«Κάθε φορά που αγγίζουμε και μελετάμε ένα παλαιό έγγραφο νιώθουμε δέος αλλά και φόβο μη τυχόν το καταστρέψουμε λόγω της ευθραυστότητάς του» μου είχαν αναφέρει το 2019 οι Χριστίνα Μπάκουλα (τότε υπεύθυνη ψηφιακών συλλογών και τεκμηρίωσης αρχειακού υλικού του Ιστορικού Αρχείου Πανεπιστημίου Αθηνών) και Χάιδω Μπάρκουλα (τότε υπεύθυνη Επιστημονικού Έργου του Ιστορικού Αρχείου ΕΚΠΑ), θέτοντας την ανάγκη της διαδικασίας συντήρησης του αρχειακού υλικού.
«Μελετώντας τα έγγραφα συχνά συναντάμε ιστορίες και έτσι γινόμαστε γνώστες της ηθογραφίας της εποχής που συντάχθηκε κάθε έγγραφο. Το Πανεπιστήμιο δεν ήταν ένα αυστηρά εκπαιδευτικό ίδρυμα, αλλά ένας πόλος γύρω από τον οποίο περιστρεφόταν η οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πνευματική ζωή» είχαν προσθέσει. Σημειώνοντας, ότι στο αρχειακό υλικό καταγράφεται πώς το Πανεπιστήμιο, πέρα από την προώθηση της σκέψης και της επιστήμης, στελέχωσε την κρατική μηχανή και τομείς όπως η πρόνοια και η περίθαλψη. Όσο για τα αρχεία που διαθέτει το Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών, χρονολογούνται από το 1837 οπότε και ιδρύθηκε το εν λόγω εκπαιδευτικό ίδρυμα, και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας.
Το Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών επί της οδού Σκουφά 45, στην Αθήνα. Πηγή φωτ.: Facebook/ Ιστορικό Αρχείο Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Ανέσυρα τις παρατηρήσεις των Μπάκουλα και Μπάρκουλα με αφορμή την εκδήλωση «Ανιχνεύοντας ιστορίες στα Αρχεία Υγείας» την οποία συνδιοργανώνουν το Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ, το Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής και Ιατρικής Ηθικής-Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και το Δίκτυο για την Ιστορία της Υγείας, με αφορμή τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχείων (9 Ιουνίου). Επί τάπητος, θα τεθούν ζητήματα όπως πώς τα αρχεία διασώζουν την ιστορία, εξελίσσουν την επιστήμη, μεταλαμπαδεύουν τη γνώση και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Μεταξύ των αρχείων που ανιχνεύουν ιστορίες σχετικά με την υγεία και την αντίστοιχη εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι φωτογραφίες που έχουν απαθανατίσει φοιτητές σε αίθουσα ασκήσεων μικροβιολογικού εργαστηρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1920, επίσης φοιτητές στην αίθουσα ασκήσεων ανατομίας στη δεκαετία του 1930, καθώς και φοιτητές στη χειρουργική κλινική του Αρεταίειου Νοσοκομείου, το 1937.
Η αίθουσα ασκήσεων ανατομίας στη δεκαετία του 1930. Πηγή φωτ.: Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ
Ακόμη, ιστορίες ξετυλίγονται κι από γενικά μητρώα φοιτητών (ανανεώσεις εγγραφών και μητρώα φοιτητών Ιατρικής Σχολής). Στα αρχειακά τεκμήρια περιλαμβάνονται, επίσης, το ψήφισμα της Προσωρινής Κυβέρνησης (1863) βάσει του οποίου η αρμοδιότητα πραγματοποίησης των πρακτικών και θεωρητικών εξετάσεων για την άδεια άσκησης του Ιατρικού Επαγγέλματος μεταφέρεται από το Ιατροσυνέδριο στην Ιατρική Σχολή. Υλικό για την καθημερινότητα των φοιτητών μας δίνει αντίστοιχο τεκμήριι με οδηγίες προς τους φοιτητές της Ιατρικής Σχολής με το σχετικό έγγραφο να χρονολογείται στο 1838, καθώς και καθομολογήσεις διδακτόρων της Ιατρικής Σχολής Αθηνών.
Μητρώα Φοιτητών Ιατρικής Σχολής. Πηγή φωτ.: Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ
Η ημερίδα ήταν προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί στις 12 Ιουνίου, ωστόσο, αναβάλλεται λόγω καύσωνα και θα υπάρξει νέα ενημέρωση για την ημερομηνία πραγματοποίησής της.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει κοινοποιηθεί, στην ημερίδα, η Χάιδω Μπάρκουλα (ΕΔΙΠ Τμήμα Κοινωνιολογίας ΕΚΠΑ, και Υπεύθυνη Αρχειακών Συλλογών του Ι.Α ΕΚΠΑ), θα μιλήσει για «το Αρχείο της Ιατρικής Σχολής και των παραρτημάτων της στο Ι.Α. Ε.Κ.Π.Α». Η Δέσπω Κριτσωτάκη (ερευνήτρια ΚΕΙΝΕ-Ακαδημία Αθηνών, Δίκτυο για την Ιστορία της Υγείας) θα εστιάσει στα «Αρχεία υγείας στην Ελλάδα: προβλήματα, προοπτικές και ένα Παράδειγμα».
Ο Γιάννης Στογιαννίδης (επ. καθηγητής Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής) θα θέσει «αναζητήσεις της Ιστορίας της υγείας: αρχειακές συνέχειες και ασυνέχειες μέσα από το παράδειγμα της φυματίωσης». Ο Δρ. Κωνσταντίνος Λάϊος (αρχαιολόγος-χειρουργός, εντεταλμένος διδάσκων, Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής και Ιατρικής Ηθικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) θα αναφερθεί στη «χειρουργική στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα», και ο Ιωάννης Δημητριάδης (δερματολόγος-αφροδισιολόγος, υπ. Διδάκτωρ, Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής και Ιατρικής Ηθικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ) θα δώσει την ομιλία «Ο Ιωάννης Κωλέττης (1774-1847) ως ιατρός και ασθενής».
Θα προηγηθεί ομιλία-χαιρετισμός από την Μαριάννα Καραμάνου (καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, μέλος της Δ.Ε του Ι.Α ΕΚΠΑ), συντονίζει η Έφη Πουλάκου-Ρεμπελάκου, αν. καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ.
Η χειρουργική κλινική του Αρεταίειου Νοσοκομείου, το 1937. Πηγή φωτ.: Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ
Η ημερίδα θα φιλοξενηθεί στο χώρο του Ιστορικού Αρχείου ΕΚΠΑ, Σκουφά 45, Αθήνα. Για πληροφορίες σχετικά με την εκδήλωση στο 210 3689524 ή στο e-mail [email protected].
Κεντρική φωτ.: Αίθουσα ασκήσεων μικροβιολογικού εργαστηρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Πηγή φωτ.: Ιστορικό Αρχείο ΕΚΠΑ
