Πόσοι επισκέπτες βρίσκονται στους χώρους των μουσείων την ίδια χρονική στιγμή, πόσοι από αυτούς παρατηρούν τα έργα που εκτίθενται και πόσο χρόνο αφιερώνει ο αμφιβληστροειδής τους σε καθένα από αυτά; Πώς θα ωφελήσουν το εκάστοτε μουσείο αυτές οι πληροφορίες, τι ενδέχεται να ακολουθήσει αλλά και τι περιλαμβάνεται ώστε να αποτελεί μία επανάσταση στη μουσειακή εμπειρία;
Ερωτήματα σαν αυτά διερευνά το Σύστημα Διαχείρισης Δεδομένων Τοποθεσίας Επισκεπτών (Visitors Location Data Management System), το πρώτο τέτοιο πιλοτικό πρόγραμμα που γίνεται στην Ελλάδα και το οποίο σχεδίασε το Διεθνές Κέντρο Ψηφιακού Μετασχηματισμού και Ψηφιακών Δεξιοτήτων Digital Information και Digital Skills της Cisco, σε συνεργασία με το MOMus (Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης), υλοποιείται από τη Cisco και τη Space Hellas και βρίσκεται σε πειραματική λειτουργία στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Προβλήτα Α’, Θεσσαλονίκη).
Το εν λόγω πρόγραμμα, το πρώτο τέτοιο έργο της Cisco παγκοσμίως, παρέχει πληροφορίες και αναλυτικά στοιχεία σχετικά με την περιηγητική συμπεριφορά και τον χρόνο των επισκεπτών, τις ώρες αιχμής –μεταξύ άλλων. Αυτά, μέσω ασύρματου δικτύου και εντοπισμού ακριβούς τοποθεσίας· οι πληροφορίες συλλέγονται με ακρίβεια και σε πραγματικό χρόνο, τα δεδομένα αναλύονται με χρήση εξειδικευμένου λογισμικού.
Tο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Πηγή φωτ.: Facebook / MOMus - Πειραματικό Κέντρο Τεχνών / Experimental Center for the Arts
Τα παραπάνω έγιναν γνωστά κατά την παρουσίαση του συστήματος Διαχείρισης Δεδομένων Τοποθεσίας Επισκεπτών, στο αμφιθέατρο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, στις 18 Μαΐου, μία ημέρα με ιδιαίτερη σημασία καθότι τότε έχει καθιερωθεί η Διεθνής Ημέρα Μουσείων, ανέφερε ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, αρμόδιος για θέματα σύγχρονου Πολιτισμού, Νικόλας Γιατρομανωλάκης, κάνοντας επίσης λόγο για ένα ακόμη πρόγραμμα, ένα «εν εξελίξει πρότζεκτ με τη Google και τη Google Art, το οποίο πρότζεκτ θα ανακοινωθεί και θα γίνεται σε συνεργασία με τρία μεγάλα μουσεία σύγχρονου πολιτισμού: Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, ΕΜΣΤ και MOMus.
Νέα αντιληπτική κουλτούρα και επισκεψιμότητα
«Οι επισκέπτες στέκονται μπροστά από ένα έργο τέχνης λίγα δευτερόλεπτα, αυτό ήδη το αποτέλεσμα αποτυπώνει μία εντελώς νέα αντιληπτική κουλτούρα η οποία εξελίσσεται σε πραγματικό χρόνο».
Αυτό προκύπτει από καρτέλες ορισμένων συνδυαστικών αναφορών που εξήχθησαν από το Σύστημα Διαχείρισης Δεδομένων Τοποθεσίας Επισκεπτών, υπογράμμισε η καλλιτεχνική διευθύντρια του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θούλη Μισιρλόγλου, τονίζοντας ότι πρόκειται για τα πρώτα δεδομένα, δίχως να έχουν προχωρήσει αναλυτικά στην επεξεργασία και τις ερμηνείες που παρέχει το σύστημα.
