Πολύτιμα σύνολα κτερισμάτων και χάλκινα ξίφη υψηλής ποιότητας, αποκαλύφθηκαν κατά τις ανασκαφές στη μυκηναϊκή νεκρόπολη της Τραπεζάς, σε απόσταση επτά χιλιομέτρων νοτιοδυτικά του Αιγίου. Τα ξίφη παραπέμπουν ευθέως στα ομηρικά έπη και στην περίοδο του Τρωικού Πολέμου. Τότε που ο Αγαμέμνων συγκέντρωσε στρατό από όλο τον μυκηναϊκό κόσμο.
Τα ευρήματα, μαζί με ευρήματα παλαιότερων ανασκαφικών περιόδων, μαρτυρούν την εκπληκτική πολιτιστική και κοινωνική ζωτικότητα της περιοχής. Το γειτονικό πλάτωμα ταυτίζεται με την πόλη Ρύπες, τη Μητρόπολη από την οποία έφυγαν οι άποικοι που ίδρυσαν τον Κρότωνα στην Κάτω Ιταλία, κατά τον αποικισμό του 8ου αιώνα π.Χ. Μια πόλη η οποία ήταν σημαντική ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις της Κάτω Ιταλίας και Σικελίας κατά την αρχαιότητα, και η οποία στις μέρες μας, έχει ξεπεράσει σε φήμη τη μητρόπολή της.
Η μυκηναϊκή νεκρόπολη βρίσκεται στο νοτιοδυτικό πρανές του πλατώματος και επάνω στον αρχαίο δρόμο που οδηγούσε στην ακρόπολη των ιστορικών χρόνων. Οι τάφοι που ερευνήθηκαν διατάσσονται σε τουλάχιστον τρία επίπεδα άνδηρα κατά μήκος της νότιας πλευράς της Τραπεζάς, σε απόσταση λίγων μέτρων ο ένας από τον άλλον. Έχουν παράλληλη διάταξη και προσανατολισμό βορρά-νότο. Πρόκειται για θαλαμοειδείς τάφους λαξευμένους στον μαλακό βράχο του υπεδάφους.
Η ποιότητα των ευρημάτων της μυκηναϊκής νεκρόπολης της Τραπεζάς, αποδεικνύεται από τα πολύτιμα σύνολα αγγείων που δηλώνουν εξάρτηση από τα ανακτορικά πρότυπα αλλά και αυτόνομους δεσμούς μεταξύ ευρύτερων περιοχών, από τη δυτική Πελοπόννησο έως την Κρήτη. Τα κτερίσματα εμπλουτίζονται με πλήθος σφραγιδόλιθων και κάθε είδους χάντρες και ψήφους από ποικίλα υλικά – γυαλί, φαγεντιανή, χρυσό, κορνεόλη, ορεία κρύσταλλο – που συνθέτουν περιδέραια και περίτεχνα κοσμήματα, χρυσά περίαπτα σε σχήμα βουκράνων που παραπέμπουν στις εμπορικές σχέσεις με το ανατολικό Αιγαίο και την Κύπρο. Κάποιοι τάφοι μαρτυρούν ως επί το πλείστον την παρουσία στοιχείων ελιτισμού, καθώς το κοινωνικό κύρος τους και ο πιθανός δεσμός τους με τα ανάκτορα εκφράζονται ιδίως με τον πολύτιμο συνδυασμό όπλων και εργαλείων.
Οι τάφοι είναι θαλαμοειδείς, λαξευμένοι στο μαλακό αμμώδες υπέδαφος. Η χρήση τους ήταν πολύχρονη και εντατική, ήδη κατά την πρωτοανακτορική περίοδο του μυκηναϊκού κόσμου, παράλληλα δηλαδή με την ακμή των μεγάλων κέντρων των Μυκηνών, της Τίρυνθας και της Πύλου. Σημαντική επανάχρηση των τάφων χρονολογείται στον 12ο αιώνα π.Χ., όταν οι τάφοι ανοίχθηκαν εκ νέου και κατ’ επανάληψη, αποτελώντας παράλληλα χώρο τέλεσης ταφικών εθίμων και σύνθετων τελετουργικών πρακτικών ως το τέλος της Εποχής του Χαλκού, κατά τον 11ο αιώνα π.Χ.
