«Τα χέρια είναι οι εκφραστές, οι εκτελεστές της καρδιάς και του μυαλού, πομποί ενέργειας και σημάτων» μου είχε αναφέρει ο καλλιτέχνης Δημήτρης Αληθεινός (γενν. 1945) σε παλαιότερη συζήτησή μας και η ματιά μου είχε εστιάσει από τα ελαφρώς χαμηλωμένα του βλέφαρα, στο δεξί του χέρι, το οποίο κινείτο ρυθμικά καθώς μιλούσε. Ανακαλώ τη φράση του, διότι έχουν πολλά να μας διδάξουν οι κινήσεις των χεριών –οι δικές μας και των άλλων– το άγγιγμα και η χρονική διάρκειά του που είτε θα εδράζεται στην ανθρωπιά είτε στην κτηνωδία.
Ένα ζευγάρι χέρια συναντάμε συχνά σε φωτογραφίες δημοσιευμάτων σχετικών με κακοποίηση· άλλοτε προερχόμενα από το ίδιο το θύμα και προσπαθούν να προστατεύσουν το σώμα του, άλλοτε από τον θύτη και σε αυτή την περίπτωση είναι επιθετικά υψωμένα με μια ελαφρά κλίση προς τα κάτω. Μιας και το χέρι που θα υψωθεί επιθυμεί εξουσία, ο ήχος του βίαιου χτυπήματος λειτουργεί γι’ αυτούς ως επιβεβαίωση. Ένα ισχυρό χτύπημα, άλλωστε, θα αδρανοποιήσει για μερικό χρόνο το θύμα στη θέση που βρίσκεται. Και τότε ο θύτης θα βρει το πάτημα και θα ξεσπάσει τη μανία του για παραπάνω εξουσία και επιθυμία καθυπόταξης του θύματος.
Πώς αντιδρούμε σαν ένα ζευγάρι χέρια υψωθεί στο μονοπάτι μας με μια έκκληση βοήθειας ή πόσοι είναι αυτοί που ενώ χρήζουν βοηθείας, θα τη ζητήσουν; Αλλά και ποιοι θα την προσφέρουν και χωρίς ενδοιασμούς ή καχυποψία στο πλαίσιο μιας καρκινογόνους κοινωνίας;
Μας φοβίζει το άγγιγμα; Επί πανδημίας ήταν σχεδόν απαγορευτικό, μα πώς διατηρεί ο άνθρωπος την ανθρωπιά του σαν πάψει να αγκαλιάζει; Το σώμα σκέφτεται και μιλά μέσα από τα συμπτώματά του, ακούει το δικό του νόμο. Ακόμη κι αν ο νόμος επιβάλει το σεβασμό, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών υπενθυμίζουν ότι η ανθρωπιά έχει ηττηθεί από τη βία –το έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενα σημειώματά μας για το έδαφος που έχει καταλάβει η βία. Mία βία όμοια με πανίσχυρα καιρικά φαινόμενα που με τη σειρά τους υπενθυμίζουν στον καθένα από εμάς πόσο αδύναμοι είμαστε απέναντι στην οργή της φύσης, οργή συχνά προκαλούμενη από ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Βασίλης Πέρρος, «Επιβίωση» (2018)
Δεν είναι διαπίστωση ότι επικρατεί η βία σε κάθε της μορφή, το γνωρίζουμε. Εκείνο ίσως που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε και κάθε φορά μουδιάζουμε, είναι έως που μπορεί να φτάσει καθώς κάθε φορά ξεπερνά ένα ακόμη όριο, κάθε φορά μία πράξη ακόμη πιο ειδεχθής. Σαν τα άγρια θηρία να έχουν βγει από τα κλουβιά τους και να αρέσκονται σε ένα κυνήγι εξόντωσης καθενός που διαθέτει «ανθρωπίλα», καθενός που προσπαθεί να επιβιώσει σε αυτή την κοινωνία αποτελώντας κατόρθωμα να διατηρήσει την ανθρωπιά του και ψήγματα ενσυναίσθησης.
Στην απέναντι πλευρά η βία συναντά τον πολιτισμό και αναμετριέται μαζί του, η βαρβαρότητα όμως μπορεί να τον βανδαλίσει –αν και μόνο εξωτερικά. Η ανθρωπιά που εσωκλείεται στον καθένα μας πολιορκείται από τη βαρβαρότητα, και όταν αυτό το κάστρο πέσει, τα χέρια που άλλοτε χάιδευαν ή αγκάλιαζαν θα γίνουν όπλα και η επίθεση που θα εξαπολύσουν (σ.σ το σπρώξιμο) σε όποιον βρεθεί στο διάβα τους, θα είναι όμοια με κανονιοβολισμό.
Αυτά τα όπλα ακόμη και ο πολιτισμός δεν μπορεί να τα επαναφέρει στον πρότερο εαυτό τους. Αυτά τα όπλα είναι υπαίτια για χέρια που εκλύουν για σωτηρία στην αδηφάγα θάλασσα, είτε πρόκειται για πρόσφυγες είτε για ντόπιους. Κατά πως φαίνεται, όμως, καθένας μας είναι και πρόσφυγας στην ίδια του την κοινωνία· σαν η κοινωνία να νοσεί και επιθυμεί να μεταγγίσει τη βιαιότητά της, προκηρύσσοντας την ανθρωπιά ν. 1 καταζητούμενη προς φυλάκιση και έπειτα απαγχονισμό της.
Βασίλης Πέρρος, «Προσφυγικό» (2017)
