Μακρά, σύνθετη και ενδιαφέρουσα παρουσία του νέου ελληνικού κινηματογράφου, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Σταύρος Τσιώλης (1937-2019) άφησε τη δική του σφραγίδα καθώς οι ταινίες του ενείχαν ένα ιδιαίτερα προσωπικό στυλ με επαναλαμβανόμενο μοτίβο στα σενάριά του την περιπλάνηση. Όπως στην ταινία «Μια τόσο μακρινή απουσία» που ξετυλίγει την αλλαγή που συντελείται στη ζωή μιας κοπέλας που σπούδαζε στη Γερμανία, μετά την απώλεια του πατέρα της.
Η ταινία είχε σηματοδοτήσει την επανεμφάνιση του Σταύρου Τσιώλη ύστερα από απουσία 14 χρόνων στην καρέκλα του σκηνοθέτη, αλλά και την πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση της ηθοποιού Πέμης Ζούνη. Είχε μάλιστα, η ταινία, αποσπάσει βραβεία γυναικείων ερμηνειών για την Πέμη Ζούνη και τη Δήμητρα Χατούπη, βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τον Μηνά Χατζησάββα, βραβείο καλύτερης φωτογραφίας για τον Γιώργο Αρβανίτη, καθώς και μνεία κριτικών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης που είχε διεξαχθεί το 1985.
Από την ταινία «Μια τόσο μακρινή απουσία». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Μια αντιστροφή του τίτλου της ταινίας αυτής του Τσιώλη παρατηρείται στον τίτλο του αφιερώματος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος: «''Μια τόσο κοντινή παρουσία'' αφιέρωμα στον Σταύρο Τσιώλη». Μεσολαβεί, εξάλλου, σχετικά μικρό χρονικό διάστημα από την εκδημία του, η δε παρουσία του στην κινηματογραφική σκηνή είναι έκδηλη ακόμη κι αν είναι απών.
Το αφιέρωμα θα λάβει χώρα μεταξύ 5 και 9 Σεπτεμβρίου στον θερινό κινηματογράφο «Λαΐς» στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και εντάσσεται στο πλαίσιο των αφιερωμάτων που η Ταινιοθήκη πραγματοποιεί μένοντας «άκαμπτη» στο ρόλο της ως θεματοφύλακας της φιλμικής μνήμης και εκπαίδευσης του βλέμματος των κινηματογραφόφιλων. Εν προκειμένω, το αφιέρωμα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη της Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης· υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο είχε παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη πλήρης ρετροσπεκτίβα στον Σταύρο Τσιώλη.
Μια τόσο κοντινή παρουσία: Αφιέρωμα στον Σταύρο Τσιώλη
Συνολικά οκτώ ταινίες του Σταύρου Τσιώλη και μία συναυλία με τραγούδια από τις ταινίες του περιλαμβάνει το αφιέρωμα στην ταράτσα της Ταινιοθήκης. Πρόκειται για τις «Μικρός δραπέτης», «Ας περιμένουν οι γυναίκες», «Έρωτας στη χουρμαδιά», «Ακατανίκητοι εραστές», «Ο χαμένος θησαυρός του Χουρσίτ Πασά», «Μια τόσο μακρινή απουσία», «Γυναίκες που περάσατε από ’δω» και «Φτάσαμεε!».
Στις προβολές θα παρευρεθούν προσκεκλημένοι και ομιλητές από το στενό οικογενειακό και επαγγελματικό περιβάλλον του Σταύρου Τσιώλη, φίλοι και μελετητές του έργου του. Για την πλούσια κινηματογραφική κληρονομιά του Στ. Τσιώλη θα μιλήσει η κόρη του, Κατερίνα Τσιώλη (μουσικός, ηθοποιός) η οποία θα παρευρεθεί σε όλες τις ταινίες του αφιερώματος. Μαζί με την Κατερίνα Τσιώλη, στην εναρκτήρια προβολή, «Μικρός δραπέτης» (5/9, 20:30) θα προλογίσει επίσης η Πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, Μαρία Κομνηνού.
Σταύρος Τσιώλης
Έχοντας αρχικά εργαστεί σε 56 ταινίες ως βοηθός σκηνοθέτη, ο Τσιώλης πραγματοποίησε το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με την ταινία «Ο Μικρός δραπέτης» (1968), διαπρέποντας αρχικά στα είδη του φιλμ νουάρ και στο κοινωνικό δράμα, με κορωνίδα της πρώτης περιόδου την ταινία «Κατάχρησις εξουσίας» (1971), με πρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο.
Από την ταινία «Μικρός δραπέτης». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Στη συνέχεια, κι αφότου εξαφανίστηκε πλήρως από τα κινηματογραφικά δρώμενα για δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια, ο Σταύρος Τσιώλης επέστρεψε το 1985 με την ταινία (με τον σχεδόν αυτοβιογραφικό τίτλο) «Μια τόσο μακρινή απουσία», ενώ την επόμενη χρονιά τη σκυτάλη πήρε το «Σχετικά με τον Βασίλη»: στη δεύτερη περίοδο του έργου του, ο Σταύρος Τσιώλης στρέφεται σε ένα σινεμά ενδοσκοπικό και ιδιοσυγκρασιακό, με μελαγχολική διάθεση και απολογιστικό τόνο, χτίζοντας μια άτυπη γέφυρα με την καταληκτική περίοδο της φιλμογραφίας του, η οποία ολοκληρώνεται με την ταινία «Ακατανίκητοι Εραστές» το 1987 και την έξοδο στην αγαπημένη του Αρκαδία.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, με αφετηρία την ταινία «Έρωτας στη χουρμαδιά», η οποία εγκαινιάζει και τη συνεργασία του με τον Αργύρη Μπακιρτζή, το προσωπικό βλέμμα του Σταύρου Τσιώλη αποκρυσταλλώνεται στη μορφή και στο περιεχόμενο που αγαπήθηκε με πάθος από το κοινό: τη σπαρταριστή ηθογραφική κωμωδία που ταξιδεύει με τρυφερότητα στην ελληνική επαρχία, συνδυάζοντας το λαογραφικό στοιχείο, το δηκτικό κοινωνικό σχόλιο και το περιπαικτικό χιούμορ.
Από την ταινία «Έρωτας στη χουρμαδιά». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Σημείο αναφοράς στην όψιμη περίοδο του Σταύρου Τσιώλη, πέρα από την επιτυχία του «Ας περιμένουν οι γυναίκες», είναι η ταινία «Παρακαλώ, γυναίκες, μην κλαίτε», όπου ο Σταύρος Τσιώλης ένωσε δυνάμεις στο σενάριο με τον Χρήστο Βακαλόπουλο. Οι δυο τους αναζήτησαν με πάθος όλα εκείνα τα υφολογικά και δραματουργικά στοιχεία που αποτυπώνουν σε μια κινηματογραφική ταινία την αίσθηση του ανήκειν, τον καταγωγικό δεσμό και τη βαθύτερη σύνδεση με την άγραφη παράδοση ενός τόπου.
Το πρόγραμμα των προβολών του αφιερώματος:
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετρό Κεραμεικός, τηλ. 210 3612046
Κεντρική φωτ.: Από την ταινία «Ακατανίκητοι έρωτες». Πηγή φωτ.: Ταινιοθήκη της Ελλάδος
