑΒ διατηρούσε τα κλειστά κρατικά μονοπωλιακά χαρακτηριστικά του και βασιζόταν πολλές φορές στο φιλότιμο του προσωπικού του μέχρι σε σημείο να μαζεύουν χρήματα για να πληρώνουν βενζίνες ή λάστιχα στα (σε κάποιες περιπτώσεις) ακατάλληλα οχήματά τους.
Μέχρι σήμερα δεν καλύπτονται όλοι οι Έλληνες πολίτες από υπηρεσίες επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας, δεν μετριέται η ασφάλεια των μετακινήσεων με ασθενοφόρα ούτε για ασθενείς, ούτε για το προσωπικό και δεν υπάρχει έλεγχος των ασθενοφόρων που κυκλοφορούν.
Μπορεί το ελληνικό κράτος να διασφαλίσει καθολική πανελλήνια κάλυψη με εγγύηση πρόσβασης για όλους τους πολίτες και ποιότητας εργασίας για το προσωπικό; Ανήκουν ή όχι οι υπηρεσίες του ΕΚΑΒ στα “κλειστά επαγγέλματα”; Σε ποια κατηγορία ανήκουν τα ασθενοφόρα που κυκλοφορούν σε ελληνικούς δρόμους κατά το εθελοντικό ευρωπαϊκό πρότυπο ποιότητας BS EN 1789:2020 (Ιατρικά Οχήματα και Εξοπλισμός τους - Ασθενοφόρα); Πριν προσπαθήσουμε να απαντήσουμε, ας ρίξουμε μια ενδεικτική ματιά στην Ευρώπη.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω ισχύοντα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, είναι εφικτό να προδιαγράψουμε τις κατευθυντήριες γραμμές ενός μοντέλου επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας:
1. Το ΕΚΑΒ διατηρείται σε επιτελικό ρόλο μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ). Εκεί εθνικά σχεδιάζονται οι πολιτικές, συντονίζονται οι δράσεις, ελέγχονται όλοι οι πάροχοι (κρατικοί και ιδιωτικοί) υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας, διασυνδέονται λειτουργικά όλα τα αυτόνομα τμήματα ΤΕΠ ανά την επικράτεια με το σύνολο των παρόχων, οργανώνεται η συνεχής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας επείγουσας φροντίδας και διαχειρίζονται μαζικές απώλειες υγείας σε καταστάσεις κρίσεων και μαζικών καταστροφών.
2. Η παροχή υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας περνά από τα 12 περιφερειακά παραρτήματα / περιφέρειες του ΕΚΑΒ στις Περιφέρειες κι από εκεί στους Δήμους της χώρας.
3.Παράλληλα, όλες οι βαθμίδες των υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας καθιερώνονται ως ασφαλιστικά προϊόντα κι αποζημιώνονται αντίστοιχα ως ΚΕΝ (DRGs).
4. Απελευθερώνεται και οριοθετείται η προσφορά μη κρατικών υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας από ΜΚΟ, ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών, Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, κλπ. Το ΕΚΑΒ αδειοδοτεί κι ελέγχει, η Περιφέρεια (ο Δήμος) ορίζει τις ανάγκες.
5.Οι κύριες δραστηριότητες των ιδιωτικών και εθελοντικών διαπιστευμένων ποιοτικά υπηρεσιών μπορούν να περιλαμβάνουν:
i. την παροχή ασθενοφόρων ως μέρος μιας ευρύτερης υπηρεσίας παροχής πρώτων βοηθειών σε αθλητικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις, εργοτάξια, ή άλλες ιδιωτικές παροχές,
ii. την παροχή συμπληρωματικών πόρων στις κρατικές (περιφερειακές) υπηρεσίες ΕΚΑΒ,
iii. επείγουσα μεταφορά ασθενών μεταξύ σημείων φροντίδας (όπως μεταξύ δύο νοσοκομείων),
iv. μη επείγουσα μεταφορά ασθενών,
v. κατ’ οίκον ιατρική φροντίδα.
6. Όλοι οι πάροχοι υπηρεσιών επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας, συμπεριλαμβανομένου του περιφερειακού ΕΚΑΒ, του ιδιωτικού και του εθελοντικού, μπορούν να υποβάλουν προσφορές για πολλές από τις διαθέσιμες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών ασθενοφόρων σε περιφερειακό ή δημοτικό επίπεδο. Αυτό θέτει τους εθελοντές παρόχους σε άμεσο ανταγωνισμό με τις ιδιωτικές υπηρεσίες, αν και ο ιδιωτικός τομέας είναι πιθανόν να αυξηθεί σε βάρος των εθελοντικών υπηρεσιών με την πάροδο του χρόνου.
7. Υποχρεωτική διαπίστευση ασθενοφόρων κατά το πρότυπο BS EN 1789:2020. Αυτό το ευρωπαϊκό πρότυπο καθορίζει τις απαιτήσεις για το σχεδιασμό, τη δοκιμή, την απόδοση και τον εξοπλισμό οδικών ασθενοφόρων που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά και τη φροντίδα των ασθενών. Περιέχει απαιτήσεις για το διαμέρισμα του ασθενούς. Δεν καλύπτει τις απαιτήσεις έγκρισης και καταχώρησης του οχήματος και την εκπαίδευση του προσωπικού που αποτελεί αρμοδιότητα της αρχής / αρχών της χώρας όπου πρόκειται να καταχωρηθεί το ασθενοφόρο. Εφαρμόζεται στα ασθενοφόρα, ικανά να μεταφέρουν τουλάχιστον ένα άτομο σε φορείο.
