Ζήστε το αύριο στη Στέγη.
Μια έκθεση – ξενάγηση στο μέλλον.
Ένα συναρπαστικό ταξίδι για όλη την οικογένεια σε μια άλλη πραγματικότητα.
Τεχνολογία, ακτιβισμός και ποπ κουλτούρα συμβαδίζουν στη νέα έκθεση που πραγματοποιεί η Στέγη σε συνεργασία με το καινοτόμο ερευνητικό και πολιτιστικό κέντρο νέων μέσων Ars Electronica του Linz και με τη στήριξη της COSMOTE.
Μετά το Digital Revolution, η νέα ψηφιακή επανάσταση στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση: Υβρίδια. Στα όρια τέχνης και τεχνολογίας. Πού συναντά η επιστήμη την τέχνη; Πώς θα αισθανόσουν αν βρισκόσουν μέσα στο newsfeed ενός λογαριασμού κοινωνικής δικτύωσης, όπου η ζωή σου στα social media προβάλλεται σε μια ροή 360 μοιρών με οθόνες, καθρέφτες και ήχους (Social Soul); Μπορεί ένα φυτό να αυτο-φωτοσυνθέσει και να κάνει τα λύματα 12 σημείων της Αθήνας πηγή ενέργειας που θα βοηθήσει στην επιβίωση ενός νέου οικοσυστήματος (Plantas Autofotosinteticas); Πώς μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη σκιά σας για να επικοινωνήσετε με τους άλλους (Shadowgram);
Το μετά της ψηφιακής τέχνης, σήμερα στη Στέγη.
Τα Υβρίδια είναι εδώ για να μας οδηγήσουν στο μέλλον. Η έκθεση Υβρίδια: Στα όρια τέχνης και τεχνολογίας, που παρουσιάζεται από 7 Νοεμβρίου 2016 έως 15 Ιανουαρίου 2017 στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, διερευνά την έννοια του υβριδισμού, τη μείξη διαφορετικών μέσων και ιδιωμάτων που οδηγούν σε νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης. Καλλιτεχνικά έργα, εργαστήρια και περφόρμανς συγκεντρώνονται σε μια έκθεση νέων μέσων που αψηφά τα όρια μεταξύ τέχνης και επιστημονικής έρευνας.
Τα Υβρίδια είναι μια έκθεση με καλλιτέχνες και έργα τέχνης που χρησιμοποιούν την επιστημονική έρευνα, τα ψηφιακά δίκτυα, αλλά και ενόργανες διαδικασίες, ως υλικό τους, όπως ακριβώς άλλοι χρησιμοποιούν τα χρώματα, το χαρτί και τον καμβά. Όπως αναφέρει ο Χρήστος Καρράς, Γενικός Διευθυντής της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και συντονιστής του πρότζεκτ της έκθεσης: «Στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, έχουμε θέσει ανάμεσα στους κύριους άξονες του εικαστικού μας προγράμματος την εστίαση σε σημεία διασταύρωσης μεταξύ της σύγχρονης τέχνης και άλλων πεδίων πρακτικής: design, αρχιτεκτονική, ψηφιακά μέσα, επιστήμη και κοινωνικό ακτιβισμό. Τα Υβρίδια στοχεύουν ακριβώς στην καρδιά αυτής της συναρπαστικής διαθεματικής επικράτειας παρουσιάζοντας έργα, των οποίων η ίδια η φύση αψηφά τις εύκολες ταξινομήσεις.»
Η έκθεση διοργανώνεται σε συνεργασία με το Ars Electronica Centre που εδρεύει στο Λιντς της Αυστρίας και είναι ο κορυφαίος οργανισμός στον κόσμο στην αιχμή της έρευνας πάνω στα σημεία συνάντησης τέχνης, τεχνολογίας και κοινωνίας. Σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης, Manuela Naveau: «Στα Υβρίδια, δίνεται έμφαση στη συγχώνευση διαφορετικών μέσων και ιδιωμάτων σε νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, στη διέλευση των ορίων μεταξύ τέχνης και έρευνας, σε κοινωνική και πολιτική δέσμευση και ακτιβισμό, καθώς και σε αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από σφαίρες της ποπ κουλτούρας.»
