Σε κάθε αρμόδια αρχή, απέστειλε τον πλήρη φάκελο του έργου «Εμπλουτισμός των ψηφιακών συλλογών των κινητών μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων» η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού. Λίνα Μενδώνη ζητά με εντολή της να αποσταλεί ο φάκελος στις αρμόδιες διαχειριστικές, ελεγκτικές, ανακριτικές και δικαστικές αρχές. Πρόκειται για ένα έργο το οποίο σημαδεύτηκε με (τουλάχιστον) ολιγωρία από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα, να κινδυνέψουμε να πληρώσουμε ως χώρα 10 εκατ ευρώ αν αυτό απεντασσόταν από το ΕΣΠΑ.
Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ενημερώνοντας για την προϊστορία του ζητήματος, έδωσε τα εξής στοιχεία: Την σύμβαση του Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με την εταιρεία IKNOWHOW, για την «ανάπτυξη πληροφοριακού συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων», το οποίο έχει ενταχθεί στο «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα- Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» του Υπουργείου Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ 2014-2020, υπέγραψε, το 2015, ο τέως υπουργός Αριστείδης Μπαλτάς .
Το Νοέμβριο 2018, η τέως υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Μυρσίνη Ζορμπά κήρυξε έκπτωτη την εταιρεία I KNΟW HOW. Αλλά, ενώ μεσολάβησαν επτά μήνες μέχρι τη λήξη της υπουργικής θητείας της, τον Ιούλιο 2019, δεν προχώρησε –ως όφειλε- σε καμία επιβολή κυρώσεων προς την έκπτωτη εταιρεία. Ούτε προέβη στην οποιαδήποτε ενέργεια, για να διασφαλίσει ότι το έργο θα συνεχιστεί, θα ολοκληρωθεί και παραδοθεί εντός του προεβλεπόμενου χρόνου, ώστε να μην απενταχθεί από το ΕΣΠΑ και χαθούν 10 εκατομμύρια ευρώ, κοινοτικών και εθνικών πόρων.
«Η τέως Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Μ. Ζορμπά με χθεσινή της δήλωση στον ημερήσιο τύπο αναφέρεται, κατά τη συνήθη πρακτική της, γενικά και αόριστα στη δήθεν καταστρατήγηση από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, της τυπικής νομιμότητας, της οποίας η μόνη θεματοφύλακας κατά την κρίση της Μ. Ζορμπά, στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους υπήρξε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η ίδια ως Υπουργός» αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ.
Σημειώνει πως η Μυρσίνη Ζορμπά «δεν προέβη σε καμία ενέργεια, προκειμένου να διασφαλίσει ότι το έργο θα συνεχιστεί και θα ολοκληρωθεί. Δεν προχώρησε στην εκκαθάριση της σύμβασης και στην προκήρυξη νέου διαγωνισμού, ώστε να καταστεί δυνατή η ολοκλήρωση του έργου. Δεν έκανε δηλαδή απολύτως τίποτε. Αντιθέτως κληροδότησε στο Ελληνικό Δημόσιο και την νυν Υπουργό άλλο ένα πρόβλημα.»
Η νέα απόφαση
Με δεδομένο ότι:
Η τ. Υπουργός είχε εκδώσει απόφαση κήρυξης έκπτωτης της εταιρείας, χωρίς όμως ποτέ να ολοκληρώσει την απόφασή της με τις επιβαλλόμενες κυρώσεις,
Δεν υφίσταται ενεργή σύμβαση με την εταιρεία (είχε λήξει ήδη επί θητείας Ζορμπά).
Η Διαχειριστική Αρχή του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων στην με αρ. 3260/β4/272/10-9-2019 Οριστική Έκθεση Επαλήθευσης της Πράξης ζητά «τον καθορισμό δεσμευτικής ημερομηνίας υποβολής προς έγκριση του τεύχους διακήρυξης του υποέργου 3, αφού εκκαθαριστεί με κατάλληλη τεκμηρίωση η σύμβαση και αποφασιστεί από το ΥΠΠΟΑ τεκμηριωμένα η χρήση ή μη μέρους των παραδοτέων της σύμβασης του υποέργου 3 για την περαιτέρω πρόοδο της πράξης»
η νυν Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη εξέδωσε την υπ’ αρ. ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΕΑΜ/ΤΔΕΑΜΑΚ/136576/93045/392/207/16-3-2020 απόφαση, η οποία αναρτήθηκε αυθημερόν στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ, σε συνέχεια των οδηγιών της Διαχειριστικής Αρχής του Υπουργείου Ανάπτυξης, ορίζοντας την συγκρότηση τριμελούς επιτροπής από έμπειρα στελέχη της Κοινωνίας της Πληροφορίας και του Υπουργείου Πολιτισμού, με έργο:
α. Την αποτίμηση της οικονομικής αξίας των παραδοτέων, που υποβλήθηκαν στο ΥΠΠΟΑ από την εταιρεία, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν αυτά είναι αποδεκτά ή απορριπτέα εν συνόλω ή εν μέρει,
β. Την αποτίμηση της οικονομικής αξίας των παραδοτέων, που δεν υλοποιήθηκαν από την εταιρεία έως τη λήξη της σύμβασης,
γ. Την εκκαθάριση των εκατέρωθεν οικονομικών απαιτήσεων των συμβαλλομένων μερών και υποβολή πορίσματος της συνολικής αποτίμησης της σύμβασης,
δ. Την εισήγηση για επιβολή τυχόν κυρώσεων στην εταιρεία.
