Τα τελευταία χρόνια μετά την πρωτόγνωρη συνθήκη της πανδημίας, αναπτύσσεται μια ομάδα δημιουργών που βγαίνει από τα σύνορα της εικαστικής μας κοινότητας και δείχνει τη δουλειά της έξω, χωρίς ταμπού κι ανασφάλειες. Δεν πάει καιρός που παρουσιάσαμε στη στήλη το αφιέρωμα που έγινε στον Στέφανο Ρόκο στο Λουξεμβούργο ή την ατομική έκθεση του Μανώλη Μπιτσάκη στις Βρυξέλλες σε βελγική γκαλερί. Οι δουλειές αυτές μπορεί να έχουν στοιχεία εντοπιότητας, αλλά με τον τρόπο που αρθρώνονται – και με την ευκολία των ψηφιακών μέσων – συνομιλούν με τις σύγχρονές τους καλλιτεχνικές τάσεις κι εκφράζουν τις αγωνίες μιας γενιάς έξω από εθνικές ταυτότητες.
Προσφιλής προορισμός για τους Έλληνες εικαστικούς ήταν πάντοτε η Κύπρος για λόγους πρακτικούς: για τη γλώσσα και την κοντινή απόσταση. Χώρα κι αυτή της Ένωσης παρακολουθεί όσα συμβαίνουν εδώ κι απλώνει γέφυρες στους δημιουργούς γνωρίζοντας το έργο τους στους φιλότεχνους της Λευκωσίας και της Λεμεσού. Μπορεί η καλλιτεχνική της αγορά να φαίνεται μικρή, αλλά οι σοβαροί συλλέκτες που διαθέτει είναι μάλλον περισσότεροι από τους δικούς μας. Κι εκείνο που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η κυπριακή αγορά είναι ανοιχτή, όχι μόνο στα εμπορικά ονόματα, αλλά και σε νεότερους δημιουργούς που έχουν αρχίσει να ξεχωρίζουν με δουλειές σε μεγάλες γκαλερί και μουσεία.
Μια έκθεση που αναμένεται να ξεκινήσει σε λίγες μέρες ταξιδεύει στην Κύπρο το έργο τριών εικαστικών από τη νεότερη γενιά. Συνεκθέτουν, για πρώτη φορά, στην γκαλερί Stand in Line - Art Space της Λευκωσίας οι Λίλα Μπελιβανάκη, Βιβή Παπαδημητρίου και Νίκος Σίσκος. Δίπλα σε φτασμένους δημιουργούς, η αίθουσα φροντίζει να κάνει γνωστούς στην Κύπρο ανερχόμενους Έλληνες ζωγράφους όπως ο Βασίλης Πέρρος και ο Θεόφιλος Κατσιπάνος, ενώ έκθεση της Κικής Κολυμπάρη προγραμματίζεται τον Απρίλιο.
«CarnivorousThoughts» της Βιβής Παπαδημητρίου
«The Girl With The Golden Dress» της Λίλας Μπελιβανάκη
Η παρουσίαση των τριών δεν έγινε μόνο με κριτήριο ηλικιακό, καθώς ξεκινούν από μια κοινή αφετηρία: και οι τρεις περιπλανιούνται στο υπαρκτό για να δημιουργήσουν το φανταστικό. Και οι τρεις έχουν κατακτήσει το σχέδιο με ήρωες που μαγνητίζουν το βλέμμα. Υπάρχει η ψευδαίσθηση του τρισδιάστατου χώρου και η πρόθεση δημιουργίας ενός χώρου πλαστικού που έχει κεντρικό ρόλο στις εικόνες τους.
Οι δύο ζωγράφοι της παρέας – Μπελιβανάκη και Σίσκος – αγαπούν τα πλακάτα, ζωηρά χρώματα, έχοντας κοινές αναφορές στα κόμικς, τα anime και στην ποπ κουλτούρα (και οι δύο σε συνεντεύξεις τους αναφέρουν τεχνοτροπικές συγγένειες με τον Tod Schorr). Από τη μια η Μπελιβανάκη είναι άφταστη στο απλό στυλό (ball-pen), ένα μέσο ταπεινό που στο χέρι της εξελίχθηκε σε ιδανικό εργαλείο.