Η έκθεση θα προβάλλει 16 έργα από μια κατεξοχήν διεθνή ομάδα καλλιτεχνών, στην οποία περιλαμβάνονται και οι Έλληνες καλλιτέχνες Αφροδίτη Ψαρρά και Μαρίνος Κουτσομιχάλης, καθώς και ο εγκατεστημένος στην Αθήνα Βρετανός καλλιτέχνης James Bridle. Πολλά από τα έργα είναι διαδραστικά και, μέσω αυτής της προσέγγισης, ωθούν τον θεατή να στοχαστεί πάνω στην ασάφεια της σχέσης μας με τα δίκτυα που μας περιβάλλουν ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, με τη δυνητική εξουσία που μας παρέχει μια ενδεχόμενη ανακατεύθυνση της χρήσης τους. Όπως επισημαίνει ο Gerfried Stocker, Καλλιτεχνικός Διευθυντής και Διευθύνων Σύμβουλος της Ars Electronica Linz: «Το ψηφιακό δεν είναι απλώς μια τεχνική κατηγορία, αλλά μάλλον μια οντολογική κατάσταση πληροφοριών… Ο υπολογιστής έχει κάνει εδώ και πολύ καιρό τη μετάβασή του από αριθμομηχανή σε μια καθολική συσκευή για επικοινωνία και πολιτιστικές επιδιώξεις. Ως χρήστες του, δεν χειριζόμαστε πλέον μια μηχανή• είμαστε εμείς οι ίδιοι κόμβοι στο δίκτυο.»
Τα Υβρίδια θα μας βοηθήσουν, με έναν άμεσο και δυναμικό τρόπο, να βιώσουμε και να σκεφτούμε σχετικά με τη σύγχρονη κατάστασή μας, μέσα από ζητήματα που σχετίζονται με την παρακολούθηση, το περιβάλλον και τα μεγα-δίκτυα, όπως είναι το τραπεζικό σύστημα και τα ΜΜΕ, για παράδειγμα. Η έκθεση σηματοδοτεί επίσης την αφετηρία μιας συνεργασίας ανάμεσα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και την Ars Electronica, η οποία θα εμπλουτίσει τα προγράμματα και των δύο οργανισμών.
Επιμέλεια: Manuela Naveau
Συντονισμός: Χρήστος Καρράς
Οργάνωση: Κωνσταντίνα Σουλιώτη
Επιμέλεια παράλληλων δράσεων: Πρόδρομος Τσιαβός
Οργάνωση παράλληλων δράσεων: Ηρακλής Παπαθεοδώρου (Παράλληλες
δράσεις έκθεσης), Πάσκουα Βοργιά και Μαριάννα Χριστοφή (Ψηφιακές
Τετάρτες), Μυρτώ Λάβδα και Ελεάννα Σεμιτέλου (Εκπαιδευτικά προγράμματα)
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Γιώργος Παρμενίδης, Christine Longuepee
Συμμετέχουν: Morehshin Allahyari (Ιράν), Ars Electronica Futurelab (Αυστρία), James Bridle (Μεγάλη Βρετανία), Paolo Cirio (Ιταλία), Gilberto Esparza (Μεξικό), Exonemo (Ιαπωνία), Αναστάσης Γερμανίδης (Ελλάδα), Μαρίνος Κουτσομιχάλης (Ελλάδα), Manu Luksch (Αυστρία), Lauren McCarthy (ΗΠΑ) και Kyle McDonald (ΗΠΑ), Jon McCormack (Αυστραλία), Julian Oliver (Γερμανία) και Danja Vasiliev (Νέα Ζηλανδία), Αφροδίτη Ψαρρά (Ελλάδα) και Μαριλένα Γεωργαντζή (Ελλάδα), Sasa Spacal (Σλοβενία) με τους Anil Podgornik (Σλοβενία) και Mirjan Svagelj (Σλοβενία), Lucie
Strecker (Γερμανία) και Klaus Spiess (Αυστρία), Alex Verhaest (Βέλγιο)
Περισσότερες πληροφορίες:
Μια πιο βαθιά εξέταση των έργων της έκθεσης μάς αποκαλύπτει τρεις θεματικές κατηγορίες:
Υβριδικές πραγματικότητες
Στην κατηγορία Υβριδικές Πραγματικότητες διερωτόμαστε για τη σημασία της λέξης «πραγματικό» σήμερα, ελέγχουμε τον κόσμο των δεδομένων και εξετάζουμε την τεράστια επιρροή στην πραγματικότητά μας – η οποία μπορεί να αλλάζει με εκπληκτική ταχύτητα εν μέσω ενός δικτύου που μας συνδέει με ένα τόσο ευρύ φάσμα συνεργατών, που είναι συγχρόνως ανθρώπινα όντα και λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης.
