H Metron Analysis πραγματοποίησε μεγάλη πανελλαδική έρευνα για λογαριασμό του Κύκλου Ιδεών με θέμα το τι άποψη έχουν οι πολίτες σχετικά με το ελληνικό πολιτικό ζήτημα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Κύκλο Ιδεών στην παρουσίαση της έρευνας «ζούμε σε μια εποχή μειωμένων προσδοκιών» προσθέτοντας ωστόσο ότι υπάρχει όμως ένα σταθερό κοινωνικό υπόστρωμα δεκτικό σε μεταρρυθμίσεις με στόχο την καλύτερη λειτουργία της δημοκρατίας και την προσαρμογή σε νέα αξιακά δεδομένα.
Συμπεραίνει μεταξύ άλλων ότι το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να περιγράψει επαρκώς αυτές τις αλλαγές και να αναλάβει καθοδηγητικό-παιδαγωγικό ρόλο.
Στο επίπεδο της διακυβέρνησης, το αίσθημα ματαίωσης των πολιτών επιτείνεται από την εικόνα ενός κράτους αναποτελεσματικού, με κύρια ευθύνη του πολιτικού συστήματος συνολικά και διαχρονικά.
Ταυτόχρονα, η αποκέντρωση της εξουσίας θεωρείται πιο συμβατή με τη δημοκρατία μας απ’ ό,τι ένα συγκεντρωτικό μοντέλο, ενώ αναζητούνται ισχυρά θεσμικά αντίβαρα (με την αντιπολίτευση να αποτελεί "μαύρο κουτί").
Σε αυτό το πλαίσιο, μια σειρά θεσμικές προτάσεις ανανέωσης του συστήματος διακυβέρνησης φαίνεται να αξίζει να γίνουν αντικείμενο πολιτικού διαλόγου.
Μέσα στις γεωπολιτικές κρίσεις της εποχής, βασικό επίδικο είναι η θέση της Ελλάδας στο διεθνές πλαίσιο.
Η εμβάθυνση της Ευρώπης είναι η βασική επιλογή, σε ένα πλαίσιο σχετικής αυτονομίας από τις ΗΠΑ – που δίνει πάντως ένα αίσθημα γεωπολιτικής ασφάλειας ως προϋπόθεση αυτοπεποίθησης στην ευρύτερη γειτονιά μας.
Πού κατατείνουν οι τρεις αλληλένδετες ασυμμετρίες; Ο προσανατολισμός σε ένα γεωπολιτικό πλαίσιο ασφάλειας συνδέεται με την υπεράσπιση της φιλελεύθερης δημοκρατίας έναντι του αυταρχισμού.
Η δημοκρατική επιλογή είναι η μόνη επιλογή.
Συμπεράσματα
Η πολιτική ασυμμετρία όπως ορίστηκε αρχικά (δυσαναλογία κοινωνικών απαιτήσεων με επεξεργασμένες και αποδεκτές πολιτικές λύσεις) φαίνεται να επιβεβαιώνεται στα τρία επίπεδα που διερευνήθηκαν
Ως προς τη σχέση του πολιτικού συστήματος με την κοινωνία, διαπιστώνεται εξαρχής ένα χάσμα. Οι απαισιόδοξες αξιολογήσεις της τρέχουσας κατάστασης διαμορφώνουν ένα ισχυρό αίτημα για μεταρρυθμίσεις.
Ωστόσο, το πολιτικό σύστημα δεν φαίνεται να λειτουργεί καθοδηγητικά, πλαισιώνοντας ρεαλιστικά ώριμες αλλαγές ή "διαπαιδαγωγώντας" την κοινωνία εκεί όπου οι υποδοχές για αλλαγές είναι υπαρκτές αλλά όχι πλειοψηφικές. Η κοινωνική ζήτηση (demand) δεν συναντά πάντα την πολιτική προσφορά (supply).
Ως προς τη διακυβέρνηση, εντοπίζεται μια διπλή ασυμμετρία της αρχιτεκτονικής της. Αφενός, η διαχρονική αναποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων πιστώνεται κυρίως στο πολιτικό σύστημα, επιτείνοντας την απογοήτευση από αυτό. Από την άλλη, υπάρχει και εδώ μια κοινωνική ζήτηση για μηχανισμούς εξισορρόπησης απέναντι στη διαμόρφωση ισχυρών πόλων εξουσίας, και αναδεικνύονται προτάσεις με ευρύτερη αποδοχή, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση ευρύτερης συνεννόησης και δράσης.
Ως προς το διεθνές επίπεδο, σε έναν κόσμο ασύμμετρων απειλών φαίνεται εμπεδωμένο το "ανήκειν" μας στο ευρωπαϊκό πρωτίστως και ευρύτερο δυτικό γεωπολιτικό πλαίσιο – μάλιστα με μια "ζήτηση" για σχετική αυτονόμηση και εμβάθυνση της Ευρώπης.
Η γεωπολιτική μάς ξαναφέρνει όμως στο ζήτημα της δημοκρατίας και στο ελληνικό πολιτικό ζήτημα. Το ανήκειν στο ευρωπαϊκό- δυτικό πλαίσιο συνεπάγεται μια σαφή επιλογή στη μεγάλη σύγκρουση της εποχής: με τη δημοκρατία ενάντια στον αυταρχισμό.
Ωστόσο, οι εσωτερικές ασυμμετρίες του πολιτικού μας συστήματος (σχέση με την κοινωνία - διακυβέρνηση) προκαλούν μια αύξουσα ματαίωση και αποστασιοποίηση των πολιτών από την πολιτική – από τα κόμματα, το πολιτικό σύστημα, τη δημοκρατική συμμετοχή. Και αυτή είναι μια κρίσιμη παράμετρος, που προκαλείται από τις υφιστάμενες ασυμμετρίες και ενδέχεται να προκαλεί νέες. Είναι ίσως η βασική δημοκρατική πρόκληση που έχουμε μπροστά μας, για το παρόν και το μέλλον.