Είναι φανερό ότι η νυν Υπουργός με την απόφασή της διασφαλίζει ότι το έργο δεν θα απενταχθεί, δεν θα χαθούν 10 εκατομμύρια ευρώ, κοινοτικών και εθνικών πόρων, και ότι το έργο τίθεται σε πλήρη παραγωγική λειτουργία προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος, ενώ παράλληλα, σύμφωνα με το πόρισμα της τριμελούς επιτροπής, μπορεί να επιβάλει και τις ανάλογες κυρώσεις στην εταιρεία. «Δηλαδή, η Λίνα Μενδώνη έκανε ό,τι δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να κάνει η Μ. Ζορμπά» καταλήγει η ανακοίνωση.
Δεν εντοπίζεται
Σε νεώτερη ανακοίνωση το ΥΠΠΟΑ αναφέρει ανάμεσα σε άλλα; «Η τ. υπουργός κ. Ζορμπά ισχυρίστηκε ότι απέστειλε «πλήρως τεκμηριωμένο φάκελο εκ μέρους των υπηρεσιών του Υπουργείου στο Ελεγκτικό Συνέδριο», πράγμα που δεν επιβεβαιώνεται σήμερα από καμία υπηρεσία του ΥΠΠΟΑ. Ακόμη και αν είχε αποσταλεί, αφορά προφανώς στον έλεγχο που η τ. υπουργός ήθελε να ασκήσει στους προηγούμενους υπουργούς των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, δεδομένου ότι το σύνολο σχεδόν των υπουργικών αποφάσεων φέρουν την υπογραφή τους.»
Η τριμελής «επιτροπή των ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων υψηλού κύρους, προκειμένου να αποφανθεί με πόρισμά της σχετικά με τις κυρώσεις», που συγκροτήθηκε με απόφαση της τ. υπουργού κ. Ζορμπά, στις 22.5.2019, αφορούσε σε αντικείμενο άλλου έργου. Επί πλέον η επιτροπή δεν παρέδωσε κανένα πόρισμα μέχρι την εκπνοή της προθεσμίας που είχε τεθεί με την απόφαση συγκρότησής της.
Η Διαχειριστική Επιτροπή του Υπουργείου Ανάπτυξης έδωσε μεν παράταση δύο ετών, προκειμένου να ολοκληρωθεί το έργο αλλά με συγκεκριμένους όρους. Κύρια προϋπόθεση ήταν η εκκαθάριση της σύμβασης του αναδόχου «IknowHow. Η τ. υπουργός όχι μόνο δεν έκανε καμία ενέργεια προκειμένου να εκκαθαριστεί η σύμβαση και να επιβληθούν κυρώσεις στον ανάδοχο, αλλά αγνόησε και τις τεκμηριωμένες έγγραφες πιέσεις των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ.
Σημαντικό έργο
Το Έργο «Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Συλλογών των Κινητών Μνημείων του ΥΠΠΟΑ και Ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος του Εθνικού Αρχείου Μνημείων» σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων (ΔΔΕΑΜ) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ξεκίνησε το 2012 και συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε. Αναπτύχθηκε σε πανελλήνιο επίπεδο με ένα δίκτυο ολοκληρωμένων σταθμών ψηφιοποίησης σε 54 Περιφερειακές και Ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες Αρχαιοτήτων και 9 Δημόσια Μουσεία. Περιλαμβάνει: α) την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού, β) την ανάπτυξη Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, γ) την ψηφιοποίηση δεδομένων ακατάγραφων κινητών μνημείων από ομάδα αυτεπιστασίας, δ) την ψηφιοποίηση δεδομένων καταγεγραμμένων κινητών μνημείων από ανάδοχες εταιρείες.
Στο πλαίσιο της αυτεπιστασίας απασχολήθηκαν επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης και συγκεκριμένα 78 αρχαιολόγοι σε περιφερειακό επίπεδο και 20 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων (αρχαιολόγοι, ειδικοί πολιτισμικής πληροφορικής και μηχανικοί πληροφορικής) στην ομάδα κεντρικού συντονισμού του Έργου. Η ομάδα αυτή σε συνεργασία με το μόνιμο προσωπικό της ΔΔΕΑΜ ανέλαβε το γενικό συντονισμό του Έργου, το σχεδιασμό και την υλοποίηση εξειδικευμένων εφαρμογών, τον τελικό ποιοτικό έλεγχο και την επιμέλεια των αποτελεσμάτων της τεκμηρίωσης και ψηφιοποίησης.
