«Αν δεν περπατάς πολύ γρήγορα και κοιτάς τριγύρω, έχεις την αίσθηση ότι είμαστε μικροί μέσα σε έναν μεγάλο κόσμο» ακούμε τον 85χρονο πατέρα της Νορβηγίδας σκηνοθέτη Μαργκρέθ Ολίν (γενν. 1970) καθώς διασχίζει τα μονοπάτια που χαράχθηκαν από προηγούμενες γενιές στην «καρδιά» της νορβηγικής εξοχής, στη γραφική κοιλάδα του Ολντεντάλεν. Η παρατήρησή του δένει άρτια σαν βρίσκεται στο μέσον της παγωμένης λίμνης και τριγύρω τον «αγκαλιάζει» το βραχώδες τοπίο.
Από το ντοκιμαντέρ «Songs of Earth». Πηγή φωτ.: CineDoc
Πρόκειται για ορισμένες μόνο στιγμές από το ντοκιμαντέρ «Τα Τραγούδια της Γης» (Songs of Earth, 2023) το οποίο αποτελεί ένα ταξίδι στα τοπία της Νορβηγίας υμνώντας την απέραντη ομορφιά της φύσης, τη συμβιωτική σχέση του ανθρώπου με αυτή παραλληλίζοντας συνάμα κάθε εποχή του χρόνου με κάθε κεφάλαιο ζωής του ανθρώπου, αφήνοντας ένα διακριτικό σχόλιο για την κλιματική αλλαγή και την επιτακτική ανάγκη να διασωθεί η άφθαστη νηνεμία του φυσικού περιβάλλοντος.
Βάσει της τελευταίας αναφοράς (σ.σ. για την κλιματική αλλαγή) θα μπορούσε – μεταξύ άλλων – να «διαβαστεί» και η παραπάνω φράση του πατέρας της. Παρατηρώντας τη φύση και αφουγκραζόμενοι τους ήχους της, διαπιστώνουμε ότι αυτοί είναι οι παλμοί της Γης. Εάν αφουγκραστούμε τη Γη, θα συνειδητοποιήσουμε ότι, ως ζωντανός οργανισμός έχει το δικό της εσωτερικό ρολόι και ρυθμό, που όσο λειτουργεί διασφαλίζει τη δική της και τη δική μας ύπαρξη.
Η ματιά μας στη φύση και η προσοχή μας σε αυτή είναι μία τρυφερή εκδήλωση αγάπης. «Η πρώτη μας αγάπη ήταν η φύση, ας μην ξεχάσουμε την πρώτη μας αγάπη», όπως υπογραμμίζει η Ολίν στα πρώτα και στα τελευταία λεπτά του ντοκιμαντέρ, με τη σημείωση ότι η μεγάλη αγάπη του ανθρώπου είναι ο/η άνθρωπος συνοδοιπόρος του που στέκεται σαν βράχος ενάντια στη φθορά του χρόνου.
Η Ολίν εξυμνεί τη μεγάλη αυτή αγάπη κινηματογραφώντας ορισμένες στιγμές τρυφερότητας ανάμεσα στους γονείς της. Όπως, όταν – ένα φθινοπωρινό απόγευμα – χορεύουν αγκαλιά πλάι σε μία αναμμένη φωτιά και τριγύρω «αγκαλιάζονται» επίσης από βράχους, ενώ η σκηνή συνοδεύεται από τη στοργική φράση του πατέρα προς τη μητέρα: «ξέρουμε τι είμαστε ο ένας για τον άλλο, αυτό κάνει τη ζωή πολύ πιο ευτυχισμένη».
«Το σήμερα και η ίδια η ζωή αξίζουν περισσότερο ότι ζεις μια τέτοια μέρα» ακούμε τον πατέρα της καθώς διασχίζει το τοπίο, το καλοκαίρι. Η Ολίν τον ακολουθεί στα βήματά του επιθυμώντας να τον καταλάβει καλύτερα, όπως και εκκινεί κατά τον πρόλογο της ταινίας. Η άνοιξη δίνει τη θέση της στο καλοκαίρι εκείνο στο φθινόπωρο το οποίο δίνει τη σκυτάλη στο χειμώνα κι έπειτα έχουμε ξανά την άνοιξη, διότι, όπως η σκηνοθέτις διευκρινίζει, «έπειτα από κάθε χειμώνα έρχεται μια νέα άνοιξη. Ξεκινήσαμε και τελειώσαμε με την άνοιξη που συμβολίζει την ελπίδα» με γνώμονα ότι «η ζωή είναι μεγαλύτερη από τον θάνατο».
«Στην ταινία μου, το Ολντεντάλεν είναι ο πατέρας μου και ο πατέρας μου είναι το Ολντεντάλεν. Η ήρεμη άνοιξη είναι η παιδική του ηλικία, η γλύκα του καλοκαιριού η νιότη του, οι θύελλες του φθινοπώρου η ώριμη ζωή του και η σιγαλιά του χειμώνα τα γεράματά του. Ήθελα να πω μια ιστορία ελπίδας. Στο τέλος, ο πατέρας μου φυτεύει έναν σπόρο δίπλα στο δέντρο που ο παππούς του φύτεψε πριν από 130 χρόνια. Η ζωή συνεχίζεται», αναφέρει στο σκηνοθετικό της σημείωμα η Μαργκρέθ Ολίν.