Στο έργο Social Soul των Lauren McCarthy και Kyle McDonald κοιτάζουμε επίσης μέσα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στις online πλατφόρμες, γενικότερα σε αλγορίθμους που ελέγχονται από υπολογιστές και οι οποίοι λαμβάνουν αποφάσεις για λογαριασμό μας, ενώ δεδομένου ότι τα συστήματα αυτά είναι ήδη ικανά για ανεξάρτητη μάθηση, προσπαθούν να μας κατευθύνουν στην πορεία που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε στο μέλλον.
Τα δεδομένα, η αξία τους και η έμφυτη διαφάνειά τους βρίσκονται στο επίκεντρο της δουλειάς του Paolo Cirio, Loophole for All. Ο Τσίριο ρίχνει φως στους κρυφούς μηχανισμούς που επικρατούν σε offshore φορολογικούς παραδείσους όπως είναι τα Νησιά Κέιμαν• ο καλλιτέχνης προσφέρει λίστες εταιρειών προς πώληση, ανοιχτές σε όλους.
H Manu Luksch στο Third Quarterly Report ερευνά τι είδους κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί να επιστρέψει στην κοινωνία όταν το αποκαλούμενο Ίντερνετ των Πραγμάτων υπόσχεται μια «έξυπνη πόλη», αλλά αυτό που πραγματικά κρύβεται από πίσω του είναι μια τεράστια εταιρεία που προεδρεύει εν είδει οικουμενικού δημάρχου.
Αναρωτηθήκατε επίσης ποτέ εάν θα είναι δυνατό να χαθείτε στα έξυπνα περιβάλλοντα όπου θα κατοικούμε κάποια μέρα (A Ship Adrift του James Bridle);
Ανθρωπότητα & Ουτοπία
Η κατηγορία Ανθρωπότητα & Ουτοπία πάει ακόμα ένα βήμα παραπέρα στο μέλλον και, δεδομένου ότι είμαστε όλοι μας σωματίδια και αποθηκευτικά μέσα πληροφοριών, διερωτάται εάν θα είμαστε τελικά ποτέ σε θέση να εγκαθιδρύσουμε απευθείας συνδέσεις με άλλους οργανισμούς – φυτά, ζώα και ανθρώπους.
Το έργο Myconnect των Sasa Spacal, Mirjan Svagelj και Anil Podgornik μπορεί να εκληφθεί ως ένας σύνδεσμος ειδών, ο οποίος εγκαθιδρύει έναν κύκλο που λειτουργεί απευθείας ανάμεσα σε ένα ανθρώπινο ον και μια καλλιέργεια μύκητα (μυκητικό μυκήλιο).
Το γεγονός ότι μικροοργανισμοί μπορούν να επιστρατευτούν για τον καθαρισμό μολυσμένων υδάτων, ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να παραχθεί ενέργεια και αυτή, με τη σειρά της, να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή φωτός που να συνεισφέρει στην ανάπτυξη των φυτικών οργανισμών σε έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο, επιδεικνύεται από τον Gilberto Esparza στο έργο Plantas Autofotosinteticas. Το κεντρικό έκθεμα της έκθεσης, μια γυάλινη δημιουργία που μοιάζει βγαλμένη από ταινία επιστημονικής φαντασίας, αναδεικνύει το ερώτημα των κύκλων τεχνητής ζωής και της ενδεχόμενης επίδρασής τους στον κόσμο μας.