Θούλη Μισιρλόγλου. Φωτ.: Στέφανος Τσακίρης. Πηγή φωτ.: MOMus
Το ψηφιακό ίχνος που αφήνουν οι επισκέπτες των μουσείων είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθότι «η συμμετοχή του κοινού είναι ένα από τα επείγοντα θέματα της σημερινής ατζέντας των μουσείων», εξ ου και η απόφαση με τη Cisco δημιουργίας ενός συστήματος δεδομένων τοποθεσίας επισκεπτών.
«Η νέα γενιά επισκεπτών θέλει να δει τον εαυτό της να αντανακλάται στις συλλογές και στις εκθέσεις, να αλληλοεπιδρά με τα εκθέματα και άλλα άτομα», σημείωσε η κα. Μισιρλόγλου.
Τίθενται έτσι η ερώτηση για τους επαγγελματίες μουσείων, πώς θα αξιοποιήσουν πραγματικά τα δεδομένα που τους παρέχει το σύστημα: «θα ενδώσουμε στην ευκολία που μοιάζουν να αποζητούν οι επισκέπτες μας, ειδικά σε έναν κόσμο ανταγωνιστικό της βιομηχανίας του θεάματος ή πρέπει να εξετάσουμε ακόμα πιο ειδικά τα δεδομένα της συμπεριφοράς τους στους χώρους μας και να έρθουμε πιο κοντά τους, να αντιληφθούμε το μέγεθος της απόστασης που μας χωρίζει από αυτούς;» διερωτάται η κα. Μισιρλόγλου.
Τα θεωρούμενα ως «δημοφιλή» έργα ενδεχομένως να διαφέρουν ανάμεσα στους επαγγελματίες των μουσείων και στις προτιμήσεις των επισκεπτών, σε αυτή την περίπτωση τι γίνεται; «Προσαρμόζεται» το μουσείο στις προτιμήσεις των επισκεπτών ή βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους να εκπαιδεύσει σφαιρικά το βλέμμα του εκάστοτε επισκέπτη;
Όσο αυτή η σκέψη αναπτύσσεται, η κα. Μισιρλόγλου θέτει ορισμένα ακόμη ερωτήματα: «Ακολουθούν οι επισκέπτες τις προσχεδιασμένες πορείες μιας έκθεσης; Πρέπει μήπως να σκεφτούμε τη σχέση των έργων και επισκεπτών με την αρχιτεκτονική των κτιρίων μας; Μήπως τελικά η αυθεντία των επαγγελματιών των μουσείων εισέρχεται σε μια βαθιά κρίση και πρέπει να στοχαστούμε πάνω στο υποτιθέμενο μουσειολογικό experise;».
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Το σαφές είναι ότι «η επανάσταση στη μουσειακή εμπειρία είναι εδώ. Αν ξεκινά από την τεχνολογία πρέπει να έχει διάρκεια και αναστοχαστικά εργαλεία αρχείων και από την ηθική των μουσείων». Το διακύβευμα είναι «να επεκταθεί μια αντιληπτική κουλτούρα η οποία θα μετατρέπει ή θα αναθεωρεί», τόνισε η κα. Μισιρλόγλου.
Τις πληροφορίες προς αυτή τη μετατροπή ή αναθεώρηση μπορεί να δώσει η χρήση κατάλληλης τεχνολογίας, η οποία δεν είναι μονόδρομος, αλλά τρόπον τινά βοηθητικό εργαλείο στη λήψη των αποφάσεων των επαγγελματιών των μουσείων.
«''Εκμεταλλευόμαστε'' την τεχνολογία ώστε να καταλάβουμε τι γίνεται με τους επισκέπτες», και τα δεδομένα που συλλέγονται, αξιοποιούνται και λειτουργούν βοηθητικά για σχεδιασμούς όπως «που θα μπουν τα εκθέματα, σε ποια θέση, που ο φωτισμός», εστίασε από την πλευρά του ο Νίκος Λαμπρογεώργος, Director DT&S Cisco.
