«Η Χεζμπολάχ και η Χαμάς έχουν βρεθεί με αποδεκατισμένες τις ηγεσίες τους. Ο περιβόητος "άξονας της αντίστασης" που είχε συγκροτήσει το Ιράν, αυτή τη στιγμή έχει υποστεί συντριπτικά πλήγματα», υπογραμμίζει στο Liberal ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο ΕΚΠΑ Κώστας Υφαντής.
Ο διαπρεπής ακαδημαϊκός επισημαίνει ότι ο ρόλος του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι περιορισμένος σε ό,τι αφορά τη Μέση Ανατολή, ενώ χαρακτηρίζει αυτοκτονική μια οποιαδήποτε προσπάθεια της Άγκυρας να εμπλακεί υπό στρατιωτικούς όρους στον εν εξελίξει πόλεμο.
Παράλληλα, τονίζει ότι οι ΗΠΑ θα ήθελαν ιδανικά να πάνε στις προεδρικές κάλπες της 5ης Νοεμβρίου με μια κατάπαυση του πυρός στη Μ. Ανατολή, ωστόσο, ένα τέτοιο σενάριο μάλλον δεν είναι εφικτό υπό τις παρούσες συνθήκες.
Συνέντευξη στον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο
Κύριε Υφαντή η Κυριακή ξεκίνησε με αεροπορική επιδρομή των ισραηλινών δυνάμεων στη Βηρυτό, ενώ το Σάββατο σημειώθηκε επίθεση με drone της Χεζμπολάχ εναντίον της οικίας του Μπενιαμίν Νετανιάχου. Ποια η επόμενη μέρα στη Μέση Ανατολή;
Η επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή δεν είναι άλλη παρά ο πόλεμος, κύριε Παναγόπουλε. Απ’ ό,τι φαίνεται δεν είμαστε κοντά σε μια κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις εκκαθάρισης εναντίον της Χεζμπολάχ αλλά και κατά της Γάζας.
Η Χεζμπολάχ θα επιχειρήσει να αντιδράσει με όσα μέσα της έχουν απομείνει. Νομίζω ότι το κρίσιμο, από εδώ και πέρα, δεν είναι τόσο η «ρουτίνα» της εξέλιξης του πολέμου σε Νότιο Λίβανο και Γάζα, όσο το πώς το Ισραήλ θα επιλέξει να απαντήσει υπό όρους «ιδανικής επίθεσης». Εάν η επίθεση είναι μετρημένη και ανάλογη, με ό,τι αυτό σημαίνει, τότε δεν θα υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση. Εάν το Ισραήλ επιλέξει στόχους που θα φτάσουν το Ιράν στο να σκεφτεί μια μαζική αντίδραση, τότε τίποτε δεν αποκλείεται ακόμη και μια κλιμάκωση ως προς την ένταση της βίας από εδώ και πέρα.
Κατά την άποψή μου, λοιπόν, θεωρώ ότι το κρίσιμο δεν είναι τι συμβαίνει στο Νότιο Λίβανο, αλλά το τι συμβαίνει ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν.
Ωστόσο, το Ιράν εμφανίζεται ιδιαίτερα αποδυναμωμένο μετά τις επιχειρήσεις των IDF που οδήγησαν στην εξόντωση ηγετικών στελεχών τόσο της Χεζμπολάχ όσο και της Χαμάς. Πώς βλέπετε εσείς να διαμορφώνεται ο ρόλος της Τεχεράνης από εδώ και στο εξής;
Το Ιράν είναι πλέον αποδυναμωμένο, γιατί αυτή τη στιγμή οι σύμμαχοί του και οι αντιπρόσωποί του στην περιοχή, τρομοκρατικές οργανώσεις ως επί το πλείστον, η Χεζμπολάχ και η Χαμάς έχουν βρεθεί με αποδεκατισμένες τις ηγεσίες τους. Δεν είναι εύκολο να ανασυγκροτηθούν, άρα ο περιβόητος «άξονας της αντίστασης» που είχε συγκροτήσει το Ιράν, αυτή τη στιγμή έχει υποστεί συντριπτικά πλήγματα.
Τουλάχιστον, για το επόμενο χρονικό διάστημα, επιχειρησιακά είναι πλέον λίγα τα πράγματα τα οποία μπορεί να κάνει η Τεχεράνη.
Μήπως, όμως, θα μπορούσε, για παράδειγμα, να βασιστεί στους Χούθι της Υεμένης, γιατί το τελευταίο διάστημα κι εκείνοι έχουν εξαπολύσει διάφορες επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ;
Πράγματι συμβαίνει αυτό, αλλά είναι περισσότερο μια σημαντική ενόχληση, παρά ένας παράγοντας, ο οποίος μπορεί να διαμορφώσει τις εξελίξεις. Σίγουρα, μπορούν να επηρεάσουν το παγκόσμιο εμπόριο και την οικονομία, αλλά κι αυτό μπορεί να γίνει έως ένα βαθμό.
