«Κάποτε φορούσαμε τακούνια και μεγάλα ντεκολτέ, ούτε χιτζάμπ ούτε αθλητικά» λέει η 70χρονη Μαχίν, δυσφορώντας με το σήμερα και αναφερόμενη στα χρόνια πριν από την Ιρανική Επανάσταση του 1979. Η σημερινή πραγματικότητα στο Ιράν αποτυπώνεται και από διαλόγους που ακούμε λίγο αργότερα, όταν γίνεται μάρτυς ενώ η Αστυνομία Ηθικής προσπαθεί να συλλάβει τρεις γυναίκες των οποίων η χιτζάμπ δεν έχει φορεθεί «σωστά» και διακρίνεται ότι έχουν βάψει τα μαλλιά τους.
«Τα γράφετε στο βίντεο και τα ανεβάζετε», «δεν είμαι βαμμένη, δεν θα ξαναβάψω τα μαλλιά μου», «θα τις σκοτώσεις για δύο τρίχες;» και «και το δικό σου χιτζάμπ δεν είναι σωστό, μην συλλάβω κι εσένα», είναι διάλογοι που ανταλλάσσονται μεταξύ του αστυνομικού και των γυναικών συμπεριλαμβανομένης της Μαχίν, στην ταινία των Μάριαμ Μογκαντάμ και Μπεχτάς Σαανέχα, «Το αγαπημένο μου γλυκό/ My favourite cake» (2024), που έκανε ελληνική πρεμιέρα στο πλαίσιο του 65ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Παραπέμπτοντάς μας (σ.σ οι φράσεις) στα όσα εκτυλίσσονται στη χώρα, στη δολοφονηθείσα Μαχσά Αμινί καθώς και σε ταινίες όπως η «Persepolis».
Παρακάμπτοντας την παράδοση του κλασικού ιρανικού φεστιβαλικού σινεμά, «Το αγαπημένο μου γλυκό» υπογραμμίζει μεν τους περιορισμούς που υπάρχουν στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, επικεντρώνεται δε στην ιστορία της Μαχίν για να τονίσει ότι παρά το όποιο καθεστώς ο άνθρωπος – εν προκειμένω η γυναίκα – δεν παύει να επιθυμεί και έχει δικαίωμα να ονειρεύεται και να διεκδικεί, πόσω μάλλον όταν αφορά στα συναισθήματα που τρέφει.
Γι’ αυτό και η ταινία καταδεικνύεται πολυεπίπεδα απελευθερωτική σχετικά με τη γυναικεία χειραφέτηση, καταγράφοντας, μεταξύ άλλων, την Μαχίν να περπατά μόνη της στους δρόμους της Τεχεράνης, να φροντίζει διαρκώς τον εαυτό της βάφοντας τα μάτια και τα νύχια της και βάζοντας κραγιόν, όπως και να κάθεται στη θέση του συνοδηγού ενώ σε εκείνη του οδηγού βρίσκεται εκείνος για τον οποίο σκίρτησε η καρδιά της.
Οι διάλογοι ανάμεσα στην Μαχίν και τον συνομήλικό της είναι αριστουργηματικοί, γεμάτοι τρυφερότητα και ειλικρίνεια που εδράζονται στη βαθιά συναισθηματική ανάγκη ενός ανθρώπου να αγαπήσει και να αγαπηθεί, να νιώσει την αποδοχή. Στοιχεία κωμικά είναι επίσης διακριτά αλλά πανέμορφα, το φλερτ τους διάχυτο. Ορισμένες διακριτικές – μεταξύ τους – απευθύνσεις με έμπλεο επιθυμίας είναι «θέλω να με πας εσύ σπίτι με το ταξί σου», «θα ήθελες να έρθεις σπίτι μου; Κι εγώ μόνη μου ζω» και «οι εραστές φτιάχνουν καλό κρασί μαζί» μιας και αμφότεροι επιδίδονται σε μία μεθυστική βραδιά συν-τρώγοντας, χορεύοντας και μιλώντας για τη ζωή τους.
Μόνο που ένα καθεστώς όπως αυτό στο Ιράν, δεν παύει να περιορίζει ακόμη και εάν οι κάτοικοι της χώρας μπορούν να ονειρευτούν, κι αυτό υπογραμμίζεται με το τέλος της ταινίας, προσγειώνοντας απότομα το κοινό της αλλά και τους πρωταγωνιστές της. Σαν το καθεστώς να «τιμωρεί» τα πρόσωπα που έζησαν κάποιες στιγμές όπως τις θέλησαν και όπως θα ήθελαν να συνεχιστούν.
Οι ώρες αναγνώρισης του άλλου που πέρασαν μαζί οι δύο 70χρονοι αποτελούν μία μονάχα στιγμή στο χρόνο, ενδεχομένως και φευγαλέα, όπως η θολή φωτογραφία που τράβηξαν μαζί μπροστά από ένα φυτό τοποθετημένο σε γλάστρα, στο εσωτερικό του σπιτιού. Ενδεχομένως μία συνυποδηλωτική – και ίσως όχι συνειδητή – επιλογή σημείου, καθώς το φυτό έχει ρίζες και παραμένει σταθερό· σαν να θέλουν να κρατήσουν ο ένας τον άλλον κοντά τους.
Από την ταινία «Το αγαπημένο μου γλυκό/ My favourite cake». Πηγή φωτ.: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης/ filmfestival.gr
Το αραγές μέτωπο της μοναξιάς ενσωματώνεται – μεταξύ άλλων – με στοιχεία/ πληροφορίες που διαμεσολαβούν μέσω της ταινίας: όπως η δημιουργία ανθρώπου ρομπότ για το οποίο η Μαχίν πληροφορείται από το ραδιόφωνο, οι στιγμές που περνά τα βράδια της μπροστά στην τηλεόραση παρακολουθώντας ρομαντικές κομεντί ενώ πλέκει.
Μεγάλο μέρος της υπόθεσης εκτυλίσσεται σε εσωτερικό χώρο του σπιτιού, κυρίως στην κουζίνα – ένα σχόλιο για τη θέση της γυναίκας στο Ιράν όπως έχει επιβληθεί από την εξουσία το άγρυπνο βλέμμα της οποίας εμφιλοχωρείται ακόμη και σε πολίτες, όπως της γειτόνισσας της Μαχίν.
Η ταινία μας παραδίδει το πορτραίτο μίας γυναίκας που αναζητά τη ζωή, η κάμερα καταγράφει με τρυφερότητα τον δεσμό που χτίζεται. Βαθιά ανθρώπινη ταινία με τον τίτλο να απαντάται επίσης στο δεσμό που χτίζεται, μιας και τα πρόσωπα συν-τρέφονται κυριολεκτικά και μεταφορικά.
Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «Το αγαπημένο μου γλυκό/ My favourite cake». Πηγή φωτ.: Facebook/ Chichester Cinema