Ένας τρόπος για να κοιτάξει κανείς το έργο Body Paint των Exonemo είναι σαν κάποιο τεχνητό είδος. Αυτά τα πλάσματα κοιτάζουν τους επισκέπτες της εγκατάστασης με τρόπο που θυμίζουν ζεύγος εξωγήινων – ένα πράσινο και ένα κόκκινο πλάσμα. Κι αν αυτό δεν σας εντυπωσιάσει, αυτό σίγουρα θα γίνει αν παρατηρήσετε τις ελαφριές κινήσεις του προσώπου τους, όπου αυτό το σκηνοθετημένο ταμπλώ θα μοιάζει σαν να είναι ζωντανό.
Το έργο Temps Mort/Idle Times της Alex Verhaest μπορεί να γίνει κατανοητό με παρόμοιο πνεύμα. Κι εδώ επίσης παίζουν αποφασιστικό ρόλο ο χρόνος και, ιδιαίτερα, ο θάνατος και η προσωρινότητα. Η καλλιτέχνις παρουσιάζει πορτραίτα –τα οποία μοιάζουν με έργα που έγιναν από Φλαμανδούς ζωγράφους στη διάρκεια της Αναγέννησης– ατόμων που μιλούν για κάποιον ο οποίος απεβίωσε πρόσφατα. Η αρχική εντύπωση μιας ιστορικής εικόνας που σχηματίζει ο παρατηρητής μεταβάλλεται γρήγορα σε μια φουτουριστική αίσθηση, κατά τη διάρκεια άσκησης της δυνατότητας που έχει κανείς να χρησιμοποιήσει ένα κινητό τηλέφωνο για να αποκτήσει οπτική επαφή με τους πρωταγωνιστές και, προφανώς, να τους δώσει ζωή.
Hybrid Remix
Η τρίτη κατηγορία, με τον εύστοχο τίτλο Hybrid Remixed, περιλαμβάνει φαινομενικά αδόμητες, συμπτωματικές συγχωνεύσεις διαφορετικών υλικών και μέσων, περιεχομένων και προσώπων.
Εδώ, η επανάληψη του στοιχείου της απρογραμμάτιστης αντιπαράθεσης είναι ακριβώς αυτό που συγκροτεί την πιο έντονα χαρακτηριστική ποιότητα αυτών των έργων, και απαιτείται ένα δεύτερο πέρασμα για να αναγνωρίσει κανείς τις διαφορετικές προθέσεις τους. Ιδιαίτερη προσοχή αξίζει το έργο Material Speculation: ISIS της Ιρανής καλλιτέχνιδας Moreshin Allahyari, το οποίο ασχολείται με τα αγάλματα και τις τοιχογραφίες που καταστράφηκαν από το ISIS το καλοκαίρι του 2015. Είναι περιττό να αναφέρουμε ότι το ενδιαφέρον της δεν είναι αμιγώς αρχαιολογικής φύσης, αλλά αντίθετα είναι απολύτως ουσιαστικό και, πάνω απ' όλα, καλλιτεχνικό. Η καλλιτέχνις χρησιμοποίησε την τρισδιάστατη εκτύπωση για να αναπαράγει 12 αγάλματα της ρωμαϊκής περιόδου στη Χάτρα και ασσυριακά αντικείμενα τέχνης από τη Νινευή, δύο πόλεις του σημερινού βόρειου Ιράκ. Επιπλέον, η Αλλαχιάρι έχει εφοδιάσει το καθένα από αυτά τα αντικείμενα με μια μικρή αποθηκευτική μονάδα δεδομένων, που περιέχει πληροφορίες σχετικά με αυτούς τους πολιτιστικούς θησαυρούς. Οι χρήστες έχουν δικαίωμα πρόσβασης, επαύξησης και μεταβολής του περιεχομένου.
