Όσα έζησε ο ίδιος και οι πρόγονοί του, όσα ονειρεύτηκε και όσα αξιώθηκε να ανακαλύψει από τα αληθινά της ζωής που ωστόσο «αόρατα» κι «άφατα» σε πρώτο επίπεδο παραμένουν, με μια ιδιαίτερη τριπλή αφηγηματική τεχνική, ο ποιητής, δοκιμιογράφος και ιατρός, επιχειρεί να αφήσει ως εξομολόγηση και ομολογία, συνθέτοντας το δικό του μαρτυρολόγιο. Επιχειρώντας ταυτοχρόνως ένα τριπλό ταξίδι ζωής: στην πραγματικότητα, στη φαντασία και στα όνειρα, στην αλήθεια και στο νόημα.
Βάσος Ηλία Βογιατζόγλου «Το κρυφό μονοπάτι/Ημερολόγια και νυχτολόγια ενός περαστικού», εκδ. Πλέθρον, σελ. 320
Θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι το προσωπικό του «Μαρτυρολόγιο», η αποκλειστικά δική του εξομολόγηση ή μια τεράστια συνεδρία, η έσχατη ομολογία, αν δεν ήταν κι ένας φόρος τιμής στους προγόνους και μια διαρκής ιχνηλασία προς το Φως.
Ο ποιητής, δοκιμιογράφος και γιατρός Βάσος Η. Βογιατζόγλου, στο καινούργιο βιβλίο του «Το κρυφό μονοπάτι/ Ημερολόγια και νυχτολόγια ενός περαστικού», λογοτεχνική μαρτυρία, μυθιστορία με έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία, κατορθώνει να μετατρέψει το προσωπικό σε οικουμενικό, το ιδιωτικό σε δημόσιο, την πνευματική αναζήτηση σε συμβολή στο κοινό όραμα, την προσωπική μνήμη σε συλλογική και κυτταρική μνήμη.
Με αφηγηματικές φωνές και τεχνικές που ξαφνιάζουν, τριτοπρόσωπη αφήγηση όσον αφορά τα προσωπικά, ρεαλιστικά στοιχεία, «αυτή είναι η ζωή», όσο γίνεται πιο ουδέτερα και αντικειμενικά, πρωτοπρόσωπα όσον αφορά τη σχέση αναφοράς στον φίλο του και, εν είδη εσωτερικού μονολόγου, όσον αφορά την επικοινωνία με τα αόρατα και άφατα και τις πνευματικές διαπιστώσεις, ο αφηγητής και ήρωας ταυτοχρόνως «περαστικός», διασώζει ό,τι έζησε κι όσα του διηγήθηκαν, εκείνα που διαπίστωσε, τα τιμαλφή της ζωής. Σε «μια λιτανεία από εικόνες που αποθέτουν φόρο τιμής στους διάφανους αγίους της παιδικής του ηλικίας: τη δασκάλα του την κυρία Ιφιγένεια, την Ανθούλα με τα κόκκινα μάγουλα, τον κυρ Αρίστο το Φανάρα, τον κυρ-Στέλιο τον κουρέα, τον Μπότσο με τα πρόβατα, τον μονόφθαλμο ψάλτη και φυσικά, πάνω και πέρα από όλους, τις αρχετυπικές μορφές της μητέρας και του πατέρα», όπως χαρακτηριστικά θα γράψει η ποιήτρια Ελένη Παπανδρέου.
«Μαντεύω πώς, σίγουρα, τώρα θ' αναρωτηθείς εσύ αν χτίζεται η Ζωή με όνειρα. Και ξέρεις, βέβαια, πώς θ' απαντήσω, κι εγώ με τη σειρά μου, όχι. Όμως τα όνειρα υπάρχουν. Μερικά τα ζωγραφίζουμε μόνοι μας. Άλλα πάλι μας επισκέπτονται χωρίς να μας ρωτούν. Και, ίσως, μερικά μας στέλνονται από τον ουρανό. Κι εμείς, οι χαμένοι κι ανέλπιδοι, αφηνόμαστε άβουλοι πλέοντας ανάμεσά τους, σαν ναυαγοί ενός μοιραίου ταξιδιού που δεν διαλέξαμε. Δίχως πυξίδα. Δίχως προορισμό». Θα γράψει ο συγγραφέας αναζητώντας τον δικό του Χαμένο Χρόνο.
