Ήχοι κλασικής μουσικής διαχέονται σαν απαλό χάδι κατά τα τελευταία ανηφορικά βήματά μου προς το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας· καθώς το διάβα μου πλησιάζει και περνώντας την είσοδο της αυλής του ωδείου, η μουσική ακούγεται σταδιακά ελαφρώς πιο δυνατή μιας και πλησιάζω στην «πηγή» της. Εντός του Ωδείου, σπουδαστές και καθηγητές έχουν παραδοθεί στο ταξίδι της μουσικής, σε μία μορφή τέχνης που έχει γίνει μέρος της προσωπικότητάς τους.
«Οι μουσικοί παραδίδουν πολιτισμό και η τέχνη έχει ανάγκη να μοιράζεται. Η μουσική είναι λόγος, θεωρώ ότι η μουσική είναι μία άλλη γλώσσα, σαν να μιλάς μία άλλη γλώσσα. Και ακριβώς επειδή δεν έχει λόγια, δίνει την ελευθερία να σχηματίσει κανείς τα δικά του λόγια κι έτσι να μπορέσει να δει τη δική του ιστορία. Να σχηματίσει δηλαδή τη δική του αφήγηση σε μία μουσική σύνθεση», όπως μου αναφέρει στον προαύλιο χώρο του ωδείου ο συνθέτης-πιανίστας, καλλιτεχνικός διευθυντής Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας και Διεθνούς Φεστιβάλ Χορωδιών Καλαμάτας, ιδρυτικό μέλος του Φεστιβάλ «Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας», Στάθης Γυφτάκης, μιλώντας στο Liberal για τη μουσική επ’ ευκαιρία των 8ων Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας (26/8-10/9), με έμφαση στα masterclasses που διεξάγονται κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ καθώς και στη μουσική ταυτότητα της πόλης.
Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Αρχής γενομένης από το 2017 με ιδρυτικά μέλη τον Στάθη Γυφτάκη και τους βιολοντσελίστες Δημήτρη Λάμπο και Indira Rahmatulla, η οποία εκτελεί χρέη καλλιτεχνικής διευθύντριας, οι Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας είναι ένα μουσικό φεστιβάλ το οποίο επικεντρώθηκε εξ αρχής στην κλασική μουσική, από τον Μεσαίωνα μέχρι και την σύγχρονη δημιουργία καθώς και στην σύγχρονη τζαζ δημιουργία.
«Ένα δοκιμαστικό φεστιβάλ έγινε το 2016 οπότε και η Indira Rahmatulla έκανε ένα masterclass βιολοντσέλου μαζί με μία συναυλία που έδωσε η ίδια και μία συναυλία που έδωσαν οι σπουδαστές. Βλέποντας ότι υπήρχε μεγάλη ανταπόκριση από το κοινό και από μαθητές, το 2017, την πρώτη χρονιά του Φεστιβάλ, τα masterclasses αποτέλεσαν ήδη έναν βασικό κορμό του και σταδιακά αυξάνονταν», μου αναφέρει ο Στ. Γυφτάκης, τονίζοντας τη σημασία τους: «με τη συμμετοχή πολλών παιδιών –από την Ελλάδα αλλά κυρίως από το εξωτερικό, από το Αζερμπαϊτζάν μέχρι την Κόστα Ρίκα και φυσικά από την Ευρώπη– στα masterclasses, γίνεται πολύ ''ζωντανός'' ο όλος οργανισμός του Φεστιβάλ».
Στόχος, υπογραμμίζει, είναι «να συμμετέχουν πάντοτε μαθητές από την Καλαμάτα, καθώς και να φέρουμε σε επαφή τους μαθητές του Ωδείου και τα παιδιά που ασχολούνται γενικά με τη μουσική στην πόλη, με καλλιτέχνες σημαντικούς αλλά και με άλλους σπουδαστές από άλλες χώρες για να υπάρχει μία επικοινωνία, μία ζύμωση μεταξύ τους, μία ανταλλαγή πολιτισμών».
Ένας «ζωντανός» μουσικός οργανισμός όλον τον χρόνο
Η κλασική μουσική δεν διαχέεται στην πόλη μόνο τις ημέρες του Φεστιβάλ, αλλά όλο το χρόνο. Μάλιστα, η Καλαμάτα είναι από τις λίγες πόλεις στην Ελλάδα που τα φεστιβάλ διαδέχονται το ένα το άλλο, με ορισμένα –εκτός από το δημοφιλέστερο, το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας που φέτος έκλεισε 30 χρόνια «ζωής»– να αποτελούν τα Φεστιβάλ Κιθάρας, Χορωδιών, Ντοκιμαντέρ, Ρομποτικής.
Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Ειδεμή οι Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας συμβάλλουν στη διαμόρφωση μουσικής ταυτότητας της πόλης. «Όλο το χρόνο η Καλαμάτα είναι μία πολύ ζωντανή πόλη καλλιτεχνικά. Μόνο το ωδείο διοργανώνει μαζί με τις συναυλίες του Φεστιβάλ, γύρω στις 100 συναυλίες το χρόνο», σημειώνει ο Στ. Γυφτάκης.
Τρόπον τινά, «όλο το χρόνο η πόλη είναι ένας ''ζωντανός'' μουσικός οργανισμός και το φεστιβάλ αυτό έχει σαν αποτέλεσμα πέρα από το να είναι η Καλαμάτα ένας ζωντανός οργανισμός στον τομέα της μουσικής, να είναι και ένας διεθνής μουσικός προορισμός». Ειδικότερα, συνεχίζει, «ό,τι έχει καταφέρει το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας στην προσέλκυση σπουδαστών και κοινού από όλη την Ελλάδα και τον κόσμο, το ίδιο έχουμε προσπαθήσει και καταφέρει κι εμείς σαν Φεστιβάλ· δηλαδή έχουν προσφέρει οι Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας πάρα πολλά σε σχέση με τη μουσική παιδεία της πόλης και της ευρύτερης περιοχής».
«Χιονάτες», masterclass και Queyras
Μία «γεύση» από τον πολιτισμό που παράγει το φεστιβάλ πήραμε το τριήμερο (30/8-1/9) που βρεθήκαμε στη μεσσηνιακή πόλη, παρακολουθώντας συναυλίες στο Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης και στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας.
Παραγωγή της Mission Art ΑΜΚΕ και στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του υπουργείου Πολιτισμού «'Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», με εφετινή θεματική τις «Συγκρούσεις», οι «Χιονάτες», ένα έργο για δύο αφηγητές και ένα τετραμελές οργανικό σύνολο σε πρωτότυπη μουσική του Στ. Γυφτάκη, έθεσαν στο επίκεντρο το ζήτημα της εσωτερικής και εξωτερικής ομορφιάς. «Δεν μπορεί να κρυφτεί» (σ.σ η μουσική) και «κανείς δεν μπορεί να την αρνηθεί» όπως ανέφεραν οι αφηγήτριες Χριστίνα Δίμιζα και Λίλλυ Τριαντάρη παρουσιάζοντας στο Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης τρεις εκδοχές του παραμυθιού της Χιονάτης από τα Βαλκάνια.
Από τη μουσική παράσταση «Χιονάτες». Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Η ομορφιά της παράστασης έγκειτο στην απλότητά της καθώς και στη μουσική η οποία λειτουργούσε υποστηρικτικά του χρώματος του λόγου με τρόπο διακριτικό, εξαιρουμένων των τραγουδιών που σταματούσαν τη ροή του λόγου και φώτιζαν συγκεκριμένες στιγμές. «Το κύριο είναι η αφήγηση, εάν πας να κάνεις κάτι θεαματικό στη μουσική το οποίο μπορεί να λειτουργήσει εις βάρος του λόγου, έχεις χάσει το παιχνίδι. Πρέπει να υπάρχει μία ισορροπία γιατί ο λόγος έχει σημασία εκείνη τη στιγμή, η μουσική πρέπει να είναι υποστηρικτική του λόγου» όπως μου διευκρινίζει ο Στ. Γυφτάκης.
Στη συναυλία των σπουδαστών masterclass βιολιού και πιάνου (έργα Chopin, Bach, Rahmaninoff, Mozart, Beethoven, Kabalevsky, Shostakovich) οι νέοι μουσικοί έδειξαν στο κοινό το αποτέλεσμα της αφοσίωσης και της μελέτης τους στη μουσική. Όσο για τον Γάλλο τσελίτσα Jean-Guihen Queyras (γενν. 1967) παρουσίασε ρεσιτάλ σόλο βιολοντσέλο (Bach, Saygun, Kodály), με το σώμα του, κατά την εκτέλεση, να αποτελεί συνυποδηλωτικά ένα μουσικό όργανο κινούμενο στους ρυθμούς των συνθέσεων. Για την εκτέλεση σονάτας του Jean-Baptiste Barrière για δύο βιολοντσέλο συμμετείχε η Indira Rahmatulla.