Το Newstweek των Danja Vasiliev και Julian Oliver είναι άλλο ένα έργο που μπορεί να γίνει κατανοητό μόνο στο συνολικό πλαίσιο της έκθεσης. Με το που μπαίνουν οι επισκέπτες στον εκθεσιακό χώρο και αντικρίζουν το Newstweek infodesk, εικάζουν προφανώς ότι είναι παρούσα εδώ και η διαδικτυακή πύλη μιας από τις μεγαλύτερες ενημερωτικές εφημερίδες. Όμως, ένας προσεκτικότερος έλεγχος των θεμάτων που παρουσιάζονται καθιστά εμφανές ότι ένα μέρος του περιεχομένου είναι παραποιημένο, ενώ οι επισκέπτες προσκαλούνται να εμπλακούν και οι ίδιοι σε δικής τους έμπνευσης χειραγώγηση περιεχομένου.
Το έργο Fifty Sisters του Jon McCormack είναι εύκολα παραπλανητικό. Αυτά που μοιάζουν σαν όμορφα φυτικά μοτίβα, με μια γρήγορη ματιά ενός τυχαίου περαστικού, μετά από προσεκτική παρατήρηση αποδεικνύεται ότι αποτελούνται από επαναλαμβανόμενα τουβλάκια: το λογότυπο μιας πετρελαϊκής εταιρείας.
Και, τέλος, κάνουμε remix και σε υπάρχοντα έργα τέχνης επίσης – το Hare's Blood του Joseph Beuys μεταμορφώνεται σε ζωντανή ουσία. Οι καλλιτέχνες απομόνωσαν ακολουθίες DNA από το πρωτότυπο έργο και ανέπτυξαν ένα συνθετικό γονίδιο, που το ενεργοποίησαν και το οποίο αποτελεί πλέον μέρος της εγκατάστασης, αλλά συγχρόνως διατηρεί και μια επιτελεστική ιδιότητα συνομιλίας με αυτό. Το Hare's Blood+ των Klaus Spiess και Lucie Strecker θέτει ερωτήματα σχετικά με την αυθεντικότητα και την καλλιτεχνική πατρότητα των έργων, σχετικά με την τέχνη και την αγορά που συντηρείται γύρω από αυτήν.
Η Αφροδίτη Ψαρρά και η Μαριλένα Γεωργαντζή δεν δημιούργησαν απλώς ένα νέο έργο, αλλά οργάνωσαν επίσης εργαστήρια στα οποία νέοι άνθρωποι μπορούν να αφήσουν απολύτως ελεύθερη τη φαντασία τους κατά την προσέγγισή τους στη δυνατότητα ενός δεύτερου δέρματος – έξυπνα τζάκετ, e-crafts και τεχνολογία με μορφή ρούχων. Memory Overlay είναι ο τίτλος του έργου που συνέλαβαν οι δύο καλλιτέχνιδες ως πηγή της έμπνευσής τους: ένα τζάκετ που υλοποιεί τον άυλο κόσμο των αισθημάτων, των αναμνήσεων και της γλώσσας και το οποίο περνάει αυτές τις πληροφορίες στο περιβάλλον του.
Ποιος είναι ο σκοπός; Επικοινωνία; Καλλιέργεια της ομιλίας; Καλύτερη διαπροσωπική κατανόηση;
Το έργο του Μαρίνου Κουτσομιχάλη μπορεί να ερμηνευθεί με παρόμοιο τρόπο. Το Inhibition είναι ένα ζευγάρι ακουστικά, εξοπλισμένα με αισθητήρες που παράγουν ήχους και ρυθμούς μετρώντας τα εγκεφαλικά κύματα. Μέσω της ιστοσελίδας του, ο καλλιτέχνης, εκτός του ότι μας προσκαλεί να αντιγράψουμε ή να επεκτείνουμε το πρότζεκτ, ζητά επίσης από όσους ενδιαφέρονται να εμπλακούν, να συνεισφέρουν σκέψεις, ιδέες και οπτικοακουστικά αρχεία, ενώ προσφέρει πακέτα εκκίνησης για αυτούς που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στα εργαστήρια.
Από όλα όσα έχουμε μάθει στη μέχρι τώρα ενασχόλησή μας με αυτό το ζήτημα, πρώτο και κύριο είναι το εξής: Η συνάντησή μας με αυτούς τους νέους, υβριδικούς αστερισμούς απαιτεί, πάνω από όλα, ανοιχτό μυαλό και θάρρος.
Manuela Naveau
Επικεφαλής της Ars Electronica Export
Πληροφορίες εδώ.
