Ο αντισημιτισμός, ο εξπρεσιονισμός, το σώμα και οι αντοχές του στον πόνο, ο πόλεμος, η κοινωνία, η πίστη και η δεισιδαινομία είναι ορισμένες από τις θεματικές έξι σημαντικών εκθέσεων ανά την Ευρώπη που αναμένεται να ανοίξουν τις πύλες τους στο κοινό έως τα μέσα Οκτωβρίου, μπαίνοντας στον χάρτη των επιλογών των ταξιδιωτών σε Μαδρίτη, Βιέννη, Λονδίνο, Όσλο, Φλωρεντία και Παρίσι.
Στις εκθέσεις που ακολουθούν, συναντάμε ονόματα όπως η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, ο Μαξ Οπενχάιμερ, ο Γκόγια, ο Μουνκ και ο Ρόθκο, ορισμένοι από αυτούς σε μία εικαστική συνομιλία.
«Ο χαμένος καθρέφτης: η εικόνα των Εβραίων και του Ιουδαϊσμού στον Μεσαίωνα»
Μουσείο Prado, Μαδρίτη, 10 Οκτωβρίου 2023 – 14 Ιανουαρίου 2024
Ο ναζισμός είναι ο επίσημος, αλλ’ ασφαλώς όχι ο αποκλειστικός εκφραστής του αντισημιτισμού. Ας μη λησμονούμε ότι ο πρώτος Γερμανός βουλευτής με σύνθημά του αποκλειστικά και μόνο τον αντισημιτισμό, εξελέγη μέλος του Ράιχσταγκ το 1887. Το διακριτικό σημείο επιβλήθηκε στους Εβραίους πρώτα απ’ όλα στον Μεσαίωνα – μια κίτρινη κονκάρδα – κι έπειτα από τη Μαρία Θηρεσία, μια κίτρινη λουρίδα στο μανίκι.
Διαφορετικό φως στην ιστορία του αντισημιτισμού (όρος εσφαλμένος αφού για αντιεβραϊσμό ειδικώς πρόκειται) έρχεται να ρίξει μια έκθεση στο περίφημο Prado μέσα από ιστορικούς πίνακες που χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα.
Pedro Berruguete, «Saint Dominic presiding over an Auto-da-fe» (1491–1499), Prado Museum
Ο επισκέπτης της έκθεσης, όταν ξεπεράσει τη σπουδή των γεγονότων και θελήσει να κατανοήσει τις σχέσεις και τα αινίγματα πίσω από τα γεγονότα, θα βρεθεί οπωσδήποτε μπροστά στο μέγα και καθοριστικό πολλών εξελίξεων ζήτημα του αντισημιτισμού. Και παρότι η έκθεση αναφέρεται στους μεσαιωνικούς χρόνους, ίσως αναρωτηθεί γιατί ο αντισημιτισμός δεν πέθανε, γιατί τον ζούμε χωρίς δυστυχώς να μας ταράζει η ύπαρξή του ανάμεσά μας.
«Μαξ Οπενχάιμερ: Πρωτοπόρος Εξπρεσιονιστής»
Μουσείο Leopold, Βιέννη, 6 Οκτωβρίου 2023 — 25 Απριλίου 2024
Max Oppenheimer, πορτρέτο του Egon Schiele (1910) Leopold Museum
Δεν ήταν μόνο στενός φίλος του Έγκον Σίλε, όπως φανερώνει το πορτρέτο. Παρόλο που η φήμη του Μαξ Οπενχάιμερ δεν ξεπερνά ονόματα της αυστριακής πρωτοπορίας όπως οι Κοκόσκα και Κούπκα, υπήρξε κι αυτός πρωταγωνιστής του κινήματος που άπλωσε ρίζες σε όλη τη Ευρώπη. Η έκθεση παρακολουθεί την πορεία του ζωγράφου από τα πρώιμα έργα με τις κυβιστικές επιδράσεις ως τα έργα της ωριμότητας όπου άφησε στο Βερολίνο.
«Μαρίνα Αμπράμοβιτς»
Βασιλική Ακαδημία, Λονδίνο, 23 Σεπτεμβρίου 2023 — 1 Ιανουαρίου 2024
Η πρώτη ατομική έκθεση γυναίκας στις κύριες αίθουσες της Royal Academy συνιστά από μόνο του γεγονός. Είχε προγραμματιστεί από το 2020, αλλά διάφορες αναποδιές με αποκορύφωμα την πανδημία, φέρνουν την έκθεση το φετινό χειμώνα. Άλλωστε, είναι πολλά που πρέπει να καλύψει ένα αφιέρωμα πέντε δεκαετιών καλλιτεχνικής διαδρομής από την 76χρονη «ιέρεια» της performance.
Εξαιτίας κάποιων πρόσφατων προβλημάτων υγείας - υπέστη πνευμονική εμβολή - η ίδια η Αμπράμοβιτς δεν θα λάβει μέρος ζωντανά, αλλά βασικά έργα της θα επαναληφθούν από καλλιτέχνες εκπαιδευμένους στη μέθοδο που φέρει το όνομά της. Μεταξύ αυτών και η περφόρμανς που έκανε από κοινού με τον σύντροφο στην τέχνη και τη ζωή, Ουλάι (έφυγε από τη ζωή το 2020), που ονομάζεται Imponderabilia. Εκεί, οι επισκέπτες καλούνται να περάσουν από μια πόρτα που σχηματίζεται από δύο γυμνούς ερμηνευτές.
