ΤΑΧΥΤΗΤΑ! Αν θέλουμε να προσδιορίσουμε με μια μόνο λέξη τον στόχο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού στη Δικαιοσύνη, αυτή θα ήταν η σωστή λέξη.
Μέχρι το 2022 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει εκδώσει 545 καταδικαστικές αποφάσεις σε βάρος της χώρας μας λόγω καθυστέρησης απονομής της Δικαιοσύνης.
Στη χώρα μας χρειάζονται κατά μέσο όρο πάνω από 600 μέρες για την εκδίκαση των υποθέσεων σε πρώτο βαθμό, ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι από 100 - 200 ημέρες.
Φταίει η δικομανία των Ελλήνων; Όχι αυτός είναι ένας βολικός μύθος.
Σύμφωνα με τα στατιστικά των ευρωπαϊκών χωρών η Ελλάδα έχει μια από τις χαμηλότερες αναλογίες υποθέσεων ανά 100 κατοίκους.
Φταίει το ότι έχουμε λίγους δικαστές ή λίγα δικαστήρια; Όχι. Η Ελλάδα αναλογικά έχει διπλάσιους δικαστές και διπλάσια δικαστήρια από τον μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης.
Εν όψει των επερχόμενων θεσμικών αλλαγών που ανακοίνωσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης, ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός είναι ένα αναπόσπαστο στοιχείο για την εφαρμογή των αλλαγών αυτών στην καθημερινότητα.
Το Ταμείο Ανάκαμψης διαθέτει τους πόρους, το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει σε εξέλιξη (30) έργα που αφορούν την ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης, τα συνδικαλιστικά όργανα των δικαστών όσο και των δικηγόρων έχουν διατυπώσει επανειλημμένα την ανάγκη ψηφιακών εργαλείων.
Τι πρέπει λοιπόν να γίνει για να προχωρήσουμε;
Ας αναφερθούμε σε δυο απλά παραδείγματα:
- Ο φάκελος μιας υπόθεσης που αποτελείται από 70.000 σελίδες δεν μπορεί να παραληφθεί σε ψηφιακή μορφή από το δικαστήριο. Οι 70.000 σελίδες πρέπει να εκτυπωθούν.
- Η κλήση για μια ποινική δίκη μέχρι σήμερα εκτυπώνεται για να επιδοθεί σε έγχαρτη μορφή με δικαστικό κλητήρα. Θα μπορούσε να σταλεί απλά με ένα email.
Αυτά τα απλά επιτείνουν τις καθυστερήσεις με μεγάλες επιπτώσεις στην οικονομία και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Η ψηφιοποίηση που αφορά από απλά πράγματα της καθημερινότητας μέχρι την εκδίκαση μεγάλων και σύνθετων υποθέσεων, δεν αφορά μόνο θέματα ταχύτητας. Αφορά τον εκδημοκρατισμό του συστήματος και τον σεβασμό των δικαιωμάτων του πολίτη τα οποία παραβιάζονται.
Η ψηφιακή μεταρρύθμιση αφορά επίσης στα ψηφιακά χαρακτηριστικά της δικαιοσύνης όπως η διαφάνεια, η προσβασιμότητα, η ανθεκτικότητα.
Σήμερα υπάρχουν σε σημαντικό βαθμό οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προϋποθέσεις να προωθηθούν οι ψηφιακές μεταρρυθμίσεις παράλληλα και ταυτόχρονα με τις μεταρρυθμίσεις του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Οι θεσμικές αλλαγές πρέπει να συμβαδίζουν με την τεχνολογία και να λαμβάνουν υπόψη τις επερχόμενες επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης και στον τομέα της Δικαιοσύνης.
Οι θεσμικές αλλαγές πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις υποδομές από τα κτίρια έως τους υπολογιστές και τις νέες αναγκαίες ψηφιακές εφαρμογές.
Πάνω απ’ όλα έχει σημασία η ενεργός συμμετοχή, η επιμόρφωση, η ενθάρρυνση και η αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού.
Το 2024 δεν νοούνται δικαστές, δικηγόροι, δικαστικοί υπάλληλοι εν ενέργεια που να αγνοούν ή να αρνούνται να ενταχθούν στη νέα πραγματικότητα.
Είναι λοιπόν η πολιτική βούληση η οποία ως ατμομηχανή θα κινήσει όλους τους παραπάνω αναφερομένους παράγοντες.
Σήμερα βιώνουμε μια έντονη επικαιρότητα με μεγάλα ζητήματα που απασχολούν τη χώρα ιστορικά και που όλα, όπως και η Δικαιοσύνη θα έπρεπε να έχουν το αναπόσπαστο στοιχείο της ψηφιακής διάστασης. π.χ.
- Το αγροτικό ζήτημα είναι στην ημερήσια διάταξη χωρίς όμως να τίθεται το ζήτημα του ψηφιακού μετασχηματισμού του αγροτικού τομέα. Θέμα που αφορά την παραγωγικότητα, την ασφάλεια τροφίμων, τη διαχείριση κινδύνων, τη χρήση νέων ψηφιακών εργαλείων, τη μετατροπή των αγροτικών επιχειρήσεων και σε τεχνολογικά εξελιγμένες επιχειρήσεις. Η ατζέντα των θεμάτων έρχεται από τις προηγούμενες δεκαετίες ως να μην ζούμε στον 21ο αιώνα.
- Στο χώρο της παιδείας φοιτητές και καθηγητές αποδέχονται τις ψηφιακές εξετάσεις, αλλά δεν τίθεται το ζήτημα της καθολικής ψηφιακής ψηφοφορίας των φοιτητών για την επιλογή των τρόπων κινητοποίησης τους κλπ.
- Και άλλα ζητήματα της επικαιρότητας όπως τα καιρικά φαινόμενα, η στέγαση σε σχέση με τη λειτουργία Έξυπνων Πόλεων, οι κατασκευές με 3D για γρήγορη αντιμετώπιση του στεγαστικού όπου χρειάζεται είναι όλα ζητήματα που αφορούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Το 2006 εξέδωσα το βιβλίο «Έξυπνη Ελλάδα» με κεντρική ιδέα και όραμα την ανάγκη του να εισέλθει η χώρα στην πρωτοπορία του Ψηφιακού Μετασχηματισμού.
Σήμερα το 2024 δεν είναι όραμα, είναι αδήριτη ανάγκη και η περαιτέρω καθυστέρηση της, είναι απειλή για το μέλλον της χώρας.
*Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη - πρ. Επίτροπος ΕΕ - πρ. Υπουργός.
