Στις σημαντικές διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στη θεολογική προσέγγιση των θεμάτων τα οποία άπτονται της βιοηθικής και του φιλελεύθερου κράτους δικαίου, αλλά και του γόνιμου διαλόγου και των προσεγγίσεων που μπορούν να επιτευχθούν, αναφέρθηκε ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, Ευάγγελος Βενιζέλος.
«Κάποιοι υποστηρίζουν πως αυτό που ονομάζουμε βιοηθική καταλαμβάνει έναν ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στην ηθική που κρίνεται στη συνείδηση κάθε ανθρώπου και στο πεδίο της έννομης τάξης. Δεν συμφωνώ. Ή κινείσαι στο πεδίο της ηθικής ή θεσπίζεις ή εφαρμόζεις έναν κανόνα δικαίου» σημείωσε ο κ. Βενιζέλος.
Επίσης, πρόσθεσε: «Στο χώρο της ηθικής ο καθένας προσέρχεται με τις δικές του πεποιθήσεις, τη δική του πίστη εφόσον την αποδεικνύει ή εφόσον του εμφανίζεται σε κρίσιμες καταστάσεις οπότε και δοκιμάζονται τα όρια της συνείδησής μας, η σχέση μας με το Θεό, η σχέση μας με τη μεταφυσική. Στο χώρο της έννομης τάξης πρέπει να απαντάμε πάντα στο τι ισχύει και τι επιτάσσει το δίκαιο.
Τα ζητήματα της βιοηθικής συνδέονται πέρα από τις ατομικές ευαισθησίες και με ένα κοινό περί δικαίου αίσθημα το οποίο διαμορφώνεται και παρ' ότι το Σύνταγμά μας προβλέπει την διεξαγωγή δημοψηφίσματος, θέματα που βρίσκονται στο πεδίο των ατομικών δικαιωμάτων, δεν μπορούν να τεθούν σε δημοψήφισμα γιατί δεν κρίνονται πλειοψηφικά. Κρίνονται δικαιοκρατικά, φιλελεύθερα.
Σε όλα αυτά τα θέματα υπάρχει πολύ μεγάλη επιρροή της χριστιανικής παράδοσης και ταυτότητας, ιδίως στο χώρο της Ευρώπης αλλά και στις ΗΠΑ».
Συνεχίζοντας ο κ. Βενιζέλος, αναφέρθηκε σε σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων εθνικών, ενωσιακών και διεθνών συμβάσεων με «κορυφαίο», όπως είπε, παράδειγμα την απόφαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την προστασία των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του ατόμου σε σχέση με τις εφαρμογές της βιοτεχνολογίας και της βιοϊατρικής.
Παράλληλα επεσήμανε ότι και η Εκκλησία της Ελλάδος και το Πατριαρχείο, ασχολούνται με τα θέματα αυτά όπως άλλωστε και το Δίκαιο.
Μιλώντας για το ελληνικό Σύνταγμα, στάθηκε στην συνταγματική αναθεώρηση του 2001, της οποίας, όπως είπε, ήταν ο γενικός εισηγητής, με την οποία εισάγονται στο Σύνταγμα ρυθμίσεις σχετικές με την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων, έναντι βιοϊατρικών παρεμβάσεων.
«Οι απαντήσεις του Συντάγματος, του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου για τα θέματα αυτά είναι πολύ καθαρές. Από την άλλη μεριά ο θεολογικός προβληματισμός δεν μπορεί να δίνει με πληρότητα ρητές απαντήσεις όπως το κανονιστικό δίκαιο, γιατί η προσέγγιση είναι θεολογική, εντός του εκκλησιαστικού σώματος, και σε πολλές περιπτώσεις υποδηλώνει μια αμηχανία, μια προτίμηση του εκκλησιαστικού λόγου στο να μην υπήρχε το πρόβλημα».
Ο κ. Βενιζέλος έκανε αναφορά σε πορίσματα επιτροπών της Ιεράς Συνόδου και τοποθετήσεις στελεχών της Εκκλησίας και τόνισε ότι υπάρχουν αντίθετες προσεγγίσεις.
«Από τα νηπτικά και πατερικά κείμενα υπογραμμίζεται η παραίτηση του ανθρώπου από τα δικαιώματά του. Η παραίτηση από το ατομικό δικαίωμα χάριν της αγάπης». Είναι μια αντίληψη διαφορετική από την αντίληψη που κηρύττουμε στο Δίκαιο. Κηρύττουμε το δικαίωμα, τον φιλελευθερισμό, το κράτος δικαίου. Πρέπει να δούμε πώς αυτό που φαίνεται αντιθετικό, ασυμβίβαστο, μπορεί να γίνει πεδίο γόνιμου διαλόγου με αμοιβαίο σεβασμό και "αλληλοπεριχώρηση"».
Απαντώντας σε ερώτηση για τον χωρισμό κράτους και Εκκλησίας, ο κ. Βενιζέλος είπε ότι «υπάρχει κάτι το οποίο δεν γίνεται αντιληπτό δια γυμνού οφθαλμού στην Ελλάδα. Το Σύνταγμα ρυθμίζει τις σχέσεις του ελληνικού κράτους με την Εκκλησία. Υπάρχουν δυο συστήματα σχέσεων. Του ελληνικού κράτους και του Οικουμενικού Πατριαρχείου του οποίου θέλουμε να διασφαλίσουμε την διεθνή οντότητα και του κράτους με την Εκκλησία της Ελλάδος.
Θα μπορούσαμε να καταργήσουμε το άρθρο 3 του Συντάγματος και να πούμε ότι το συνταγματικό θεμέλιο των σχέσεων κράτους και Εκκλησίας είναι η θρησκευτική ελευθερία. Το ισχυρότερο και πιο μαζικό υποκείμενο της θρησκευτικής ελευθερίας είναι η Ορθόδοξη εκκλησία. Αυτό θα άφηνε εκτός ρύθμισης το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως νομικό πρόσωπο του διεθνούς δημοσίου δικαίου και τις σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Εκκλησία της Ελλάδος».
«Η δική μου πρόταση», υπογράμμισε ο κ. Βενιζέλος, «είναι να μην θίξουμε το άρθρο 3 αλλά να προσθέσουμε μια ερμηνευτική δήλωση πως το άρθρο 3 δεν μπορεί να θεμελιώσει κανένα περιορισμό της θρησκευτικής ελευθερίας.
Απαντώντας σε άλλη ερώτηση για τη θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών, είπε πως «η Ελλάδα έκανε μια επιλογή η οποία σε λίγα χρόνια θα είναι η κρατούσα στα κράτη μέλη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο» και υποστήριξε πως «η Εκκλησία πρέπει να διεκδικεί μέσω κρατικού καταναγκασμού».
Η ομιλία του κ. Βενιζέλου έγινε στο πλαίσιο του Γ' κύκλου διαδικτυακών μαθημάτων «Υγεία και Θρησκεία», τα οποία επιμελείται και συντονίζει ο ομότιμος καθηγητής της Χειρουργικής, π. Δημήτρης Λινός.
