Στον Νορβηγό συγγραφέα και δραματουργό, Γιον Φόσε (γενν. 1959), απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023 «για τα καινοτόμα θεατρικά έργα και την πεζογραφία του που δίνουν φωνή στο ανείπωτο», όπως ανακοίνωσε την Πέμπτη η Σουηδική Ακαδημία.
«Ο Φόσε συνδυάζει τη γλώσσα και τη φύση της νορβηγικής καταγωγής του, με καλλιτεχνικές τεχνικές στον απόηχο του μοντερνισμού», δήλωσε το μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας Άντερς Όλσον για τον τιμηθέντα συγγραφέα, ο οποίος, από την πλευρά του δήλωσε ότι ήταν «συγκλονισμένος και κάπως φοβισμένος. Το βλέπω αυτό ως ένα βραβείο για τη λογοτεχνία που πρώτα και κύρια στοχεύει να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλες εκτιμήσεις».
Ειδικότερα, ο Φόσε γράφει στη λιγότερο διαδεδομένη από τις δύο επίσημες εκδοχές της νορβηγικής γλώσσας. Θεωρεί το βραβείο ως αναγνώριση αυτής της γλώσσας και του κινήματος που την προωθεί, όπως σημειώνει το Reuters.
BREAKING NEWS
— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2023
The 2023 #NobelPrize in Literature is awarded to the Norwegian author Jon Fosse “for his innovative plays and prose which give voice to the unsayable.” pic.twitter.com/dhJgGUawMl
Το βραβείο απονέμεται από τη Σουηδική Ακαδημία και είναι αξίας 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 1 εκατομμύριο δολάρια).
Γιον Φόσε
Έργα που καλύπτουν μια ποικιλία ειδών, όπως θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, ποιητικές συλλογές, δοκίμια, παιδικά βιβλία και μεταφράσεις είναι αυτά που έχει γράψει ο Φόσε, ένας από τους θεατρικούς συγγραφείς με τις περισσότερες παραστάσεις παγκοσμίως.
Το magnum opus του στην πεζογραφία είναι η «Σεπτολογία» που ολοκλήρωσε το 2021, άλλα έργα του «Το άλλο όνομα» (2020), «Εγώ είμαι ένας άλλος» (2020), «Ένα νέο όνομα» (2021), μεταξύ άλλων.
Όσο για τη γλώσσα στην οποία γράφει, είναι γνωστή ως «νέα νορβηγική» και χρησιμοποιείται μόνο από το 10% περίπου του πληθυσμού της χώρας. Η εκδοχή της γλώσσας που χρησιμοποιεί αναπτύχθηκε τον 19ο αιώνα με βάση τις αγροτικές διαλέκτους, καθιστώντας την εναλλακτική λύση στην κυρίαρχη χρήση της δανικής γλώσσας που ακολούθησε από την 400ετή ένωση με τη Δανία.
Σύμφωνα με τον εκδότη του, το έργο του Φόσε έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες και έχουν γίνει περισσότερες από 1.000 διαφορετικές παραγωγές των έργων του.
Ένα από τα γεγονότα που επηρέασε το έργο του ήταν ένα σοβαρό ατύχημα που υπέστη σε ηλικία 7 ετών. Έκανε σπουδές συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν και αργότερα ξεκίνησε λογοτεχνική καριέρα στα νεονορβηγικά, μια από τις δύο σύγχρονες γραφές στη νοργηγική γλώσσα.
Το πρώτο του μυθιστόρημα Raudt, svart (Κόκκινο, Μαύρο) εκδόθηκε το 1983, ενώ το πρώτο του θεατρικό έργο «Και δεν θα χωρίσουμε ποτέ» το 1994.
Βραβείο Νόμπελ
Υπενθυμίζεται ότι τα βραβεία που θεσπίστηκαν με τη διαθήκη του Σουηδού εφευρέτη του δυναμίτη και επιχειρηματία, Άλφρεντ Νόμπελ, απονέμονται από το 1901 για επιτεύγματα στη λογοτεχνία, την επιστήμη και την ειρήνη, αποτελώντας το αποκορύφωμα της καριέρας στους τομείς αυτούς. Το οικονομικό βραβείο είναι μια μεταγενέστερη προσθήκη που καθιερώθηκε από τη σουηδική κεντρική τράπεζα.
Μαζί με το βραβείο ειρήνης, εκείνο της λογοτεχνίας έχει συχνά προσελκύσει τη μεγαλύτερη προσοχή και τις περισσότερες αντιπαραθέσεις, ωθώντας λιγότερο γνωστούς συγγραφείς στο παγκόσμιο προσκήνιο, καθώς και αυξάνοντας τις πωλήσεις βιβλίων για τους καθιερωμένους λογοτεχνικούς σούπερ σταρ.
Με την πάροδο των ετών, το λογοτεχνικό βραβείο έχει δοθεί σε συγγραφείς που άπτονται πολύ πέρα από τη μυθιστορηματική παράδοση, συμπεριλαμβανομένων θεατρικών συγγραφέων, ιστορικών, φιλοσόφων και ποιητών, ανοίγοντας μάλιστα νέους δρόμους με τη βράβευση του τραγουδοποιού Μπομπ Ντίλαν το 2016.
Επιμέλεια κειμένου: Νεκταρία Μαραγιάννη
