Αρκεί η ανάκληση μία ημερομηνίας συνδεδεμένης με σπαρακτικό γεγονός για να επιδοθούν νους και ψυχή σε μία διαδικασία πένθους είτε αφορά ένα προσωπικό βίωμα είτε το συλλογικό βίωμα ενός έθνους - κράτους. Αυτό, διότι μία τρομοκρατική επίθεση λογίζεται ως τραύμα, ένα τέτοιο τραύμα παραμένει ανεπούλωτο και τέτοιου είδους τραύματα δεν τυγχάνουν επούλωσης καθότι –πέραν του βιωματικού για όσους βρέθηκαν εκεί– καταγράφονται στο συλλογικό ασυνείδητο των πολιτών.
Αναφέρομαι στην τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, την 7η Οκτωβρίου 2023· παρότι το πλήρωμα του χρόνου δεν έχει επέλθει αρκετά, η ημερομηνία αποτελεί ήδη μία ρωγμή. Την παρομοιάζω με μία σελίδα που έχει σχεδόν σχιστεί, αλλά παραμένει, στο βιβλίο της Ιστορίας του Ισραήλ. Τα σχισμένα μέρη της σελίδας –της κομβικής ημερομηνίας– είναι κόκκινα καθότι έχουν νοτιστεί με τις κραυγές και το αίμα περισσότερων από 1.200 ατόμων που δολοφονήθηκαν άδικα εκείνη την ημέρα, και περισσότερων από 240 ατόμων που απάχθηκαν ως όμηροι.
Το έγκλημα αφήνει ίχνη, ειδεμή όταν το επιδιώκουν οι δολοφόνοι υπό το νοσηρό σκεπτικό τους ότι έτσι θα καταδείξουν τη δύναμή τους. Η δίχως έλεος επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου, παίρνοντας στο διάβα της κι άμαχους που μετείχαν στο μουσικό φεστιβάλ Supernova για την ειρήνη, αποτυπώθηκε μεν από τους άμαχους, καταγράφηκε επίσης από βίντεο της Χαμάς που βρέθηκαν σε GoPros που χρησιμοποίησαν οι τρομοκράτες. Σε εκείνα τα βίντεο οι τρομοκράτες περιέγραφαν με ενθουσιασμό τον αριθμό των ανθρώπων που σκότωναν, ζητωκραύγαζαν παράλληλα με τον ήχο των χειροβομβίδων που έριχναν καλύπτοντας τις κραυγές όσων βασανίζονταν ή ξεψυχούσαν, λαβωμένοι.
Η θανατολαγνεία των τρομοκρατών αντιμετωπίζεται ως απανθρωπιά στη σφαίρα του δυτικού κόσμου. Σε παλαιότερο σημείωμά μας για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων είχαμε διερωτηθεί εάν υπάρχουν λέξεις που μπορούν να περιγράψουν τη φρίκη, το αποτρόπαιο γεγονός της αφαίρεσης ανθρώπινων ζωών από ανθρώπους, με ειδεχθή τρόπο. Το ίδιο ερώτημα τίθεται και στην προκειμένη, έξι μήνες έπειτα από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ. Οι λέξεις ενίοτε αδυνατούν να περιγράψουν τη φρίκη, τα συναισθήματα αποτυπώνονται στις εκφράσεις του προσώπου και κυριαρχεί η σιωπή. Οι λέξεις που αρθρώνονται ή γράφονται είναι περιορισμένες, δυσάρεστα φορτισμένες, ενίοτε με πρόσημα οργής. Αναφέρω τη φρίκη, αναφέρω επίσης την οργή και τη θλίψη, το σπαραγμό.
Η παρακολούθηση βίντεο με τις επιθέσεις της Χαμάς υπενθυμίζουν στο θεατή ότι είναι άπραγος και αδύναμος απέναντι στη βία και το έγκλημα, καταδεικνύουν ότι ο άνθρωπος είναι ανήμπορος σαν οι τρομοκράτες θέλουν να επιτύχουν το σκοπό τους χρησιμοποιώντας κάθε μέσο γι’ αυτό. Ακόμη όμως κι αν ο θάνατος δεν επέλθει αμέσως, χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους ως όπλα: την εργαλειοποίηση των βιασμών και της σεξουαλικής βίας από τη Χαμάς που αντιμετωπίζονται ως πράξεις οι οποίες καταδεικνύουν την ωμότητα και την απανθρωπιά από την οποία διακατέχονται.
