Ο πίνακας «Γυναικείο Κεφάλι» του Πάμπλο Πικάσο πίσω από προστατευτικό γυάλινο κάλυμμα κεντρίζει την προσοχή μας καθώς η σκέψη μας ακολουθεί το «ταξίδι» του πίνακα από τη δημιουργία του (1939), τη δωρεά (1949) του από τον καλλιτέχνη στον ελληνικό λαό ως τιμητική προσφορά για τη γενναία αντίσταση κατά την κατοχή, στο πλαίσιο της δωρεάς έργων Γάλλων καλλιτεχνών, κατόπιν της κλοπής του (Ιανουάριος 2012) από την Εθνική Πινακοθήκη έως την εύρεσή του (Ιούνιος 2021) στην περιοχή της Κερατέας από την Ελληνική Αστυνομία. Απέναντι από το «Γυναικείο Κεφάλι» υπάρχει μία κενή θέση ανάμεσα σε πίνακες δυτικοευρωπαϊκής τέχνης, θέση που προορίζεται για το έργο «30ή Μαρτίου 1814» του Τσαρλς Λουί Μιούλερ, εντός του 2023, αφού πρώτα συντηρηθεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σε διαδικασία ανοικτή για το κοινό.
Ο χώρος όπου ο πίνακας του Πικάσο εκτίθεται στο κοινό μετά την περιπετειώδη πορεία του, στον οποίο χώρο αναμένεται να εκτεθεί και το έργο του Μιούλερ, ανάμεσα σε συνολικά 47 έργα, είναι η Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης στην Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου (ΕΠΜΑΣ). Η αίθουσα εγκαινιάστηκε και είναι πλέον επισκέψιμη στο κοινό, τα δε εγκαίνια ήταν διπλά, καθώς επαναλειτουργεί και η Γλυπτοθήκη στο Άλσος Στρατού (Γουδή), η Βιβλιοθήκη και το Αρχείο της Πινακοθήκης, όπως ανακοίνωσε κατά την πρώτη της συνέντευξη Τύπου με την ιδιότητα της ως διευθύντριας της ΕΠΜΑΣ, η Συραγώ Τσιάρα, παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνας Μενδώνη, και του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιου για τον Σύγχρονο Πολιτισμό, Νικόλα Γιατρομανωλάκη, θέτοντας τις αρχές, τις καλλιτεχνικές προτάσεις αλλά και το συνολικό όραμα της διεύθυνσής της για την επανεκκίνηση της Εθνικής Πινακοθήκης.
Πάμπλο Πικάσο, «Γυναικείο Κεφάλι» (1939). Πηγή: Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
Κάνοντας αναφορά στον ηγετικό ρόλο της επί 30 συναπτά έτη (1992-2022) τέως διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα (1939-2022), η Συραγώ Τσιάρα σημείωσε ότι η ΕΠΜΑΣ έχει καταφέρει, αν και υποστελεχωμένη, να είναι δημοφιλής και να διαθέτει πλέον τις υποδομές για να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες προκλήσεις και απαιτήσεις, δίνοντας το στίγμα της μελλοντικής της πορείας: «Καιρός να γίνει πιο ευαίσθητη περιβαλλοντικά, πλουραλιστική, ανοιχτή και συμπεριληπτική, να φέρει τις συλλογές και την ιστορία της σε γόνιμο διάλογο με τις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας και τα σύγχρονα ρεύματα σκέψης».
Υπό αυτή την κατεύθυνση, κάθε έκθεση θα πλαισιώνεται από δημόσιο πρόγραμμα δράσεων και εκδηλώσεων λόγου και τέχνης, καθώς και από εκπαιδευτικά προγράμματα για διαφορετικές κατηγορίες κοινού, αρχής γενομένης με την έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης. Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του» η οποία παρατείνεται μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2023 και εντός της παράτασης θα πραγματοποιηθούν επιστημονική συνάντηση και θεατρική παράσταση.
Κατόπιν, η Εθνική Πινακοθήκη προγραμματίζει να εγκαινιάσει δύο περιοδικές εκθέσεις. Θεματική της πρώτης είναι το «Αστικό Βίωμα» (άνοιξη-χειμώνας 2023) τις δεκαετίες 1950-1960-1970 στις εικαστικές τέχνες και στον κινηματογράφο, σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Θεματική της δεύτερης «η Δημοκρατία και η Τέχνη στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία», που θα πραγματοποιηθεί (άνοιξη 2023-τέλη 2024), με επίκεντρο τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα όπως και των αυταρχικών και αντιδημοκρατικών δυνάμεων που επανακάμπτουν απειλητικά στην Ευρώπη. Για τις ανάγκες της έκθεσης η ΕΠΜΑΣ έχει ήδη ξεκινήσει συνεργασία με μουσεία και ερευνητικά ιδρύματα στην Ισπανία και την Πορτογαλία, η δε έκθεση, θα εξετάζει τις κοινές και διακριτές ιστορικές διαδρομές στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου για πρώτη φορά διεθνώς, θα πλαισιωθεί από συνέδριο, εργαστήρια, παρουσιάσεις βιβλίων, προβολές ντοκιμαντέρ και ταινιών μυθοπλασίας, δημόσιες συζητήσεις και άλλες δράσεις.
Λήψη από την Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης. Πηγή: Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
Δύο νέα προγράμματα υλοποιούνται: «Η Συλλογή ως Εργαστήριο» και ο «Ενδιάμεσος Χώρος», με εναλλαγή έργων και νέες ερμηνευτικές προσεγγίσεις, που δίνουν το κίνητρο οι επισκέπτες να επανέρχονται, ενώ δίνεται χώρος στη σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει με τις ιστορικές συλλογές.
Έμφαση δίδεται στο εκπαιδευτικό κομμάτι· από κοινού με δοκιμασμένες πρακτικές όπως ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα, εισάγονται προγράμματα για παιδιά (18 μηνών και πάνω), θεματικές ξεναγήσεις δύο Σάββατα το μήνα, ξεναγήσεις στα αγγλικά. Ξεχωριστή σημασία έχει η συνεργασία της ΕΠΜΑΣ με το Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες-Διαπολιτισμικό Κέντρο «Πυξίδα», συμβάλλοντας στη διαδικασία ένταξης των παιδιών και των οικογενειών τους στο νέο κοινωνικό τους περιβάλλον.
Ειδικές δράσεις (ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, εκθέσεις) θα πραγματοποιηθούν σε όλα τα Παραρτήματα της Εθνικής Πινακοθήκης: Από την Κουμαντάρειο Πινακοθήκη στη Σπάρτη και το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα ως το Παράρτημα Ναυπλίου, το Παράρτημα Κέρκυρας και το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης. Οι δράσεις αυτές θα γίνονται γνωστές μέσα από το ανανεωμένο www.nationalgallery.gr και άλλα εργαλεία: «από το άμεσο περιβάλλον, τη γειτονιά, την πόλη, τη χώρα μέχρι το διεθνές κοινό, με το οποίο μπορούμε σήμερα να συνομιλήσουμε με τα μέσα που μας προσφέρει η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία, οι δυνατότητες είναι απεριόριστες», σημείωσε η Συραγώ Τσιάρα.
Κεντρική φωτογραφία: Λήψη από την Αίθουσα Δυτικοευρωπαϊκής Τέχνης της Εθνικής Πινακοθήκης. Πηγή: Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
