Φιλόδοξο και μεγαλόπνοο το σχέδιο αναβάθμισης και επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, θα αποδώσει μέσα στα επόμενα χρόνια ένα μουσείο αντάξιο του εαυτού του και της χώρας μας, ένα μουσείο του 21ου αιώνα. Θα στοιχίσει περί τα 300 εκατομμύρια ευρώ, κάποια από τα οποία πιθανώς να προέλθουν από χορηγίες. Το θέμα του Κτιριολογικού Προγράμματος συνολικής αναβάθμισης (εκσυγχρονισμός και επέκταση) του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, συζητείται τώρα στο Κεντρικό Συμβούλιο Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού.
Η αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου μπήκε σε τροχιά υλοποίησης και χάρη στην χορηγία της Οικογένειας Νικολάου και Ειρήνης Λαιμού. Η οικογένεια Λαιμού δώρισε 650.000 ευρώ για την εκπόνηση μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου δια της ΑΜΚΕ «Οικογένεια ΝΣΛ»
Το μεγαλόπνοο σχέδιο, με το οποίο θα αναβαθμιστεί η γύρω περιοχή (Πολυτεχνείο- Εξάρχεια) ξεκινά με τις καλύτερες των προϋποθέσεων. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο έχει επιφάνεια συνολικού εμβαδού 15.650 τετραγωνικών μέτρων (μεικτό εμβαδόν 21.720 τ.μ.) Ο κήπος μπροστά από το κτιριακό συγκρότημα έχει εμβαδό περίπου 12.000 τ.μ. Μετά την επέκταση το κτίριο, θα έχει 36.550 τετραγωνικά καθαρού εμβαδού, μη συμπεριλαμβανομένου του εμβαδού των χώρων όπου στεγάζεται σήμερα το Επιγραφικό Μουσείο (το ίδιο το ΕΑΜ ζητά περίπου 2.000 τετραγωνικά λιγότερα).
Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο του ΕΑΜ, το υφιστάμενο κτήριο χρίζει ολιστικής αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού, ενώ αναφέρονται και ενδεικτικά και άλλα θέματα προς επίλυση, όπως:
-Μη επαρκής χώρος υποδοχής, ενημέρωσης και εξυπηρέτησης επισκεπτών.
-Ύπαρξη ενός μόνο μικρού αναψυκτηρίου και ενός πωλητηρίου.
- Έλλειψη αποθηκευτικών χώρων για το αρχειακό υλικό του Μουσείου (διοικητικό, σχεδιαστικό, λοιπό χαρτώο κλπ.).
- Έλλειψη αποθηκευτικών χώρων για αποθήκευση υλικοτεχνικής υποδομής από παλαιότερες περιοδικές εκθέσεις με σκοπό είτε την επανάχρησή τους είτε την παραχώρησή τους σε άλλα περιφερειακά Μουσεία του ΥΠ.ΠΟ.Α.
-Ο χώρος της βιβλιοθήκης κρίνεται πλέον ανεπαρκής για την αποθήκευση βιβλίων, πολλά από τα οποία έχουν αποτεθεί πρόχειρα σε διάφορους διαδρόμους.
-Διασπορά διοικητικών υπηρεσιών σε όλους τους ορόφους του κτιρίου με αποτέλεσμα τη μη αποτελεσματική συνεργασία.
-Διασπορά των εργαστηρίων συντήρησης σε όλους τους ορόφους, κ.ά.
Πρόκειται για ένα εμβληματικό έργο, στο οποίο έχει αναφερθεί ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήδη στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Της εκπόνησης της μελέτης αρχιτεκτονικού προσχεδίου έπρεπε να προηγηθούν η μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας, καθώς και η ρύθμιση διάφορων άλλων θεσμικού χαρακτήρα θεμάτων. Η μελέτη εκπονήθηκε από το ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Όταν το έργο θα έχει ολοκληρωθεί, το πρώτο μουσείο της χώρας θα έχει αποκτήσει πρώτα απ’ όλα 9.000 τετραγωνικά μέτρα εν υπογείω για στάθμευση αυτοκινήτων. Αυτό θα κάνει ευκολότερη και την προσέγγιση του κοινού, καθώς η γύρω περιοχή στερείται θέσεων στάθμευσης. Από άλλα εντυπωσιακά νούμερα αναφέρουμε πως ο χώρος μόνιμων εκθέσεων θα αυξηθεί κατά 3.300 τετραγωνικά (σήμερα είναι 7.800 και θα φτάσει τα 11.100) και ότι οι χώροι περιοδικών εκθέσεων από 430 τετραγωνικά θα φτάσουν τα 1430.
Κατά χίλια τετραγωνικά θα αυξηθούν οι χώροι εξυπηρέτησης κοινού, κατά 500 το αμφιθέατρο, η βιβλιοθήκη και το καφέ, ενώ 1.900 τετραγωνικά επιπλέον θα διαθέτουν οι αποθήκες του Μουσείου.