Στις σελίδες του βιβλίου, η πινακοθήκη των προσωπικών του αγίων, η Νέα Ιωνία και οι ιστορίες από τις Χαμένες Πατρίδες και την εγγύς Ανατολή, μέσα από αυλές που ευωδιάζουν αρμπαρόρυζα, «ξέρω μια πολιτεία που παίζουν ακόμα οι παιδικές μου μέρες», όπως ο ίδιος ο Βάσος Βογιατζόγλου ομολογεί. Σε ένα βιβλίο – επιστροφή στον παράδεισο της παιδικής του ηλικία, τότε που όλοι μας τα αισθανόμαστε και τα γνωρίζουμε, ακόμα τα θυμόμαστε όλα.
Εξάλλου, όπως σε συνέντευξή του για την «Ιχνηλασία» του μας είχε πει: «Δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο. Μπορούμε ν’ αλλάξουμε μόνο τη στάση μας απέναντι στον κόσμο. Αυτό επιχειρεί κάθε θρησκεία, κάθε γνήσιο φιλοσοφικό σύστημα και κάθε παράδοση, σχολή, ατομική ή συλλογική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση.» Αυτό επιχειρεί, βεβαίως και η Ποίηση και η Τέχνη. Αναγνωρίζοντας ότι «η αληθινή Ποίηση είναι και χρησμική», θα μας υπενθυμίσει ότι «Οι μεγάλοι ποιητές του παρελθόντος προέβλεψαν, χρησμοδότησαν, υπαινίχθηκαν, οραματίστηκαν, δίδαξαν. Καταδύθηκαν στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής, διέγνωσαν, ανέλυσαν την ανθρώπινη μοίρα, την παντοδυναμία και την παντογνωσία μιας Υπέρτατης Αρχής που την διέπει, την εποπτεύει και την κατευθύνει.»
Βοηθούμενος από την ιατρική η οποία «ανοίγει αχανείς ορίζοντες μελέτης για τον ποιητή αν, φυσικά, θελήσει να τους ιχνηλατήσει», ομολογεί ότι «εκείνο που προσωπικά μπορώ να πω είναι ότι προσπάθησα πάντα και μέχρι τώρα επιχειρώ να προσεγγίσω την Αλήθεια». Με πρόδρομό του την «Ιχνηλασία» που ήταν «η κατάθεση αυτού του αγώνα μέσα από τα αισθήματα, τους στοχασμούς, τις συγκινήσεις, τα βιώματα που αναπόφευκτα σημάδεψαν ή καθοδήγησαν το προσωπικό μου βίο από την πρώτη χαραυγή της ζωής που μου δωρίθηκε μέχρι και σήμερα», οδηγήθηκε νομοτελειακά στο «Κρυφό μονοπάτι», το οποίο αποτελεί τα «Ημερολόγια και νυχτολόγια ενός περαστικού», αλλά και τα δικά του «ημερολόγια και νυχτολόγια».
Και ταυτίζοντας την έννοια του Φωτός με την Αλήθεια, αυτό ακριβώς προσπαθεί μια ζωή να καταφέρει. «Θ’ αναρωτηθείτε ίσως, τι εννοώ με τον όρο Αλήθεια. Δεν είναι εύκολο να οριστεί. Θα μπορούσε κανείς να πει απλά είναι ο Θεός. Ή, ακόμη, ό,τι δεν αλλάζει. Που ουσιαστικά, είναι το ίδιο. Ο ίδιος ο Ιησούς στη σύντομη συνομιλία του με τον Πιλάτο αποφεύγει να δώσει απάντηση στο ανάλογο ερώτημα του ρωμαίου έπαρχου. Νομίζω πως η Αλήθεια είναι κάτι που δεν ορίζεται αλλά βιώνεται. Όπως, άλλωστε, ο Θεός. Δεν είναι θέμα ορισμού. Δεν είναι ζήτημα ανακάλυψης. Είναι ευλογία αποκάλυψης. Η αληθινή Ποίηση είναι πορεία προς το Φως», έτσι μας έχει πει και με αυτό το πνεύμα μπορεί κανείς να τον προσεγγίσει αναγνωστικά και να τον καταλάβει..