O Jean-Guihen Queyras. Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Το φεστιβάλ είχε δεσμεύσει τον Jean-Guihen Queyras για την εμφάνισή του στις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας, προ διετίας, διότι «είναι καλλιτέχνης που έχει πολύ ενεργή ''ζωή'' σε διεθνές καλλιτεχνικό επίπεδο», μου αναφέρει ο Στ. Γυφτάκης. Προτού ο διάσημος τσελίτσας βρεθεί στην Καλαμάτα, βρισκόταν στην Ουκρανία όπου είχε ερμηνεύσει προς υποστήριξη των στρατιωτών.
O Jean-Guihen Queyras και η Indira Rahmatulla κατά την ερμηνεία σονάτας του Barrière. Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Αν ξεφυλλίσει κανείς το πρόγραμμα της 8ης αλλά και των προηγούμενων διοργανώσεων θα παρατηρήσει τη σημασία του Φεστιβάλ αλλά και της ποιότητας των καλλιτεχνών που συμμετέχουν κάθε χρόνο. Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι «αγκάθι» στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό αρκετών φεστιβάλ που πραγματοποιούνται στην περιφέρεια, είναι η μη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, ένα πλάνο προϋπολογισμού διετίας ή τριετίας από κρατικό φορέα, όπως, για παράδειγμα, υπάρχει για το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας από το υπουργείο Πολιτισμού.
Εν προκειμένω, η μη ύπαρξη τέτοιου πλάνου για τις Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας, οδηγεί στην αναπροσαρμογή των ιδεών κατά τη διάρκεια της χρονιάς ανάλογα με τη χρηματοδότηση που το Φεστιβάλ υπολογίζει ότι θα έχει. Ο προϋπολογισμός για το 2024, συνολικά, από διάφορεις φορείς (τοπικούς, περιφέρεια, ΥΠΠΟ), ανήλθε στα περίπου 85.000 ευρώ.
Οι Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας ολοκληρώθηκαν και φέτος, την τιμητική του στις αφίσες, τις πάνινες μαύρες τσάντες και τα (κίτρινα και μαύρα) μπλουζάκια της 8ης διοργάνωσης είχε το πρόσωπο του Schubert. Εν αναμονή των 9ων Διεθνών Μουσικών Ημερών Καλαμάτας και του συνθέτη του οποίου το πρόσωπο θα κοσμήσει τις νέες αφίσες, κρατάμε ως βιωμένη μνήμη το χορό των μελωδιών από ένα μουσικό δρώμενο που είχε λάβει χώρα σε πεζόδρομο της Καλαμάτας (κεντρική και παρακάτω φωτ.), τη δύναμη της μουσικής που σαν χέρια σε κίνηση αγκαλιάς απλώνεται και απαλύνει, σαν χάδι αγγίζει την ανθρώπινη ψυχή. Κρατάμε, επίσης, την προσπάθεια που γίνεται από τη διοργάνωση, ώστε η περιφέρεια να έχει το δικό της πολιτισμό.
Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Διακεκριμένες με την ευρωπαϊκή αναγνώριση ποιοτικών φεστιβάλ τέχνης EFFE LABEL 2024-2025, οι Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας αξίζουν της προσοχής μας για την ποιότητά τους. Το κοινό που τις στηρίζει με την παρουσία του γνωρίζει ότι η μουσική μιλά στον καθένα διαφορετικά, ότι είναι αναγκαία στη στυγνή πραγματικότητα. Το φεστιβάλ ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κοινού, υπενθυμίζοντάς του μέσα από τις συναυλίες του, ότι η μουσική –ως η πανανθρώπινη γλώσσα που «μιλά» άνευ όρων και ορίων, στα συναισθήματά μας– εκπαιδεύει (και) την ενσυναίσθησή μας.
Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Το φεστιβάλ διοργανώνεται από τον Δήμο Καλαμάτας, την Κοινωφελή Επιχείρηση ΦΑΡΙΣ του Δήμου Καλαμάτας, το Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας και τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων των Μαθητών και Φίλων των Δημοτικών Καλλιτεχνικών Σχολών Καλαμάτας «ΤΕΡΨΙΣ», τελεί υπό τη χορηγία και αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Πελοποννήσου.
Φωτ.: Stylianos Papardelas, πηγή φωτ.: Διεθνείς Μουσικές Ημέρες Καλαμάτας
Στη διοργάνωση συμβάλει το Ίδρυμα Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια, μέγα χορηγό του φεστιβάλ, σχεδόν από τη γέννησή του, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου για την οικονομική υποστήριξη των masterclasses και τον Σύλλογο «Οι Φίλοι της Μουσικής Καλαμάτας» για τη χορήγηση τεσσάρων υποτροφιών για τη συμμετοχή στα μαθήματα, σπουδαστών του Δημοτικού Ωδείου και του Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας «Μαρία Κάλλας».