Οι απαιτήσεις καθορίζονται για κατηγορίες ασθενοφόρων που βασίζονται σε αυξανόμενη σειρά του επιπέδου θεραπείας που μπορεί να πραγματοποιηθεί. Πρόκειται για το ασθενοφόρο μεταφοράς ασθενών (τύποι Α1 Α2), το ασθενοφόρο έκτακτης ανάγκης (τύπος Β) και την κινητή μονάδα εντατικής θεραπείας (τύπος C). Παρέχει γενικές απαιτήσεις για τα ιατροτεχνολογικά προϊόντα που μεταφέρονται σε ασθενοφόρα και χρησιμοποιούνται εκεί και εκτός νοσοκομείων και κλινικών σε καταστάσεις όπου οι συνθήκες περιβάλλοντος μπορεί να διαφέρουν από τις κανονικές συνθήκες σε εσωτερικό χώρο.
8. Συνεχής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας.
9. Συνεχής αξιολόγηση μέσω δεικτών ποιότητας, όπως πχ. ικανοποίηση ασθενή / πολίτη από την υπηρεσία, αριθμό ατόμων που συνήλθαν από έμφραγμα (αντίστοιχα από εγκεφαλικό), αριθμό ατόμων που δεν απάντησε η υπηρεσία τηλεφωνικά, χρόνο αναμονής για τηλέφωνο, χρόνο αναμονής από ειδοποίηση μέχρι έλευση οχήματος, ποσοστό κλήσεων που εξυπηρετήθηκαν τηλεφωνικά (“hear & treat”), ποσοστό κλήσεων που εξυπηρετήθηκαν χωρίς μεταφορά (“see & treat”), κλπ.
10. Ενοποίηση της επικοινωνίας όλων των υπηρεσιών επείγουσας βοήθειας (ΕΚΑΒ, πυροσβεστική, αστυνομία, ΕΜΑΚ, φύλαξη συνόρων, ιδιωτών) σε ενιαίο δίκτυο ψηφιακής ραδιοεπικοινωνίας βασισμένο σε πρότυπα TETRA (terrestrial trunked radio, επίγειες ραδιοεπικοινωνίες σε κοινούς διαύλους) ή LTE (Long-Term Evolution).
Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα με τη σοβαρότητα και την προσοχή που του αξίζει, προκειμένου να διασφαλίσουμε την ασφάλεια και την προστασία της υγείας των πολιτών μας. Η ΝΔ είναι η μόνη που δεσμεύεται στο πρόγραμμα διακυβέρνησης της την εγγύηση πρόσβασης και με δείκτες για το χρόνο εξυπηρέτησης σε 7-10 λεπτά για αστικές και ημιαστικές περιοχές. Η επόμενη μεταρρυθμιστική κυβέρνηση πρέπει να τολμήσει να επανασχεδιάσει με μετρήσιμους δείκτες και κόστος την παροχή επείγουσας προνοσοκομειακής ιατρικής φροντίδας.
Παραδείγματα υπάρχουν (1-5) και το θέμα έχει ήδη αναδειχθεί. Ας μη μείνουμε κλεισμένοι σε στερεότυπα (δημόσια - ιδιωτική), ας μην προβάλουμε το φιλότιμο των εργαζομένων, ας μην κρυφτούμε πίσω από τη μίζερη ανέχεια πόρων.
Με πρόγραμμα, τόλμη, συμμόρφωση και συνεργασία μπορούμε να αποδώσουμε καλύτερη και περισσότερη υγεία στον Έλληνα πολίτη διασφαλίζοντας ότι ο πολίτης (υγιής ή ασθενής) θα λαμβάνει τη σωστή υγειονομική περίθαλψη, τη σωστή στιγμή, με τη σωστή επιστημονική ομάδα επαγγελματιών υγείας στο σωστό μέρος και με το σωστό κόστος.
ΥΓ1. Είναι πολύ θλιβερό καθηγήτρια πανεπιστημίου (και προτεινόμενη υπουργός υγείας) να υπονοεί πιθανή επιλεκτική συμπεριφορά διακομιδής από στελέχη του ΕΚΑΒ για μικροπολιτικούς λόγους.
ΥΓ2. Είναι εξωφρενικό όλοι να μιλάνε αποκλειστικά για κρατικές υπηρεσίες που δεν έχουν κοστολογηθεί στο ΕΣΥ!
Ο συγγραφέας δηλώνει ότι δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Ο συγγραφέας δεν έλαβε οικονομική υποστήριξη για την έρευνα, τη συγγραφή ή/και τη δημοσίευση αυτού του άρθρου.
Αναφορές παραδειγμάτων
- https://www.brief.com.cy/politiki/se-poses-kliseis-antapokrithikan-ta-asthenofora-toy-okypy
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3191661/
- https://www.aerzteblatt.de/int/archive/article/199593
- https://lordslibrary.parliament.uk/ambulance-response-times-in-england-an-emergency/
- https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/mar/12/the-guardian-view-on-ambulance-waiting-time-deaths-an-avoidable-misery
*Ο Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας, πιστοποιημένος Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPOaaS) & σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα διαχείρισης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR), ιατρικού τουρισμού, ΕΚΕ & βιώσιμης ανάπτυξης (πχ. Ecovadis, EU ETS) και ποιότητας. #IOwnMyHealthData
