Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ), σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, διοργανώνει την έκθεση “Γιάννης Μόραλης – Χρήστος Καπράλος. Μία φιλία ζωής και τέχνης”, η οποία θα φιλοξενείται στον χώρο του Φάρου στο ΚΠΙΣΝ. Η έκθεση πραγματοποιείται με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), στο πλαίσιο των ανοιχτών εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται καθημερινά στο ΚΠΙΣΝ.
Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου ώρα 20.00. Τα εγκαίνια είναι ανοιχτά στο κοινό. Πέρας προσέλευσης 19.30. Τα εγκαίνια θα τιμήσει με την παρουσία του η Α.Ε. ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος.
Οι δύο καλλιτέχνες συναντήθηκαν και συνδέθηκαν με φιλία στην Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, και έκτοτε ανέπτυξαν σχέσεις φιλίας στη ζωή και το έργο τους. Μια επιλογή από 18 χάλκινα έργα του Καπράλου παρουσιάζονται πλάι σε μια μικρή αναδρομική του Μόραλη. 50 αριστουργήματα του ζωγράφου, που προέρχονται κυρίως από τη μεγάλη δωρεά του στην Εθνική Πινακοθήκη, αλλά και από ιδιωτικές συλλογές, εικονογραφούν την πορεία από τα πρώιμα έργα του έως την κλασική αφαίρεση των τελευταίων χρόνων.
Η έκθεση δίνει έμφαση τόσο στα έργα των δύο αυτών μεγάλων καλλιτεχνών, όσο και στη μεταξύ τους σχέση, η οποία ακολουθεί μια παράλληλη πορεία. Οι δύο καλλιτέχνες ύστερα από την Αθήνα, ξαναβρίσκονται στο Παρίσι, όπου παρακολουθούν τα μοντέρνα κινήματα, αλλά παραμένουν πιστοί στις κλασικές αξίες. Το 1939 επιστρέφουν στην Ελλάδα, όπου συνεχίζουν τον διάλογό τους με τον κλασικισμό σε όλη την διάρκεια της Κατοχής. Τη δεκαετία του ''50 οι δύο καλλιτέχνες αναζητούν και βρίσκουν την προσωπική τους μοντέρνα έκφραση: ο Μόραλης με τα επιτύμβια, ο Καπράλος με τα χάλκινα γλυπτά, που γεννιούνται από μία νέα τεχνική: φύλλα κεριού δουλεμένα με τη φωτιά. Είναι τα γλυπτά που το 1962 του χαρίζουν διεθνή αναγνώριση στην Biennale της Βενετίας. Οι δυο καλλιτέχνες, γείτονες και στην Αίγινα, δεν έπαψαν ποτέ να διαλέγονται με σύγχρονο πνεύμα με την ελληνική αρχαιότητα.
Η μοναδική αυτή έκθεση συμπίπτει με την συμπλήρωση των εκατό χρόνων από την γέννηση του Γιάννη Μόραλη.
Ο Ανδρέας Δρακόπουλος, Πρόεδρος του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, δήλωσε: “Η έκθεση αυτή συνεχίζει τη συνεργασία του ΙΣΝ και της Εθνικής Πινακοθήκης που ξεκίνησε τον περασμένο Ιούνιο με το Φως και χρώμα ελληνικό στη ζωγραφική του Τέτση. Σκοπός της σύμπραξης είναι όχι μόνο να δώσει στο ευρύ κοινό τη δυνατότητα να δει έργα θεμελιωδών μοντέρνων Ελλήνων ζωγράφων από τη μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης, σε μια περίοδο που το κεντρικό κτίριό της είναι κλειστό λόγω εργασιών για μια σημαντική επέκταση, αλλά επίσης να επεκτείνει περαιτέρω τη συζήτηση πάνω στη σχέση και τον αέναο διάλογο ανάμεσα στη ζωγραφική, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική. […] Η σύνδεση ανάμεσα στη ζωγραφική και την αρχιτεκτονική στη δουλειά του Μόραλη και την αναζήτηση από τον Καπράλο της κίνησης και της έκφρασης στα γλυπτά του θα μπορούσαν να κατευθύνουν τον επισκέπτη της έκθεσης να στοχαστεί πάνω σε κάποια στοιχεία από τη δημιουργική διαδικασία του Renzo Piano κατά τον σχεδιασμό και την ανέγερση του ΚΠΙΣΝ.”