Η βία της Χαμάς και η φρίκη που προκλήθηκε από τα χέρια των τρομοκρατών της αποτυπώνονται –μεταξύ άλλων– και στο ντοκιμαντέρ «Supernova» (2023, 52’) του βετεράνου κινηματογραφιστή Ντούκι Ντρορ (γενν. 1963), περιλαμβάνοντας μαρτυρίες έξι επιζόντων νεαρής ηλικίας που μετείχαν στο φεστιβάλ, καθώς και δύο συγγενών τους. Όσα ξετυλίγονται στο ντοκιμαντέρ και η τοποθέτηση του σκηνοθέτη περιγράφονται στο σημείωμα «Supernova: Φρίκη εναντίον ζωής την 7η Οκτωβρίου 2023». Μέρος του ντοκιμαντέρ και σχολιασμός του σκηνοθέτη περιλαμβάνονται στο παρακάτω βίντεο:
Έξι μήνες μετά την τρομοκρατική εισβολή και δύο μήνες έπειτα από την παρακολούθηση του ντοκιμαντέρ στο αμφιθέατρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, υπογραμμίζω τη σιωπή ενδεδυμένη με το μούδιασμα από πλευράς του κοινού κατά τη διάρκεια αλλά και με το πέρας της προβολής.
Το ντοκιμαντέρ κάνει το κοινό μέτοχο των γεγονότων, υπάρχει όμως το άρρητο του συναισθάνεσθαι και το αμετάβατο του πονώ. Το αμετάβατο των ανθρώπων που έχασαν οικεία τους πρόσωπα σε εκείνη την εισβολή, μπορεί να συναισθανθεί σε ελάχιστο βαθμό από τους θεατές και μη του ντοκιμαντέρ, αν αναλογιστούμε την πραγματικότητα ότι στη θέση των θανούντων ή των απαχθέντων θα μπορούσε να είναι καθένας από εμάς ή αγαπημένα μας πρόσωπα.
Την αγριότητα των σφαγών μέσα από τις εικόνες είχε υπογραμμίσει προ δύο μηνών ο Ντούκι Ντρορ με το πέρας της προβολής στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Παρότι τα τελευταία χρόνια καταπιάνεται με ταινίες που τείνουν προς γεωπολιτικά θέματα, το «Supernova» ήταν «η πιο δύσκολη ταινία» που είχε κάνει, «πολύ σκληρή, συναισθηματικά πολύ σκληρή». Όπως υπογραμμίζει στους Times of Israel, «ένιωσα ότι ήταν καθήκον μου να πω την ιστορία τους, να δείξω στον κόσμο ότι αυτό συνέβη, να το αναδείξω. Να δείξω την αλήθεια, ειδικά όταν υπάρχουν τόσες πολλές φωνές άρνησης».
Η αφίσα του ντοκιμαντέρ «Supernova». Πηγή φωτ.: https://www.dukidror.com/
Η επίθεση αγριότητας σε ένα φεστιβάλ για την ειρήνη, εικόνες από καμένα και γαζωμένα αυτοκίνητα, διαμελισμένα ανθρώπινα μέλη, μαρτυρίες για την οσμή που άφησε η αιματηρή επίθεση, η αγωνία εκείνων των οποίων οι συγγενείς παραμένουν ακόμη στα χέρια της Χαμάς, καταδεικνύουν αφενός ότι η ελευθερία απειλείται κάθε στιγμή, υπενθυμίζουν δε, τα μη όρια της βίας και της αγριότητας. Όπως και ότι, κάθε τέτοια επίθεση, είναι μία επίθεση της βίας απέναντι στον πολιτισμό γεννώντας φόβο. Μπορεί να αμυνθεί ο πολιτισμός, ο πολιτισμένος κόσμος απέναντι στη βαρβαρότητα, μπορεί να τιθασευτεί ο φόβος;
Πηγή κεντρικής φωτ.: Facebook/ Supernova: The Music Festival Massacre - documentary
