Ερωτήματα σχετικά με την πατρίδα και την ταυτότητα και πώς η τελευταία διαμορφώνεται στη δίνη γεγονότων, ειδεμή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή, μέχρι τους διωγμούς και τη μαζική εξόντωση των Εβραίων, τίθενται στη νουβέλα της Μαρίας Μαμαλίγκα με τίτλο «Μερκάντο» που κυκλοφορεί από τις «Εκδόσεις της Εστίας». Απόρροια εκτενούς και συστηματικής έρευνας της συγγραφέως η νουβέλα, εξιστορεί την πορεία μίας 17χρονη Σεφαραδίτισσα που ζει στη Ρόδο της ιταλικής και γερμανικής κατοχής, και την κλειστή εβραϊκή της κοινότητα. Από το Μαρμαρίς και την Κωνσταντινούπολη του τέλους του Πολέμου, κι αργότερα στην Ασντόντ της Παλαιστίνης, η ηρωΐδα, κρατώντας ημερολόγιο, αναζητά τα ίχνη της οικογένειάς της που έχει πια χαθεί στο Άουσβιτς, και τα νήματα που θα συνθέσουν τον νέο, ενήλικο εαυτό της.
Η συγγραφέας καταγράφει με «λεπτότητα και ευγένεια τα γεγονότα παρόλο που δεν είναι εύκολο να περιγράψεις τη φρίκη του Ολοκαυτώματος με λεπτό τρόπο» καθώς αυτό είναι «τόσο βαρύ και ασύλληπτο», όπως σημείωσε – μεταξύ άλλων – η ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστήμιου Αθηνών, Μαρία Ευθυμίου, κατά την παρουσίαση του «Μερκάντο» την Τρίτη (25/6) το απόγευμα στον «Ιανό» (Σταδίου24).
Όπως η κα. Ευθυμίου τόνισε, η Μαμαλίγκα, εκτός του χειρίζεται ορθά τη γλώσσα, «''κεντά'' τη φρίκη με τέτοιο τρόπο ώστε στο τέλος, ενώ έχεις διαβάσει αυτό που έχεις διαβάσει, δεν σου μένει η θλίψη, σου μένει ο τρόμος μπροστά στον άνθρωπο: αυτό που είμαστε εμείς και πώς μπορούμε να κατρακυλήσουμε όλοι βήμα το βήμα, ανάσα την ανάσα, στο κακό, το υπέρτατο».
Πρόδηλο είναι, σε βιβλία που άπτονται τέτοιων θεματικών, να μη λείπουν «σοφίες των ανθρώπων», όπως η εξής που ανέγνωσε από τις σελίδες του βιβλίου η Μαρία Ευθυμίου: «όσο μεγαλώνεις να κάνεις πιο μεγάλο το χώρο των ανθρώπων υποδοχής», «και των διαφορετικών εαυτών σου, η δική μου προσθήκη».
Πηγή φωτ.: Βιβλιοπωλείον της Εστίας/ hestia.gr/
Η νουβέλα «Μερκάντο», «σύντομο ιστορικό μυθιστόρημα και δοκίμιο για τον εβραϊσμό της Ρόδου στα χρόνια της καταστροφής, είναι επίσης μια αφήγηση ενηλικίωσης ενός κοριτσιού που το 1943 είναι 17 ετών και επείγεται να ζήσει χωρίς αναβολές», υπογραμμίζει, από την πλευρά της, κατά την παρουσίαση του βιβλίου, η ψυχαναλύτρια Αριέλα Άσερ. Η γραφή της νουβέλας «είναι σε τέσσερα χέρια», προσθέτει η κα. Άσερ και επεξηγεί: «άλλοτε μιλά η συγγραφέας-αφηγητής, άλλοτε η ηρωΐδα μέσα από ημερολόγιό της, και κάνει την πραγματικότητα που περιγράφεται – το ιστορικό φόντο – ανάγλυφη μέσα στην καρδιά της ιστορίας και του ψυχισμού της νεαρής κοπέλας».
Σαφώς, το αναγνωστικό κοινό γνωρίζει περισσότερα από το κεντρικό πρόσωπο για την έκβαση του ιστορικού γεγονότος κατά τη διάρκεια του οποίου ζει η 17χρονη. Τη συναντά στην ανάγνωση, στην απόγνωσή της, γνωρίζοντας ήδη (σ.σ το αναγνωστικό κοινό) τι περιμένει την εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου που τελευταία από όλες στάλθηκε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, λίγο πριν από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στα ερωτήματα γενοκτονίας, αγανάκτησης και ενοχής πώς έγινε και οι άνθρωποι εκείνοι δεν σώθηκαν, η Μαμαλίγκα αποφασίζει να σώσει την ηρωΐδα της, θέτοντας άλλα ερωτήματα, όπως αυτά που αναγράφονται στην περιγραφή του βιβλίου. Πρόκειται για τα ακόλουθα: «πώς ένας μεγάλος έρωτας μπορεί να αλλάξει μια ζωή, να φέρει τους ανθρώπους σε σύγκρουση με τις οικογένειες και τις κοινότητές τους, να τους απομακρύνει από την πατρίδα και να ανατρέψει τελικά το πεπρωμένο τους; Ποιος είναι ξένος και ποιος όχι σ’ έναν τόπο, σε εποχές ρευστών συνόρων και βίαιων αλλαγών; Πώς θεραπεύεται κανείς από τη νοσταλγία; Μπορεί η ενδοσκόπηση να οδηγήσει σ’ ένα ταξίδι ανακάλυψης του εαυτού; Πότε η ενηλικίωση ταυτίζεται με την επιβίωση;».
Ερωτήματα που δεν σταματούν με την ανάγνωση της τελευταίας σελίδας της νουβέλας «Μερκάντο», που στα εβραιο-ισπανικά σημαίνει «αυτήν που εξαγοράστηκε με λύτρα από τον Άγγελο του Θανάτου».
* Κατά τη βιβλιοπαρουσίαση έγινε ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου από την ηθοποιό Νεφέλη Μποφίλη, την εκδήλωση πλαισίωσαν μουσικά οι Σόλη Ιωχανά (φωνή) και Ντάνης Τζάφος (πιάνο).