Η έκθεση θα είναι ανοιχτή στο κοινό από τις 21 Σεπτεμβρίου έως και τις 18 Δεκεμβρίου (καθημερινά από τις 9 π.μ. έως τις 10 μ.μ), με ελεύθερη είσοδο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Ιδέα, Συντονισμός, Κείμενα: Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα,
Διευθύντρια ΕΠΜΑΣ, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
Έκθεση Γιάννη Μόραλη: Επιμέλεια: Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα
Υλοποίηση: Άννυ Μάλαμα, Επιμελήτρια ΕΠΜΑΣ
Έκθεση Χρήστου Καπράλου: Επιμέλεια: Άρτεμις Ζερβού, Επιμελήτρια ΕΠΜΑΣ
Το βασικό σώμα των έργων του Γιάννη Μόραλη απαρτίζεται από έργα που ο καλλιτέχνης δώρισε το 1988 στην Εθνική Πινακοθήκη. Οι τελευταίες δεκαετίες του έργου του αντιπροσωπεύονται στην έκθεση από έργα που προέρχονται από τη συλλογή του Ιδρύματος Ωνάση, τη Συλλογή Σωτήρη Φέλιου (Ίδρυμα «Ή Άλλη Αρκαδία»), συλλογή της Alpha Bank καθώς και από ιδιωτική συλλογή. Τα έργα του Χρήστου Καπράλου ανήκουν στην Εθνική Πινακοθήκη, στην κατοχή της οποίας περιήλθαν το 2006 με την διάλυση του Ιδρύματος Χρήστου και Σούλης Καπράλου.
Πληροφορίες σχετικά με τους καλλιτέχνες:
Γιάννης Μόραλης (1916-2009)
Συμπληρώνονται εφέτος εκατό χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Μόραλη, που είδε το «φως του Ιονίου» στην Άρτα στις 23.4.1916. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στο Παρίσι. Το 1947, μόλις 31 ετών, εξελέγη καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου δίδαξε επί 36 χρόνια. Η ανοικτή διδασκαλία του έφερε νέο πνεύμα στη Σχολή και βοήθησε πολλούς νέους καλλιτέχνες να βρουν την προσωπική τους έκφραση. Οι επιφανέστεροι σύγχρονοι Έλληνες ζωγράφοι υπήρξαν μαθητές του.
Ο Μόραλης ανήκει στους τελευταίους εκπροσώπους της Γενιάς του Τριάντα. Ο διάλογος μοντερνισμού και παράδοσης, το αίτημα των καλλιτεχνών της γενιάς του, και η «επιστροφή στην τάξη», το παράλληλο ευρωπαϊκό ρεύμα του Μεσοπολέμου, ενθάρρυναν την ενδιάθετη κλίση του ζωγράφου προς τον κλασικισμό. Ένα κλασικισμό, που έχει ενσωματώσει όλο το δίδαγμα της μοντέρνας τέχνης. Στα έργα του Μόραλη, ιδιαίτερα στα «επιτύμβια» και τα «επιθαλάμια», που εμπνέονται από την Αρχαιότητα, πρωταγωνιστούν νεαρά κορίτσια. Η ανθηρή νεότητά τους είναι σφραγισμένη από ένα «μακάριο πένθος», ένα αίσθημα στοχαστικής μελαγχολίας, σαν μακρινή προϊδέαση θανάτου. Από τη δεκαετία του ΄80 τα έργα του Μόραλη γίνονται ολοένα και πιο αφαιρετικά, ενώ ο έρωτας επιβάλλεται στη θεματική του, εκτοπίζοντας και ξορκίζοντας τον θάνατο, που ήλθε να τον συναντήσει στις 20 Δεκεμβρίου του 2009. Η προσωπικότητα του Μόραλη, το ήθος, το έργο, η ανεκτίμητη διδακτική προσφορά του, η παρέμβαση της τέχνης του στον δημόσιο χώρο, η συμβολή του στις εφαρμοσμένες τέχνες άφησαν την ανεξίτηλη σφραγίδα τους, όχι μόνο στην ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, αλλά και στην ίδια τη ζωή μας.
