«Το εκπαιδευτικό δε λύνεται με νόμους, ή μια ζωή στις αίθουσες ή μια ζωή στους δρόμους», λέει ένα από τα συνθήματα, που ακούγονται τις τελευταίες εβδομάδες στις διαδηλώσεις ενάντια στο σχέδιο νόμου, που θα περιλαμβάνει και τις διατάξεις για τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια.
Το σύνθημα βέβαια είναι διαχρονικό, έχει ακουστεί για κάθε εκπαιδευτικό νομοσχέδιο που έχει έλθει στη Βουλή από οποιαδήποτε κυβέρνηση, εδώ και πολλά χρόνια. Συμπυκνώνεται σε αυτό μία φιλοσοφία και στάση ζωής ατόμων που έχουν αναγάγει την επαναστατική γυμναστική σε επάγγελμα. Δηλώνεται όμως και μία περίεργη αντίληψη για τη δημοκρατία. Γιατί σε μία δημοκρατική Πολιτεία οι νόμοι ρυθμίζουν την ομαλή λειτουργία του κράτους, τις σχέσεις των πολιτών με το κράτος και μεταξύ τους και πουθενά δεν προβλέπεται η αυτορρύθμιση της εκπαίδευσης, η εξαίρεσή της από τους νόμους.
Σε κανένα μέρος του πλανήτη δε λειτουργούν πανεπιστήμια όπου κάποιες μειοψηφίες επιβάλλουν δικούς τους νόμους με φωνές και τραμπουκισμούς. Το πρόβλημα όμως δεν αφορά απλώς μία θεσμική άρνηση. Οι «επαναστάτες» που εδώ και έναν μήνα έχουν παραλύσει την εκπαιδευτική διαδικασία στα πανεπιστήμια δεν είναι αρνητές μονάχα των νόμων. Είναι αρνητές και των δικαιωμάτων της συντριπτικής πλειοψηφίας των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας, που θέλουν να παρακολουθούν τα μαθήματά τους σε ανοιχτές σχολές, που θέλουν να εξεταστούν στα μαθήματα του εξαμήνου, που προγραμματίζουν τα επόμενα βήματά τους στον ακαδημαϊκό και επαγγελματικό τους βίο.
Η δυνατότητα διεξαγωγής των φοιτητικών εξετάσεων και μέσω ηλεκτρονικών μέσων λόγω των συνεχιζόμενων καταλήψεων δίνει ένα τέλος στην ομηρεία χιλιάδων παιδιών και των οικογενειών τους και εκπέμπει το μήνυμα ότι σε μία ευνομούμενη κοινωνία οι νόμοι εφαρμόζονται και προστατεύουν τους πολίτες της.
Είναι ιδανική κατάσταση η ψηφιακή εξεταστική; Προφανώς όχι. Διασφαλίζει όμως ότι τελειόφοιτοι δε θα χάσουν τις ορκωμοσίες του Μαρτίου, ότι φοιτητές που βρίσκονται στα πανεπιστήμιά μας μέσω προγραμμάτων Erasmus δε θα επιστρέψουν στις χώρες τους μεταφέροντας μία εικόνα μπάχαλου για την πατρίδα μας. Εγγυάται σε οικογένειες φοιτητών μας από την περιφέρεια, κάποιες από τις οποίες ασφυκτιούν οικονομικά, ότι δε θα επιβαρυνθούν για επιπλέον μισό έτος ενοίκια και μηνιαία έξοδα διαβίωσης στις πόλεις που σπουδάζουν.
Βεβαίως, με το που δόθηκε η λύση προέκυψαν και τα προβλήματα. Νέα συνθήματα κατά των ηλεκτρονικών εξετάσεων προστέθηκαν στα αιτήματα των καταληψιών και το διαβλητό της διαδικασίας στην εποχή του ChatGPT αναδείχθηκε στο μείζον θέμα των ημερών.
Αντιλαμβάνομαι τις ενστάσεις συναδέλφων, όπως και τις επιπρόσθετες τεχνικές δυσκολίες εξέτασης πρακτικών μαθημάτων διαφόρων σχολών και είναι αλήθεια πως αρκετά από τα θέματα που τίθενται σήμερα είχαν προκύψει και στην ηλεκτρονική εξεταστική στη διάρκεια της πανδημίας, όταν μάλιστα στα πανεπιστήμια δεν είχαμε και την τεχνογνωσία που διαθέτουμε σήμερα. Είναι όμως προτιμότερο να αναζητούμε προβλήματα σε κάθε λύση, αντί να εστιάσουμε στο πώς θα λύσουμε τα προβλήματα;
Υπήρξε ποτέ εφικτό π.χ. σε αμφιθέατρα των 300 εξεταζόμενων να έχουμε αριθμό επιτηρητών ικανό να διασφαλίσει ότι κανείς δε θα επιχειρήσει να αντιγράψει; Οι φοιτητές που θέλουν να εξαπατήσουν το εξεταστικό σύστημα, έβρισκαν τρόπους να το κάνουν και προ τεχνητής νοημοσύνης, πολλές φορές τόσο ευρηματικούς, που μας έκαναν να αναρωτιόμαστε γιατί τόσο ταλέντο να μη διοχετεύεται σε κάτι που θα αφήσει θετικό αποτύπωμα. Τα τεχνολογικά εργαλεία που έχουν σήμερα στη διάθεσή τους είναι σε γνώση και των καθηγητών τους, οι οποίοι στο μέτρο του δυνατού μέσω της διατύπωσης των θεμάτων και άλλων μέτρων επιτήρησης θα περιορίσουν τον κίνδυνο διαβλητότητας της εξέτασης.
Απέναντι στο θέατρο του παραλόγου, όπου εκείνοι που εκφράζουν ανησυχία για την υποβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου από τη λειτουργία των μη κρατικών, βάζουν λουκέτα στις σχολές και καταγγέλλουν την υποχρηματοδότηση ενώ οι ίδιοι βανδαλίζουν τις υποδομές, μπορεί να επικρατήσει μονάχα η λογική. Αυτή που εντοπίζει τα προβλήματα και προτείνει λύσεις συγκεκριμένες.
Νίκος Γ. Παπαϊωάννου, π. Πρύτανης ΑΠΘ
