Του Νίκου Μελέτη
Η στιγμή του «make or brake», για την διαδικασία η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά από την συνάντηση που είχαν στο Νταβός οι πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ Αλ. Τσίπρας και Ζ. Ζαεφ, φθάνει, καθώς τη Δευτέρα οι δυο υπουργοί Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς και Ν. Δημητρόφ θα καταβάλλουν την ύστατη προσπάθεια στις Βρυξέλλες για υπέρβαση των τελευταίων λίγων αλλά σημαντικών εκκρεμοτήτων για την επίτευξη συμφωνίας.
Οι δυο κυβερνήσεις έχουν δεσμευθεί στον διεθνή παράγοντα ότι θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για επίτευξη λύσης σε αυτό το πρόβλημα που η Ουάσιγκτον αλλά και το Βερολίνο όπως και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θεωρούν ως μια ακόμη πηγή αποσταθεροποίησης της περιοχής. Ετσι ούτε τα Σκόπια ούτε η Αθήνα θέλουν να είναι εκείνοι που θα εγκαταλείψουν πρώτοι την διαδικασία αναλαμβάνοντας έτσι και την ευθύνη για τυχόν αδιέξοδο.
Όμως από την κήρυξη του αδιέξοδου μέχρι την ανακοίνωση συμφωνίας υπάρχει μεγάλη απόσταση .
Οι δύο υπουργοί έχοντας κλείσει σχεδόν όλα τα θέματα και το περίβλημα της συμφωνίας, μένει να επιλέξουν εκείνο το όνομα το οποίο μπορεί να κλειδώσει με την erga omnes χρήση και να μπορεί να γίνει αποδεκτό ως νέα συνταγματική ονομασία της γειτονικής χώρας.
Ένα εγχείρημα καθόλου εύκολο, καθώς ούτε η Αθήνα μπορεί να αποδεχθεί την οποιαδήποτε ονομασία (όπως φάνηκε και με το “Republika Ilidenska Makedonija”), αλλά ούτε ο κ. Ζαεφ μπορεί να αποδεχθεί και να περάσει εύκολα από τις θεσμικές διαδικασίες της χώρας του, την ονομασία που επιθυμεί η Ελλάδα, ως νέα συνταγματική ονομασία.
Στο τραπέζι μετά τις παλινωδίες του περασμένου Σαββατοκύριακου με το «Μακεδονία του Ιλιντεν», βρίσκονται οι τέσσερις ονομασίες του πακέτου Νιμιτς «Gorna, Severna, Vardarska , Nova». Κάθε μια από αυτές έχει πλεονεκτήματα αλλά και αρνητικά στοιχεία. Ο χρονικός προσδιορισμός (Nova) γεννά ανησυχίες ότι υπονοεί ιστορική συνέχεια με την Αρχαία Μακεδονία, ενώ και για το Βόρεια η Άνω υπάρχουν ενστάσεις ότι υποκρύπτεται αλυτρωτισμός για την «επανένωση» του βορείου με το νότιο τμήμα της γεωγραφικής έννοιας της Μακεδονίας.
Ο γεωγραφικός προσδιορισμός έχει σαφές πλεονέκτημα καθώς στοχεύει στον διαχωρισμό του μέρους από το όλον και δεν επιτρέπει την προσπάθεια καπηλείας του συνόλου της γεωγραφικής έννοιας της Μακεδονίας, από το «μέρος» που ανήκει στην ΠΓΔΜ . Και επίσης διαχωρίζει και περιορίζει στο συγκεκριμένο γεωγραφικό τμήμα της Μακεδονίας την ύπαρξη και υπόσταση συγκεκριμένης ταυτότητας η οποία σαφώς δεν μπορεί να ταυτίζεται με το όλον, ως «μακεδονική ταυτότητα».
Ιδιαίτερα σημαντικό επίσης στοιχείο είναι το ποια ονομασία θα είναι πιο εύχρηστη ώστε να μπορεί να διατηρηθεί στον χρόνο έστω και στοιχειωδώς στην καθημερινή χρήση. Το Novaη Upperείναι συνθετικά που ακόμη και μεταφρασμένα έχουν περισσότερες πιθανότητές να χρησιμοποιηθούν στην πράξη, παρά π.χ. το Vardarska..
Εάν οι δυο υπουργοί Εξωτερικών, που θα συναντηθούν την Δευτέρα στο περιθώριο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της Ε.Ε., κατορθώσουν να γεφυρώσουν τις τελευταίες αυτές κρίσιμες διαφορές και κλείσει η συμφωνία, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για την συνάντηση των κ. Τσίπρα και Ζαεφ στις Πρέσπες για την επισημοποίηση και υπογραφή της Συμφωνίας.
Είναι σαφές πλέον ότι ο κ. Τσίπρας έχει επενδύσει στην επίλυση του Σκοπιανού θεωρώντας ότι αυτό θα τονώσει το δικό του ηγετικό προφίλ, θα ενισχύσει την θέση του διεθνώς και θα καλύψει ένα σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινής γνώμης που επιθυμεί μια αξιοπρεπή λύση του προβλήματος.
Η ανακοίνωση μιας συμφωνίας στο θέμα της ονομασίας λίγο πριν από την Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ ,θα είναι μια «καλή και θετική» είδηση μετά από καιρό .. Και προφανώς οι ηγέτες και οι χώρες που θα συμβάλλουν σε αυτή την εξέλιξη θα εισπράξουν και τα εύσημα.
Όμως με τα σημερινά δεδομένα η «καθαρή λύση» του Σκοπιανού είναι μάλλον άπιαστο όνειρο, καθώς η ελληνική πλευρά αφού απέρριψε την αρχικώς συμφωνηθείσα πρόταση για «Δημοκρατία του Ιλιντεν», έχει απορρίψει και την πέμπτη επιλογή που παρουσίασε ο κ. Νιμιτς « Δημοκρατία της Μακεδονίας(Σκόπια)» και σύμφωνα με την παραδοσιακή τακτική του κ. Νιμιτς είναι η «σειρά» της ΠΓΔΜ να έχει τον πρώτο λόγο.
Και ο μοναδικός τρόπος που διαφαίνεται για την επίτευξη συμφωνίας με αυτά τα δεδομένα είναι το «ροκάνισμα» του erga omnes και το «νέρωμα του κρασιού» της συνταγματικής αλλαγής, με την οποία η νέα ονομασία θα κατοχυρωθεί ως συνταγματική ονομασία της χώρας.
Αλλά με ένα τέτοιο πλαίσιο, ο κ.Τσίπρας, μάλλον θα έχει περισσότερα προβλήματα να αντιμετωπίσει και αυτά δεν θα περιορισθούν μόνο στην Βόρεια Ελλάδα…
Φωτογραφία: Eskinder Debebe/The United Nations via AP