Μέχρι σήμερα έχουν συγκεντρωθεί με δομημένο τρόπο δεδομένα για περίπου 580.000 κινητά μνημεία, για πολλά από τα οποία δεν υπήρχε τεκμηρίωση ή φωτογραφικό υλικό μέχρι την υλοποίηση του Έργου, ευρύτατου χωροχρονικού και ειδολογικού φάσματος, από νεολιθικά εργαλεία μέχρι κεραμική κλασικών χρόνων, από ελληνιστικά γλυπτά μέχρι βυζαντινές τοιχογραφίες, από μεταβυζαντινές εικόνες μέχρι λαϊκές φορεσιές. Αυτό το σύνολο των μνημείων, μαζί με τα 160.000 που είχαν ήδη καταγραφεί κατά τη διάρκεια του Γ΄ Κ.Π.Σ., συνθέτουν ένα τεράστιο και μοναδικό σύνολο πληροφοριών, ανεκτίμητης αξίας για την προστασία, μελέτη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας.
Το έργο αποτελεί τμηματοποιημένη δράση (phasing) και ο συνολικός προϋπολογισμός της έχει ανέλθει σε περίπου 10.000.000 ευρώ, από τα οποία τα 2,28 εκατ. εκταμιεύτηκαν στο ΕΣΠΑ 2007 – 2013, ενώ τα 7,6 εκατ. αποτελούν τον επιλέξιμο προϋπολογισμό για το ΕΣΠΑ 2014 – 2020.
Ο προϋπολογισμός ανήλθε στα 10 εκατ. ευρώ μετά από διαδοχικές αυξήσεις τα έτη 2016 και 2017, επί υπουργίας Αριστείδη Μπαλτά και Λυδίας Κονιόρδου. Οι αυξήσεις αυτές που τριπλασίασαν το κόστος αποκλειστικά της αυτεπιστασίας (από 1 εκ. στα 3,4 εκατ. ευρώ).
Στο πλαίσιο του έργου έπρεπε να αναπτυχθεί και ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα (ΟΠΣ) σύμφωνα με το εγκεκριμένο Τεχνικό Δελτίο Έργου και την Απόφαση Ενταξης στα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα (Υποέργο 3). Το υποέργο 3 , αν και το μικρότερο σε προϋπολογισμό, αποτελεί το κρίσιμο υποέργο για την ολοκλήρωση του όλου έργου. Η Σύμβαση για την ανάθεση του υποέργου 3 στην ανάδοχο εταιρεία πραγματοποιήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2015 μετά την Υπουργική Απόφαση Κατακύρωσης του Ανοιχτού Διεθνούς Διαγωνισμού και φέρει την υπογραφή του Υπουργού του ΣΥΡΙΖΑ Αριστείδη Μπαλτά. Η σύμβαση αυτή, αν και όπως αναφέρθηκε αντιπροσωπεύει μικρό οικονομικό μέρος του συνολικού έργου, έχει αποφασιστική σημασία για την ολοκλήρωση και λειτουργικότητά του, καθώς στο πλαίσιό της αναπτύσσεται το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα διαχείρισης των εκατοντάδων χιλιάδων κινητών μνημείων που έχουν τεκμηριωθεί στο πλαίσιο του έργου.
Τον Σεπτέμβριο του 2018 και ενώ το έργο βρισκόταν λίγα βήματα πριν την ολοκλήρωσή του, η ΕΠΠΕ του συγκεκριμένου υποέργου με μια κατά πλειοψηφίαν γνωμοδότηση (3-2) γνωμοδότησε για την μη παραλαβή ενδιάμεσων παραδοτέων και την έκπτωση του αναδόχου. Η Υπουργός κα Ζορμπά, παρά την εισήγηση της Υπηρεσίας για παραπομπή του θέματος σε δευτεροβάθμια επιτροπή, προχώρησε στην έκδοση Υ.Α. έκπτωσης του αναδόχου, χωρίς όμως και να ολοκληρώσει την απόφαση, αυτή ως όφειλε σύμφωνα με το Νόμο (εκκαθάριση της σύμβασης, κατάπτωση εγγυητικών, ενδεχόμενες άλλες συνέπειες εις βάρος του αναδόχου, κλπ.). Το έργο οδηγήθηκε έτσι σε ένα πρωτοφανές αδιέξοδο. Οι συμβασιούχοι αρχαιολόγοι υψηλής εξειδίκευσης που είχαν συμβάλει τα μέγιστα στην επιτυχή ολοκλήρωση του έργου εκδιώχθηκαν με απαξιωτικό τρόπο και η αρμόδια Υπηρεσία ΔΔΕΑΜ έλαβε εντολή να ανακαλέσει τις βεβαιώσεις προϋπηρεσίας που ήταν υποχρεωμένη εκ του Νόμου να του χορηγήσει.
