«Οι ρεμπέτες είναι οι έμπειροι ποιητές-συνθέτες των πρώτων 50 χρόνων του 20ου αι. που τραγούδησαν τα καθημερινά μεράκια μιας μικρής και στη συνέχεια μεγαλύτερης ομάδας ανθρώπων των πόλεων» είχε σημειώσει ο μουσικολόγος και βυζαντινολόγος Μάρκος Φ. Δραγούμης (1934-2023) και εμείς εστιάζουμε στα ρεμπέτικα, τα οποία «άνθισαν» στην Ελλάδα μετά το 1922 με την άφιξη των προσφύγων, εντάχθηκαν στον κατάλογο μνημείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, ερευνώνται και ενίοτε συνθέτουν το πρόγραμμα συναυλιών ταξιδεύοντας το κοινό σε μία περίοδο-σταθμό του ελληνικού τραγουδιού.
Ένα τέτοιο «ταξίδι» προσφέρει και η συναυλία «Ρεμπέτικο - 40 χρόνια μετά» κατά την οποία ο Σταύρος Ξαρχάκος (γενν. 1939) στήνει (ξανά) ρεμπέτικο πάλκο στην ορχήστρα του Ωδείου Ηρώδου Αττικού μεταφέροντας το κοινό στη μουσική και τα τραγούδια της ομώνυμης ταινίας-σταθμού στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, «Ρεμπέτικο», που είχε κάνει πρεμιέρα το 1983, σε σκηνοθεσία Κώστα Φέρρη, σενάριο του ίδιου και της Σωτηρίας Λεονάρδου και μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου.
Η συναυλία είχε δοθεί στις 3 Σεπτεμβρίου στο ρωμαϊκό ωδείο και επαναλαμβάνεται στις 12 Οκτωβρίου μετά τη μεγάλη ζήτηση του κοινού –κάτι το οποίο είδαμε επίσης το καλοκαίρι με συναυλία του στον ίδιο χώρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, όπως είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο σημείωμά μας έχοντας παρευρεθεί στη συναυλία του.
Επί του «Ρεμπέτικου», επί σκηνής συναντάμε τον Ξαρχάκο με 20 ακόμη μουσικούς, τραγουδιστές και ψάλτες, και μαζί αναβιώνουν κομμάτια όπως τα «Καίγομαι», «Μάνα Μου Ελλάς», «Το Δίχτυ», «Το Πρακτορείο», «Στου Θώμα», «Στης Πίκρας Τα Ξερόνησα»,σαράντα χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή τους στην ταινία «Ρεμπέτικο», ενώ τον πρώτο λόγο έχει η ορχήστρα.
Δημιουργείται έτσι, μία σύγχρονη ρεμπέτικη κομπανία, η συνθήκη του ρεμπέτικου πάλκου του 2023, με μουσικούς του σήμερα, με τη σύγχρονη μουσική ματιά του Σταύρου Ξαρχάκου επάνω στο ιστορικό πλέον αυτό έργο του και μας αποκαλύπτουν πώς σαράντα χρόνια μετά, το έργο αυτό συνεχίζει να εξελίσσεται, να πρωτοπορεί και να εκφράζει τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής.
«Ρεμπέτικο»
Η χρονολογία είναι το 1983 και είναι τότε που ο Κώστας Φέρρης παρουσίασε την ταινία «Ρεμπέτικο» κατά την οποία – με αφορμή την πορεία μιας τραγουδίστριας του ρεμπέτικου (υπονοείται η Μαρίκα Νίνου)– κατέγραψε την Ελλάδα του μεσοπολέμου, τα ρεμπέτικα, τη ζωή των καλλιτεχνών, τη ζωή στα προσφυγικά.
Για τις ανάγκες της ταινίας, ο Σταύρος Ξαρχάκος δημιούργησε νέα τραγούδια φτιαγμένα με παλιά συνταγή που έδιναν την αίσθηση ότι πρόκειται για παλιά ρεμπέτικα.