Ο θάλαμος του τάφου 8, σχήματος ορθογώνιου παραλληλόγραμμου, ο οποίος ερευνήθηκε φέτος, παρουσίασε μια σύνθετη στρωματογραφία. Στο πρώτο στρώμα ταφών του 12ου αι. π.Χ, ερευνήθηκαν τρεις ταφές κατά χώραν, κτερισμένες με ψευδόστομους αμφορείς. Τα οστά των παλαιότερων ταφών είχαν αφαιρεθεί και τοποθετηθεί με σεβασμό και μεγάλη προσοχή σε δύο επάλληλους σωρούς στην πίσω πλευρά του θαλάμου σε επαφή με τα τοιχώματα του τάφου. Στην κορυφή αυτών των ανακομιδών, τρία γραπτά πήλινα αλάβαστρα και ένας αμφορέας χρονολογούν αυτές τις πρώτες ταφές στην πρωτοανακτορική περίοδο (14ος αι. π.Χ.).
Μεταξύ των οστών και των κτερισμάτων που συνόδευαν αυτές τις παλαιότερες ταφές, χάντρες από γυαλί και κορναλίνη, πήλινο ειδώλιο αλόγου, είχε τοποθετηθεί και ένα εξαιρετικής διατήρησης χάλκινο ξίφος. Στη βάση του σωρού των οστών, βρέθηκαν, επίσης, τοποθετημένα δύο ακόμη ακέραια χάλκινα ξίφη, τα οποία σώζουν και μέρος των ξύλινων λαβών τους.
Τα τρία ξίφη ανήκουν σε διαφορετικούς τύπους, Sandars D και Ε, και χρονολογούνται στην περίοδο ακμής της ανακτορικής περιόδου του μυκηναϊκού κόσμου. Η παρουσία αυτών των όπλων, όπως και οι μακρές λόγχες της ίδιας χρονολογικής περιόδου που βρέθηκαν κατά την ανασκαφή σε όμορους τάφους στη νεκρόπολη της Τραπεζάς, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Τη διακρίνουν από τις άλλες νεκροπόλεις της Αχαΐας υπογραμμίζοντας, όπως προαναφέραμε, την άμεση εξάρτηση της τοπικής κοινωνίας από τα ισχυρά ανακτορικά κέντρα.
Τα όπλα αποτελούν προϊόντα των ανακτορικών εργαστηρίων, ίσως των Μυκηνών, συνάδοντας έτσι με το Έπος και τη μυθολογική παράδοση που μας παραδίδεται. Σύμφωνα με αυτή, η Αχαΐα ανήκε στο βασίλειο του Αγαμέμνονα και ο άνακτας των Μυκηνών συγκέντρωσε στο γειτονικό Αίγιο τους αξιολογότερους άνδρες προκειμένου να συσκεφθούν με ποιόν τρόπο πρέπει να γίνει η εκστρατεία εναντίον του κράτους το Πριάμου.
Φέτος, παράλληλα, με την έρευνα στη μυκηναϊκή νεκρόπολη, η ανασκαφή τμήματος του οικισμού, αποκάλυψε μέρος ενός κτιρίου, ίσως ενός μεγάρου. Πρόκειται για μια ευρεία ορθογώνια αίθουσα με εστία στο κέντρο και χαρακτηριστική κεραμική που την χρονολογεί στον 17ο αι. π.Χ.
Τη συστηματική ανασκαφή στην Τραπεζά Αιγίου, αρχαίες Ρύπες, διευθύνει ο Δρ Ανδρέας Γ. Βόρδος, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας. Στο διεπιστημονικό πρόγραμμα της έρευνας της μυκηναϊκής νεκρόπολης και του προϊστορικού οικισμού, μετέχει η Καθηγήτρια της Αιγαιακής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Udine Elisabetta Borgna με ομάδα φοιτητών των Πανεπιστημίων Udine, Τεργέστης και Βενετίας, καθώς και με μεταπτυχιακούς φοιτητές Ελληνικών Πανεπιστημίων.
Κύριος χορηγός της ανασκαφής στην Τράπεζα Αιγιαλείας, αρχαίες Ρύπες, αποτελεί το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη. Το έργο της ανασκαφής ενισχύει, επίσης, η Ολυμπία Οδός Α.Ε.