Ουλάι και Μαρίνα Αμπράμοβιτς, «Imponderabilia» (1977). Performance 90' © Ulay Marina Abramović
Πολλά μπορείς να καταλογίσεις στη Σέρβα καλλιτέχνιδα για την αντίληψή της στην τέχνη, αλλά δεν μπορείς να μην αναγνωρίσεις ότι, εκτός από έξυπνες ιδέες, είχε την τόλμη και τη δύναμη να τις υποστηρίξει με τρόπο που δεν σήκωνε αμφισβήτηση: τραυματίζοντας το σώμα της, προκαλώντας του πόνο και δοκιμάζοντας τις αντοχές του σε ακραίο σημείο, με φωτιά, μαχαίρι, ξυράφι, ακόμη και φάρμακα.
«Munch's Goya: Σύγχρονες Προφητείες»
Μουσείο Munch, Όσλο, 28 Οκτωβρίου 2023 – 11 Φεβρουαρίου 2024
Edvard Munch, «Βρυκόλακας»
Παρόλο που ο Γκόγια και ο Μουνκ δεν θα μπορούσαν ποτέ να συναντηθούν, η φήμη του Ισπανού επεκτάθηκε μετά τον θάνατό του, την ίδια περίπου περίοδο που ο νεαρός Νορβηγός αναζητούσε έμπνευση. Εστιάζοντας στα θέματα του πολέμου, της κοινωνίας, της πίστης και της δεισιδαιμονίας, αυτή η έκθεση μας υπενθυμίζει γιατί οι δύο δημιουργοί εξακολουθούν να μνημονεύονται για τα τολμηρά τους οράματα και τη – χωρίς όρια– φαντασία τους.
«Anish Kapoor: Untrue Unreal»
Fondazione Palazzo Strozzi, Φλωρεντία 7 Οκτωβρίου 2023 — 4 Φεβρουαρίου 2024
Αν είναι κάτι για το οποίο διακρίνεται ο Καπούρ, είναι η ικανότητά του να προσαρμόζει με εντυπωσιακό τρόπο το έργο του στον χώρο έκθεσής του. Φέτος είναι το τιμώμενο πρόσωπο στην Εβδομάδα Τέχνης της Φλωρεντίας, η οποία διαρκεί από τις 28 Σεπτεμβρίου έως τις 8 Οκτωβρίου.
Στο ιστορικό Palazzo Strozzi οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να δουν μια έκθεση που φέρνει τα γλυπτά του Kapoor υπό το πρίσμα της ψευδαίσθησης. Με τίτλο «Μη αληθινό μη πραγματικό» το γεγονός θα παρουσιάσει μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση στην αναγεννησιακή αυλή του μουσείου.
Anish Kapoor, Untrue Unreal Fondazione Palazzo Strozzi
Ο διάσημος Βρετανοϊνδός καλλιτέχνης δεν είναι άγνωστος στους γείτονες, καθώς στο πρόσφατο παρελθόν είχε αναλάβει τη μεταμόρφωση της κατοικίας Πριούλι, ενός βενετσιάνικου παλάτσο προκειμένου να το καταστήσει εκθεσιακό χώρο και καλλιτεχνικό εργαστήρι. Γράφαμε παραπάνω για την Αμπράμοβιτς, αλλά ο Καπούρ είναι ο πρώτος εν ζωή καλλιτέχνης στον οποίο αφιερώθηκε ολόκληρος ο βασικός όροφος της Βασιλικής Ακαδημίας.
«Mark Rothko»
Fondation Louis Vuitton, Παρίσι 18 Οκτωβρίου 2023 — 2 Απριλίου 2024
Οι οργανωτές του περίφημου ιδρύματος κάνουν λόγο για γιορτή, παρά για εικαστικό αφιέρωμα στον Mark Rothko. Στην πραγματικότητα, ο ζωγράφος δεν έχει παρουσιαστεί στη Γαλλία από το 1999, κι αυτή η έκθεση υπόσχεται μια εντυπωσιακή αναδρομή γεμάτη από τις κορυφαίες δημιουργίες του. Το ίδρυμα ξέρει –και σίγουρα έχει τα μέσα– να κάνει ένα αλησμόνητο αφιέρωμα, εξασφαλίζοντας εκείνα τα έργα που έχουν σφραγίσει τη σύγχρονη τέχνη με την υπογραφή του.
Στημένη χρονολογικά, η έκθεση διατρέχει έργα από το ξεκίνημα έως τους αφηρημένους εξπρεσιονιστικούς καμβάδες για τους οποίους έγινε διάσημος. Η πρώιμη – κι άγνωστη στο ευρύ κοινό – περίοδος του Ρόθκο περιλαμβάνει σκηνές από το μετρό της Νέας Υόρκης κι άλλα αστικά τοπία, καθώς και αυτό το σπάνιο αυτοπορτρέτο του 1936 που εμπνεύστηκε από μια αυτοπροσωπογραφία του Ρέμπραντ στη National Gallery.
Mark Rothko, Αυτοπροσωπογραφία, 1936
