Ο Νίκος Δένδιας προχθές στην Κύπρο είπε αυτό που έπρεπε να πει. Πώς υπάρχει στη Μεγαλόνησο εισβολή τουρκικών στρατευμάτων και κατοχή επί πενήντα χρόνια. Μάλιστα αποκάλεσε εύστοχα τη Λευκωσία «τελευταία διχασμένη πόλη». Τα ίδια είχε πει και στο Forum των Δελφών φέτος. Καμιά έκπληξη. Και η Τουρκία ανταπαντώντας τον κατηγόρησε ότι υπονομεύει το καλό κλίμα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και προσπαθεί με τέτοιες δηλώσεις να κάνει πολιτική καριέρα. Κι εδώ καμιά έκπληξη. Και οι δύο πλευρές είπαν αυτό που επιβάλλονταν να πουν.
Όσον αφορά τον τουρκικό υπαινιγμό πως υπάρχει μια διάσταση μεταξύ Δένδια –Μητσοτάκη επάνω στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αν αυτή η εκτίμηση προκύπτει από τη συγκεκριμένη δήλωση του Νίκου Δένδια, τότε είναι εντελώς άτυχη αυτή η εκτίμηση. Και ο πρωθυπουργός τα ίδια θα έλεγε, διότι αυτή είναι η δική μας αλήθεια. Μια από τις σταθερές της Μεταπολίτευσης είναι πως το Κυπριακό είναι ζήτημα εισβολής και κατοχής. Και όποιος αφίσταται από αυτή την εθνική θέση καθίσταται αποσυνάγωγος σε όλα τα επίπεδα.
Η περίπτωση της κυρίας Δέσποινας Βανδή είναι κατά τη γνώμη μου πιο σοβαρή, διότι η αντίδρασή της ήταν αιφνίδια, αφορούσε τον πατέρα του τουρκικού κράτους, τον Κεμάλ, και διότι έγινε live. Μπροστά σε χιλιάδες Τούρκους πολίτες που πήγαν να την ακούσουν. Επιβεβλημένη η συμπεριφορά της, καθώς η εικόνα Ελληνίδας καλλιτέχνιδας να τραγουδά στη Σμύρνη υπό το βλέμμα του Ατατούρκ, θα προκαλούσε πολλά σχόλια στην Ελλάδα, διόλου κολακευτικά για την κυρία Δ. Βανδή. Το ερώτημα είναι τι θέση είχε σε μια καλλιτεχνική εκδήλωση η γιγαντοαφίσα του Κεμάλ. Θα μου πείτε ότι δικό τους είναι το σπίτι, βάζουν όποια φωτογραφία θέλουν. Συμφωνούμε απολύτως. Αυτό λέω κι εγώ.
Τι δείχνουν αυτά τα δύο περιστατικά των τελευταίων ημερών; Το πόσο εύθραυστες είναι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επηρεάζονται με τρόπο βαρομετρικό ακόμα και από γεγονότα που ουδεμία σχέση έχουν, εκ πρώτης όψεως, με την πολιτική. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι τα ανεπίλυτα προβλήματα είναι πολλά και η οικοδόμηση καλών σχέσεων με αυτά τα προβλήματα κάτω από το χαλί, αποδεικνύεται ατελέσφορη. Ο Δένδιας και ο κάθε Δένδιας θα είναι υποχρεωμένος να κάνει παρόμοιες δηλώσεις όσο το Κυπριακό θα υπάρχει ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Και πολλοί καλλιτέχνες δε θα τραγουδούσαν υπό τη γιγαντοαφίσα του Κεμάλ ειδικά στη Σμύρνη. Το συγκεκριμένο ιστορικό φορτίο είναι βαρύ.
Η τετριμμένη θέση ότι μπορούμε να έχουμε καλές σχέσεις με την Τουρκία παρά τις σημαντικές διαφορές μας ακυρώνεται από τέτοια περιστατικά επετειακής ρουτίνας—όπως οι δηλώσεις Δένδια, αφού γίνονται κάθε χρόνο επί πολλές δεκαετίες—ή από απρόβλεπτες αντιδράσεις σε περιστατικά που ουδεμία σχέση έχουν με την πολιτική. Και το ζητούμενο σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι ποιος φταίει. Αυτό ελάχιστη σημασία έχει. Αυτό που καθορίζει συμπεριφορές και εξελίξεις είναι το μέγεθος των προβλημάτων. Όσο πιο σοβαρά τα προβλήματα τόσο πιο εύθραυστες οι καλές σχέσεις των δύο κρατών.
