Πολλά έχουν γραφτεί για τις πιο κρίσιμες και καθοριστικές εκλογές για την τύχη του Ελληνισμού, όπως αποδείχτηκε από τις μετέπειτα εξελίξεις. Ακόμα μέχρι σήμερα κυκλοφορεί το συνωμοσιολογικό σενάριο πως ο Ελευθέριος Βενιζέλος τις διενήργησε για να ηττηθεί, γιατί έβλεπε το αδιέξοδο στο οποίο είχε οδηγηθεί η εκστρατεία στη Μικρά Ασία. Ως γνωστόν οι συνωμοσιολόγοι, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, αποδίδουν πάντα πρόθεση στη διαμόρφωση του ακόμα και όταν το αποτέλεσμα που προέκυψε ουδείς το επιθυμούσε σε πρώτο χρόνο.
Αν θέλουμε να δούμε τα κίνητρα που ώθησαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην απόφαση για προσφυγή στις κάλπες, θα πρέπει πρωτίστως να ανατρέξουμε στη δολοφονική απόπειρα που έγινε σε βάρος του στο σιδηροδρομικό σταθμό της Λυών στο Παρίσι, στις 30 Ιουλίου 1920. Δύο ημέρες πριν είχε υπογράψει τη συμφωνία των Σεβρών που διπλασίαζε την έκταση της Ελλάδας. Φυσικοί αυτουργοί ήταν δύο απότακτοι αξιωματικοί, βασιλόφρονες, οι Απόστολος Τσερέπης και Γιώργος Κυριάκης*.
Σύμφωνα με τον Σπύρο Μαρκεζίνη αυτή η απόπειρα επηρέασε -όπως και η δολοφονία την επομένη ημέρα του Ίωνος Δραγούμη από βενιζελικούς- δραματικά την ψυχολογική κατάσταση του Βενιζέλου, ο οποίος αντιλήφθηκε τότε πως θα έπρεπε όλη αυτή η ιστορική πορεία να σφραγισθεί και με μια εκλογική νίκη που θα έβαζε τέρμα στον Εθνικό Διχασμό. Ως γνωστόν εκλογές για τελευταία φορά έγιναν το 1915. Αυτός και οι συνεργάτες του δεν μπορούσαν να φανταστούν αυτό που θα γινόταν, καθώς με βάση την κοινή λογική ο λαός θα έπρεπε να ανταμείψει τον ηγέτη του για τα επιτεύγματά του.
Ηττήθηκε το Κόμμα των Φιλελευθέρων λόγω του εκλογικού συστήματος, αν και έλαβε 7000 περίπου περισσότερες ψήφους σε όλη την Επικράτεια. Μάλιστα δεν εξελέγη βουλευτής ο ίδιος ο Βενιζέλος. Οι βασιλόφρονες κατέβηκαν ενωμένοι με σύνθημα την επιστροφή των στρατιωτών στα σπίτια τους -το περίφημο «οίκαδε»- και με έμβλημα την ελιά, εξ ου και το σύνθημα «ελιά, ελιά και Κώτσο βασιλιά». Προφανώς ο Ε. Βενιζέλος δεν εκτίμησε την κούραση ενός λαού που πολεμούσε ουσιαστικά από το 1912, ούτε το πόσο επηρέασαν το φρόνημα των πολιτών οι επεμβάσεις των Γαλλοβρετανών μετά το 1917.
Η βασιλεία είχε ισχυρά ερείσματα, κυρίως στα μικροαστικά και αγροτικά στρώματα της Παλιάς Ελλάδας, που άντεξαν στην πίεση της περιόδου 1917 - 1920 και όταν τους δόθηκε το δημοκρατικό δικαίωμα να εκφρασθούν, συσπειρώθηκαν γύρω από τον Δημήτριο Γούναρη και επικράτησαν στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920.
Αποδεικνύεται έτσι πως όταν ένας ηγέτης, όσο φωτισμένος και να είναι, φεύγει πολύ μπροστά, οι πολίτες αδυνατούν να τον παρακολουθήσουν. Όταν συνεπαρμένος από το όραμα του αδυνατεί να αφουγκραστεί τα αιτήματα των απλών ανθρώπων, τότε χάνει την επαφή μαζί τους. Αυτό ακριβώς έπαθε ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Δεν αντιλήφθηκε πως η επιστροφή των στρατιωτών στα σπίτια τους βάρυνε πιο πολύ από τη συνθήκη των Σεβρών.
*Και οι δύο επίδοξοι δολοφόνοι συνελήφθησαν από τη γαλλική αστυνομία επιτόπου και καταδικάστηκαν σε 5 χρόνια φυλάκιση. Το 1923, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, έστειλαν επιστολή μεταμέλειας στον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος και μεσολάβησε ώστε οι γαλλικές αρχές να τους αποφυλακίσουν. Ο μεν Τσερέπης δούλεψε επιστάτης στα κτήματα του πρίγκιπα Χριστόφορου και ουδέποτε αναμείχθηκε με την πολιτική. Πέθανε πλήρης ημερών το 1980. Ο Κυριάκης, με πλούσια δράση υπέρ της βασιλείας την περίοδο 1924-1935, στη δικτατορία Μεταξά εργάσθηκε στον νεοϊδρυθέντα Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών και επί Κατοχής υπηρέτησε συνειδητά τους κατακτητές, εκφωνώντας πύρινα αντισυμμαχικά σχόλια. Μετά την Απελευθέρωση άσκησε το δικηγορικό επάγγελμα.