Από την παρουσίαση του Συστήματος Διαχείρισης Δεδομένων Τοποθεσίας Επισκεπτών, στο αμφιθέατρο του ΥΠΠΟΑ, φωτ.: Νεκταρία Μαραγιάννη
Στην υλοποίηση του έργου και στη μουσειακή εμπειρία του συστήματος αναφέρθηκαν, επίσης, οι Γιάννης Αναστασάκος, General Manager Sales & System Integration (Space Hellas), Guy Diedrich, Senior Vice President Country Digitization - CDA, Cisco Global, και Selen Özerdem, International Sales Partnerships & Operations, Wipelot Teknoloji Sanayi.
Όπως τόνισαν, πληροφορίες όπως φύλο, ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, ανάμεσα σε άλλες, δεν δίνονται, λόγω προσωπικών δεδομένων. Ενώ, περισσότερες πληροφορίες για τα εκθέματα, στο μέλλον, μπορούν να διατεθούν με τη χρήση τεχνολογίας επαυξημένης πραγματικότητας, QR, ενώ οι επισκέπτες μπορούν να έχουν πρόσβαση και μέσω της τεχνολογίας ΑΙ.
Προς ένα μουσείο του αύριο;
Ο περιορισμένος χρόνος τον οποίο –όπως προκύπτει μέχρι στιγμής από το Σύστημα Διαχείρισης Δεδομένων Τοποθεσίας Επισκεπτών– περνούν επισκέπτες των μουσείων μπροστά από ένα έργο τέχνης έρχεται σε αντίστοιξη με όσα είχαν μοιραστεί μαζί μας σε παλαιότερες συζητήσεις μας, καλλιτέχνες, όπως ο Δημήτρης Αληθεινός, για το χρόνο παρατήρησης ενός έργου.
Πιθανές «απαντήσεις» η διαφορά στο είδος του έργου, ο χρόνος τον οποίο έχει κάθε φορά στη διάθεσή του κάθε επισκέπτης, η κόπωση ή όχι που θα έχει, εάν κατά την περιήγηση θα καθίσει πιθανόν κάπου ή μόνο θα βαδίζει.
Δεν μπορούμε επίσης να αρνηθούμε τη θετική επίδραση που έχει στον καθένα η επίσκεψή του σε έναν χώρο πολιτισμού, σε ένα μουσείο, ασχέτως του εάν θα δαπανήσει περισσότερο ή λιγότερο χρόνο από τους υπολοίπους μπροστά στα εκθέματα. Μία επίδραση που αποζητάται.
Επισκέπτες παρατηρούν εκθέματα στο νέο Μουσείο του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι. Ιανουάριος 2018. Πηγή φωτ.: Shutterstock
Ποιος είναι πλέον, ο ρόλος των μουσείων, λαμβάνοντας υπ όψιν ότι ο ορισμός του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), για τα μουσεία, αναθεωρείται; Ποια η λειτουργία τους;
Ένας χώρος όπου καθένας θα νιώθει ευπρόσδεκτος και όχι ως ξένο σώμα, να μην είναι επισκέπτης της μίας φοράς αλλά τακτικός, και όπου το μουσείο το επιτρέπει να χρησιμοποιεί (σ.σ το κοινό) το χώρο της βιβλιοθήκης του μουσείου ή άλλων χώρων.
Ένα μουσείο που θα αποτελεί μεταφορικά μία πολιτιστική αγκαλιά από την οποία κανείς δεν εξαιρείται. Με σκοπό των μουσείων την εκπαίδευση του βλέμματος.
Κεντρική φωτογραφία: Λήψη από έκθεση στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών. Πηγή φωτ.: Facebook / MOMus - Πειραματικό Κέντρο Τεχνών / Experimental Center for the Arts
Διαβάστε ακόμη:
Τα μουσεία, στυλοβάτες του πολιτισμού
Το εικονικό μουσείο του Σωτήρη Φέλιου στην πλατφόρμα της Google