Έργο του Νίκου Σίσκου
Η ζωντάνια και ο έλεγχος της γραμμής είναι οι μεγάλες του αρετές και η Μπελιβανάκη το απέδειξε τολμώντας μνημειακά έργα. Υπάρχει η μαστοριά στο πλάσιμο των προσώπων, αλλά, κυρίως, η σύνθεση των εικαστικών στοιχείων που τη διακρίνει μια έντονη θεατρικότητα. Αρκετοί από τους χαρακτήρες της αποδίδονται σε κατάσταση οριακή όπου χαρά ή οργή γίνονται όψεις του ίδιου νομίσματος. Καθημερινοί άνθρωποι που κυκλοφορούν στη δουλειά, στο δρόμο, στα ίδια μας τα σπίτια, πρόσωπα που ουρλιάζουν για προσοχή, πρωταγωνιστούν στη μυθοπλασία της Μπελιβανάκη.
«Butcher Shop» (τμήμα του έργου στην κεντρική φωτ.) της Λίλας Μπελιβανάκη
Αντιθέτως, ο Σίσκος γεννά φιγούρες μη ρεαλιστικές. Παρόλο που κι αυτός δίνει έμφαση στην αντίθεση των έντονων χρωμάτων (δουλεύοντας ακρυλικά), γοητεύεται από φιγούρες αινιγματικές, ζωόμορφες, πλασμένες με σύμβολα που υποβάλουν στον θεατή μιαν ατμόσφαιρα μυστηρίου. Τα έργα του κλίνουν προς την παραίσθηση, τον υπερρεαλισμό, έχοντας ρίζες στον ποπ σουρεαλισμό (ο ίδιος παρακολουθεί κι αναφέρει τους Mark Ryden, Alexx Gross).
Θα συμπλήρωνα μάλιστα κοινές αναφορές με τον κόσμο του Λάνθιμου, ειδικά μετά το πρόσφατο «poor things» όπου εντοπίζει κανείς με ευκολία καρέ που θα μπορούσαν να έχουν βγει από το χέρι του ζωγράφου. Είναι φανερό ότι ο Σίσκος αγαπά την τόλμη των συμβολιστών, επεκτείνοντας στον ψηφιακό μας κόσμο ποπ αναφορές του Νταλί και του Μαγκρίτ με μια επιτηδευμένη χρωματική οξύτητα.
Έργο του Νίκου Σίσκου
Στο αντίποδα του κορεσμένου χρώματος των ζωγράφων, συναντάμε το μαύρο στη χαρακτική έκφραση της Βιβής Παπαδημητρίου. Κι εδώ υπάρχει ο μυστικισμός, η τρέλα, θυμίζοντας τα επιτεύγματα δημιουργών όπως ο Μπρίγκελ και ο Γκόγια. Όμως η χαράκτρια δεν προσπαθεί ν’ αναμετρηθεί με κάποιον, να μεταφέρει δουλικά τις αρετές του παρελθόντος στο σήμερα. Υπάρχουν χαράκτες – μάστορες που έχουν βρει εντυπωσιακά στο μάτι μοτίβα και βγάζουν αβίαστα το ταλέντο τους. Όμως, δεν βγάζουν ψυχή.
«Horseback Riding» της Βιβής Παπαδημητρίου
Τα έργα της Παπαδημητρίου είναι εκ βαθέων εξομολογήσεις. Γεννιούνται από την ενόραση μιας άλλης πραγματικότητας που στα μάτια μας γίνεται πειστική. Η Παπαδημητρίου αντιπαθεί κάθε κομψότητα, κάθε φτηνή χάρη κι εντυπωσιασμό και με δύναμη εκ-φράζει έναν κόσμο μυστηριακό που είναι δίπλα μας. Αφηγηματική και μεταφυσική μαζί, παράγει ένα μοναδικό μίγμα που δύσκολα περιγράφεται με λόγια. Είναι δύσκολος δρόμος – όχι εύκολα εμπορικός – αλλά έχει τη σφραγίδα της.
Η συνάντηση των τριών είναι παράδειγμα και για τα δικά μας εικαστικά πράγματα. Μπορεί να δειχτεί σε οποιονδήποτε μεγάλο εκθεσιακό χώρο ή σε μουσείο. Να, λοιπόν, που κι εμείς μπορούμε ν’ αντλήσουμε από την Κύπρο.