Έκτοτε, ο δίσκος «Ρεμπέτικο» γνώρισε πολλές επανακυκλοφορίες και μεγάλη αποδοχή, πούλησε περισσότερα από 250.000 αντίτυπα και έδωσε νέα ώθηση στο ρεμπέτικο.
Ευρύτατη αποδοχή βρήκαν τα τραγούδια «Καίγομαι», «Μάνα Μου Ελλάς», «Το Δίχτυ», «Το Πρακτορείο», «Στου Θώμα», «Στης Πίκρας Τα Ξερόνησα», «Μπουρνοβολιά», «Στην Αμφιάλη», κηρύχτηκαν διαχρονικά, έγραψαν τη δική τους ιστορία και μέχρι σήμερα έχουν ακουστεί σε πολλές διασκευές και εκδοχές, από καλλιτέχνες όλων των ειδών, Έλληνες και όχι μόνο.
«Το ταλέντο του Ξαρχάκου πέτυχε κάτι μοναδικό: να γεννήσει ρεμπέτικα, με βάση όλα τα κλισέ και όλους τους δρόμους του είδους. Πήρε στα χέρια του τους ειδικούς κώδικες και τα κλειδιά και τα χρησιμοποίησε με τη μεγαλύτερη δυνατή προσήλωση και αυστηρότητα. Η ποίηση του Γκάτσου έπαιξε καταλυτικό ρόλο…» αναφέρει ο Γιώργος Νοταράς στο βιβλίο του «Το ελληνικό τραγούδι των τελευταίων 30 χρόνων».
Ο Σταύρος Ξαρχάκος σε συναυλία στο Ηρώδειο, το καλοκαίρι του 2023, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών@Elli Poupoulidou. Πηγή φωτ.: Φεστιβάλ Αθηνών
Η συναυλία που έχει δοθεί (3/9) και εκείνη που αναμένεται (12/10) είναι αφιερωμένες από τον Σταύρο Ξαρχάκο στους πρωτεργάτες του «Ρεμπέτικου» που έχουν «φύγει», τους Νίκο Γκάτσο, Νίκο Δημητράτο, Νίκο Μαραγκόπουλο, Κώστα Τσίγκο, Τάκη Μπίνη, Αριστείδη Μόσχο, Θόδωρο Πολυκανδριώτη και Σωτηρία Λεονάρδου.
Επί σκηνής με τον Σταύρο Ξαρχάκο (ενορχήστρωση-διεύθυνση ορχήστρας) οι Ανδρεάδης Θανάσης (ψάλτης), Βασίλας Γρηγόρης (μπουζούκι, τραγούδι), Βεργόπουλος Φώτης (μπουζούκι, τραγούδι), Δρογκάρης Βασίλης (ακορντεόν), Ζάκκας Ηρακλής (μπουζούκι, τραγούδι), Καρούνης Ζαχαρίας (τραγούδι), Καψοκαβάδης Αλέξανδρος (τζουράς, τραγούδι), Κολοβός Κωνσταντίνος (ψάλτης), Κουμεντάκης Λάζαρος (ψάλτης), Λίβανος Δημήτρης (μπουζούκι, τραγούδι), Μέρμηγκας Θοδωρής (κιθάρα, τραγούδι), Νεοφυτίδης Νεοκλής (πιάνο), Νικόπουλος Γιώργος (κιθάρα, τραγούδι), Παππάς Γιώργος (μπουζούκι, τραγούδι), Πάππος Μανώλης (μπουζούκι, τραγούδι), Πασχαλίδης Βαγγέλης (σαντούρι), Ρέππας Δημήτρης (μπουζούκι, τραγούδι), Σαΐα Ηρώ (τραγούδι), Τζίκας Αντώνης (κόντρα μπάσο) και Τρασάνης Χάρης (ψάλτης).
Εισιτήρια: 2107234567, ticketservices και Πανεπιστημίου 39
Κεντρική φωτ.: Από συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου στο Ηρώδειο, το καλοκαίρι του 2023, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. © Evaggelia Thomakou Πηγή φωτ.: Facebook/ Evaggelia Thomakou