Χρήστος Καπράλος (1909-1993)
Ο Χρήστος Καπράλος γεννήθηκε το 1909 και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο Παναιτώλιο, ένα χωριό κοντά στο Αγρίνιο. Σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και γλυπτική στο Παρίσι. Με την κήρυξη του πολέμου, επιστρέφει στο χωριό του όπου εργάζεται ως το 1946. Τα έργα της Κατοχής εκτίθενται το 1946 στην Αθήνα, στον Παρνασσό, και καθιερώνουν τον γλύπτη. Στην Αίγινα, όπου συχνάζει από το καλοκαίρι του 1951, θα λαξεύσει σε πωρόλιθο το Μνημείο της Πίνδου, μια ζωφόρο ( 1,10Χ40μ.) που αφηγείται το έπος της ειρήνης και του πολέμου. Σήμερα το κορυφαίο αυτό μνημειακό σύνολο κοσμεί το Περιστύλιο της Βουλής των Ελλήνων.
Από το 1957 ο Καπράλος στρέφεται στις πανάρχαιες τεχνικές της μεταλλοτεχνίας: στα σφυρήλατα και τα χάλκινα, που χυτεύονται με τη μέθοδο του χαμένου κεριού. Μια δική του ανακάλυψη τον οδηγεί σε μια νέα εξαιρετικά πρωτότυπη έκφραση: δουλεύοντας τις μορφές του απ' ευθείας σε φύλλα κεριού (γουταπέρκας), με τη βοήθεια της φωτιάς, δημιουργεί μια δική του μοντέρνα «ανθρωπότητα», με έντονη τη μνήμη της Αρχαιότητας, που θα του χαρίσει την περιπόθητη διεθνή καθιέρωση στη Biennale της Βενετίας, το 1962.
Χάρις στην επιτυχία, ο καλλιτέχνης μπόρεσε να χτίσει το εργαστήριο που ονειρευόταν στην Αίγινα και να αφοσιωθεί απερίσπαστος στη δημιουργία του. Εκεί θα φιλοτεχνήσει με την τεχνική της άμεσης λάξευσης μια σειρά από πώρινα και μαρμάρινα ανθρωπόμορφα αντικείμενα και γλυπτά, που ανανεώνουν την παράδοση των κυκλαδικών ειδωλίων. Αυτά τα έργα υποδέχονται και σήμερα τον επισκέπτη του Μουσείου Καπράλου στην Αίγινα, που αποτελεί πλέον παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, μετά τη μεταβίβαση του Ιδρύματος Χρήστου και Σούλης Καπράλου στο Μουσείο. Από το 1965, ο γλύπτης θα λαξεύσει σε κορμούς ευκαλύπτου μια σειρά από τα πιο σημαντικά μνημειακά συντάγματα της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν η Παρωδία από το Αέτωμα της Ολυμπίας και η Σταύρωση.
Δίπλα στα παλιά εργαστήρια του γλύπτη στην Αίγινα, πρόκειται να ανεγερθεί σύντομα από την Εθνική Πινακοθήκη το νέο Μουσείο Καπράλου, που θα στεγάσει τη μεγάλη δωρεά του έργου του. Μια αίθουσά του προορίζεται να φιλοξενήσει έργα των τριών φίλων καλλιτεχνών της Αίγινας: του Καπράλου, του Μόραλη και του Νικολάου.