Όπως έχει πει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στόχος είναι «αφενός το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο «να αποκτήσει χώρους που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες μουσειολογικές και μουσειογραφικές προδιαγραφές έκθεσης και φύλαξης των μοναδικών θησαυρών του, αφετέρου με τη διασύνδεσή του με το κτήριο του Ακροπόλ και τις δράσεις του ΝΠΙΔ ‘Ακροπόλ Ακρός’ να προβάλλει και να αναδείξει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό σε συνδυασμό με την σύγχρονη δημιουργία. Παράλληλα, η προοπτική επικοινωνίας και συνομιλίας με το συγκρότημα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, δημιουργεί τις αναγκαίες συνθήκες για την ανάδειξη της περιοχής σε έναν εξαιρετικά σημαντικό πόλο Πολιτισμού στο κέντρο της Αθήνας».
Η ανέγερση του σημερινού κτιρίου του ΕΑΜ, σε σχέδια L. Lange και με τροποποιήσεις του E. Τσίλερ για την πρόσοψη, ξεκίνησε το 1866. Το 1889, το μουσείο άνοιξε τις πύλες του στο κοινό. Μεταξύ των ετών 1932-1939 πραγματοποιήθηκε επέκταση του μουσείου προς τα ανατολικά, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Γ.
Νομικού, έργο που δεν σταμάτησε με την κήρυξη του πολέμου. Με τη λήξη του πολέμου ξεκίνησαν οι επισκευαστικές εργασίες στο κτίριο του μουσείου, το οποίο λειτούργησε ξανά από το 1947.
Από το 1947 μέχρι το 1964 ολοκληρώθηκε η επανέκθεση των συλλογών του. Το κτήριο του ΕΑΜ επλήγη από το σεισμό του 1999. Κατά τα έτη 2002 έως 2004 πραγματοποιήθηκαν εργασίες ανακαίνισης όλων των εκθεσιακών του χώρων, ενώ με την αποχώρηση του Νομισματικού Μουσείου και την εγκατάστασή του στο Ιλίου Μέλαθρον, επεκτάθηκε.
Με την ολοκλήρωση της ανακαίνισής του, το ΕΑΜ παρουσιάζει πλέον στο κοινό αρχαιότητες, που καλύπτουν την περίοδο από την 6η χιλιετία π.Χ. μέχρι και τον 4ο αιώνα μ.Χ. Προέρχονται από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Ιταλία και άλλες περιοχές και αποτελούν ένα πανόραμα του αρχαίου ελληνικού κόσμου, των πολιτιστικών του επιτευγμάτων, καθώς και των επαφών του στην ανατολική Μεσόγειο.
Η μελέτη για την αναβάθμιση θα εκπονηθεί με βάση την τεχνική περιγραφή, τους όρους, προδιαγραφές και στόχους που θα τεθούν από τα αρμόδια όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού («ΥΠΠΟΑ»), κατόπιν γνώμης του αρμόδιου Συμβουλίου (του Συμβουλίου Μουσείων).
Οι διαδικασίες εξέλιξης του έργου της δωρεάς και η διασφάλιση της ομαλής και έγκαιρης υλοποίησης αυτού θα παρακολουθούνται και θα εποπτεύονται από πενταμελή επιτροπή, αποτελούμενη και υποστηριζόμενη διαδικαστικά από πρόσωπα και που θα ορίσει η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Στο έργο της Επιτροπής Αξιολόγησης ανήκει: α) η επιλογή τουλάχιστον δέκα (10) αρχιτεκτονικών γραφείων του εξωτερικού με αποδεδειγμένη εμπειρία στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μουσειακών χώρων, που θα προσκληθούν να υποβάλλουν αρχιτεκτονικό προσχέδιο έναντι οικονομικής αμοιβής και με την υποχρέωση συνεργασίας με ένα τουλάχιστον ελληνικό αρχιτεκτονικό γραφείο ή ομάδα,
β) εφόσον ζητηθεί, η συνδρομή των συναρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ στην προετοιμασία του φακέλου που θα αποσταλεί προς τα αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού.
γ) η εξέταση και κρίση περί της εγκυρότητας και πληρότητας των συμμετοχών, η συγκριτική αξιολόγηση και κατάταξη αυτών, η αιτιολογημένη επιλογή της βέλτιστης και η εισήγηση για την παραλαβή της. Τυχόν υποβολή φακέλου συμμετοχής από το αρχιτεκτονικό γραφείο του εξωτερικού χωρίς τη συμμετοχή ή σύμπραξη ελληνικού αρχιτεκτονικού γραφείου ή ομάδας συνιστά λόγο αποκλεισμού αυτού.