Εάν, ωστόσο, οι Χούθι αποφασίσουν να κλιμακώσουν, τότε θα δούμε τις επιχειρήσεις εναντίον τους να ενισχύονται. Δηλαδή, θα δούμε όλο και περισσότερα πολεμικά πλοία στην περιοχή, για να διατηρηθεί ανοιχτή και ασφαλής η Ερυθρά Θάλασσα. Αυτό θα σημαίνει και πολλά περισσότερα πλήγματα εναντίον των θέσεών τους.
Άρα, είναι ένας παράγοντας, αλλά όχι τέτοιος που να μπορεί να επηρεάσει από μόνος του την ροή των πραγμάτων.
Τις τελευταίες ημέρες, ιδίως μετά την εξόντωση του Γιαχία Σινουάρ από τις IDF, παρατηρείται μια έντονη κινητικότητα της Τουρκίας, με επαφές κορυφαίων στελεχών της κυβέρνησης Ερντογάν, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν με υπουργούς του Ιράν αλλά και με στελέχη της Χαμάς. Ποιος ο ρόλος του Ερντογάν στη Μέση Ανατολή; Τι είναι αυτό που πραγματικά επιδιώκει;
Ο ρόλος του Ερντογάν είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Μπορεί ο ίδιος να βγάζει λόγους, να λέει και να καταγγέλλει, αλλά υπάρχουν ελάχιστα πράγματα που μπορεί να κάνει.
Για παράδειγμα, θα ήταν τελείως εξωφρενικό, ίσως ακόμα και αυτοκτονικό, ο Ερντογάν να προσπαθήσει να εμπλακεί στρατιωτικά στον εν εξελίξει πόλεμο. Ούτε έχει τη δυνατότητα ούτε έχει κανένα ουσιαστικό συμφέρον.
Νομίζω ότι όλη αυτή η επίδειξη απευθύνεται περισσότερο στο εσωτερικό ακροατήριό του και κυρίως στο μέσο μουσουλμάνο. Θεωρεί ο Ερντογάν ότι, ενδεχομένως, η επόμενη μέρα θα του επιτρέψει – εξαιτίας της στάσης του – να εμφανιστεί ως ο ηγέτης των μουσουλμάνων της Μέσης Ανατολής. Αυτός ο οποίος, έστω και με αυτό τον τρόπο, ύψωσε το ανάστημά του, αλλά μέχρι εκεί.
Δεν πρόκειται να δούμε την Τουρκία να επηρεάζει και αυτή τις εξελίξεις. Δεν μπορεί να το κάνει. Κανένας δεν μπορεί εκτός από τις ΗΠΑ, που κι αυτές μπορούν να επηρεάσουν ως ένα βαθμό να πιέσουν πράγματα και καταστάσεις. Τουλάχιστον, όμως, οι ΗΠΑ μπορούν να εγγυηθούν την ασφάλεια του Ισραήλ και με αυτό τον τρόπο να λειτουργήσουν αποτρεπτικά απέναντι στο Ιράν ή απέναντι σε οποιονδήποτε, εν πάσει περιπτώσει, θα σκεφτόταν να επιτεθεί στο Ισραήλ. Ωστόσο, κανένας άλλος τρίτος παίκτης δεν θα μπορούσε να κάνει το παραμικρό.
Μιας και αναφερθήκατε στις ΗΠΑ, θεωρείτε, υπό τα νέα δεδομένα, εφικτή μια κατάπαυση του πυρός στη Μ. Ανατολή πριν από τις προεδρικές εκλογές;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήθελαν ιδανικά κάτι τέτοιο. Δεν θα ήθελαν ούτε ο Ντόναλντ Τραμπ ούτε και η Κάμαλα Χάρις στην τελική ευθεία πριν από τις κάλπες να έχουν, τουλάχιστον, μία κλιμάκωση.
Θα ήταν ευχής έργον για την Κάμαλα Χάρις να υπάρξει μια κατάπαυση του πυρός, έτσι ώστε να μην αναγκάζεται να παίρνει θέση εναντίον του Ισραήλ, απομονώνοντας κάποιους στο εσωτερικό της χώρας και ιδίως στο εκλογικό σώμα. Αλλά κι αυτό μέχρι εκεί.
Νομίζω ότι πλέον, σχεδόν δύο εβδομάδες πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, οποιαδήποτε κι αν θα μπορούσε να ήταν η επίδραση του πολέμου στη Μ. Ανατολή στις κάλπες των ΗΠΑ, νομίζω ότι πλέον έχει συμβεί. Οι περισσότεροι έχουν προεξοφλήσει ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί και ότι τα πράγματα παραμείνουν ως έχουν έως σήμερα.
* Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του ΔΣ του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