Ήτοι, «το Κρυφό μονοπάτι είναι η καταγραφή μιας ιχνηλασίας που επιχειρεί ο κεντρικός ήρωας στα διδάγματα μιας άγνωστης Δημιουργίας. Ενός κόσμου που μέσα από το προσωπικό του πεπρωμένο ξεδιπλώνονται τα γεγονότα της ιστορίας, οι αιφνιδιασμοί, οι εικόνες και οι αδιάκοπες μεταβολές του.
»Οδηγημένος από την οδύνη, τις μικρές χαρές, τα δάκρυα και τους φευγαλέους έρωτες που αναπόφευκτα σωριάζουν στη διαδρομή του τόσο τα προσωπικά του όσο και τα ιστορικά γεγονότα ενός περίπου αιώνα και συνομιλώντας αδιάκοπα με τον Θεό, αναζητά απεγνωσμένα το Κρυφό μονοπάτι. Μια διέξοδο που μαντεύει πώς θα τον οδηγήσει στην λύτρωση».
Το αποτέλεσμα, ένα γενναιόδωρο βιβλίο που σφύζει από πραγματική ζωή, ιστορική μνήμη και πνευματική αναζήτηση και είναι ταυτόχρονα ιδιαίτερη λογοτεχνία, προσωπική, ιστορική και πνευματική μαρτυρία.
Ο συγγραφέας και το έργο του:
Ο Βάσος Ηλία Βογιατζόγλου γεννήθηκε το 1935 στη Νέα Ιωνία Αττικής. Κατάγεται από την Σπάρτη της Μ. Ασίας. Είναι παιδίατρος και ενεργό μέλος της ανθρωπιστικής οργάνωσης "Γιατροί του Κόσμου". Διατηρεί σε εθελοντική βάση την παιδιατρική φροντίδα των παιδιών στις Γυναικείες Φυλακές του Κορυδαλλού και της Θήβας. Ερευνητής της ιστορίας και του λαϊκού πολιτισμού των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, ποιητής, ονοματολόγος και δοκιμιογράφος ασχολείται ιδιαίτερα με το φιλοσοφικό δοκίμιο. Έχει εκδώσει τριανταεπτά βιβλία, ενώ έχει συνεργαστεί με πολλές εφημερίδες και περιοδικά της Ελλάδας και της Κύπρου. Από το 2006 διευθύνει τη Σχολή Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Ερευνών "Κύκλος" στην γενέτειρά του. Για το συγγραφικό και ανθρωπιστικό του έργο έχει τιμηθεί με πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία μεταξύ των οποίων για τη συμβολή του στη μελέτη του μικρασιατικού ελληνισμού το 1986 από την Ακαδημία Αθηνών. Είναι τακτικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, της Εταιρείας Ιατρών Λογοτεχνών και της Ελληνικής Εταιρείας Χριστιανικών Γραμμάτων.
Βιβλία του:
«Τα πρόσωπα του Ιανού Θεία και ανθρώπινη εκδοχή στην Τέχνη», εκδ. Φιλιππότης, 1990
«Καλλίστη γνώση, Δρόμοι παράλληλοι για την αλήθεια», εκδ. Φιλιππότης, 1994
«Η Αλάιλα της Μικράς Ασίας, Το κορακήσιον της Παμφυλίας», εκδ. Φιλιππότης, 1995
«Ιστορίες του κυρίου Ιακώβου», εκδ. Φιλιππότη, 1997
«Τα Πισιδικά, Βαφτιστικά και επώνυμα», εκδ. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, 1998
«Εκ του συστάδην, Κριτικές προσεγγίσεις σε μορφές και ιδέες», εκδ. Gutenberg, 2000
«Εικαστικό τρίπτυχο, Δανιήλ Δανιήλ, Νίκος Κακαδιάρης, Γιώργος Καλακαλλάς», εκδ. Δήμος Τυρνάβου, 2002
«Κάλλος αμήχανον», εκδόσεις του Αυγούστου, 2012
«Βασιλική οδός», εκδόσεις του Αυγούστου, 2012
«Ξένων αιμάτων τρύγος, Ανθολογία ελληνικών ποιημάτων», εκδ. Γαβριηλίδης, 2014
«Ιχνηλασία», Ποιήματα 1966 – 2006, Ιωλκός, 2018
«Προ των πυλών, Σημειώσεις ενός περαστικού», Ιωλκός 2019
«Το κρυφό μονοπάτι, Ημερολόγια και νυχτολόγια ενός περαστικού», Πλέθρον, 2021