«Ο παγετώνας ήρθε κι έφυγε»
Από το ντοκιμαντέρ «Songs of Earth» @Lars Erlend Tubaas Øymo. Πηγή φωτ.: CineDoc
Η παραπάνω φράση προερχόμενη από τα χείλη του πατέρα της Ολίν, υποδηλώνει την παροδικότητα και την αλλαγή. Ο παγετώνας στην κοιλάδα του Ολντεντάλεν κατέχει δεσπόζουσα θέση αλλά δεν μένει ανεπηρέαστος από την κλιματική αλλαγή με μικρούς βράχους που αποκολλώνται. Η Ολίν υπογραμμίζει διακριτικά τις αλλαγές αυτές του περιβάλλοντος μέσα από σημειώσεις αναφορικά με τους ήχους που ακούμε κατά την παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ, όπως «ήχος πάγου που λιώνει», «τρίξιμο πάγου», «υπόκωφο βουητό κίνησης παγετώνα» και «υπόκωφος κρότος παγετώνα».
Ήχοι που επίσης ενδύουν τις κατευναστικές για τον αμφιβληστροειδή μας εικόνες του ντοκιμαντέρ είναι «δυνατός άνεμος», «τρίξιμο ξύλου», «θρόισμα φύλλων», «ψιλόβροχο» και «βουητό μέλισσας». Πρόκειται για ήχους τους οποίους η σκηνοθέτις άκουγε «μια ζωή – περπατούσα και άκουγα παντού μουσική». Οι ήχοι καταγράφηκαν σε υδρόφωνα και κάθε είδους μικρόφωνα και δένουν αρμονικά με το soundtrack ερμηνευμένο από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου.
«Κάθε στοιχείο της φύσης είχε το δικό του μουσικό όργανο» επεξηγεί η Ολίν και επιθυμία της ήταν «να καν[ει] μια μουσική συμφωνία για μια μεγάλη οθόνη» – μια προσωπική ταινία που θα αφήνει διακριτικά το στίγμα του για την αλλαγή του κλίματος, αφιερωμένη στους γονείς της. «Οι γονείς σου είναι το στήριγμά σου», μας λέει, ενώ η απώλεια της ανθρώπινης ζωής που θα επέλθει αφηγείται αριστουργηματικά καθώς αποτελεί κομμάτι της φύσης και της φυσικής ροής των πραγμάτων. Όσο για τη διάρκεια της ταινίας – 90’ – προέκυψε από υλικό περίπου 200 ωρών.
Από το ντοκιμαντέρ «Songs of Earth» @Dag Asle Mykløen. Πηγή φωτ.: CineDoc
Tο ντοκιμαντέρ «Τα Τραγούδια της Γης» της πολυβραβευμένης δημιουργού Μαργκρέθ Ολίν, σε παραγωγή του Βιμ Βέντερς και της Λιβ Ούλμαν, είναι η νορβηγική πρόταση για Όσκαρ Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας το 2024. Έκανε πρεμιέρα στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, προβλήθηκε επίσης στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Τορόντο (2023), κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Φωτογραφίας στο Nordic Docs (2023) και το Βραβείο Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής σε Ντοκιμαντέρ στο International Sound & Film Music Festival (2024).
Παρουσιάζεται από το CineDoc, με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Νορβηγίας. Στην Αθήνα, οι προβολές συνεχίζονται έως την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου, στον κινηματογράφο «Δαναό». Το πρόγραμμα προβολών που ακολουθούν έχει ως εξής:
- Σάββατο 1/2/25 | 17:45. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει Q&A με την ξεναγό Μελίνα Βατινέλ.
- Δευτέρα 3/2/25 | 19:45. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει Q&A με τον Γιώργο Δίκαιο, Διδάσκοντα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών & Κύριο Ερευνητή της Έδρας UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία και του ΕΛΙΑΜΕΠ και τον Παναγιώτη Καφούσια, Διευθυντή της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών.
- Τρίτη 4/2/25 | 17:45. Μετά την προβολή θα ακολουθήσει Q&A με τη σκηνοθέτη Νατάσσα Μπλάτσιου.
Με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Νορβηγίας στην Αθήνα. Σε συνεργασία με: Paths of Greece, Europe Direct ΕΛΙΑΜΕΠ Αττικής, Έδρα UNESCO για την Κλιματική Διπλωματία του ΕΚΠΑ, Trekking Hellas, Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Πελοποννήσου.
Πληροφορίες για το πλήρες πρόγραμμα προβολών και συζητήσεων και την προπώληση των εισιτηρίων εδώ.
Κεντρική φωτ.: Από το ντοκιμαντέρ «Songs of Earth» @Dag Asle Mykløen. Πηγή φωτ.: CineDoc
